Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Rutgers Wim
Balans: Arubaans letterkundig leven (9)
door Wim Rutgers
02 Autonoom op weg naar de Status Aparte
1954 – 1986
De toespraak van Koningin Wilhelmina op 6 december 1942 gaf ook het culturele leven op Aruba nieuwe impulsen. Relatief was het eiland gedurende de tijd van oorlogshandelingen welvarend en meer zelfstandig geworden. Dat had tot gevolg dat direct na de oorlog verschillende culturele groepen ontstonden. In 1946 al werd de Arubaanse Kunstkring opgericht die binnen tien jaar tijds zo’n driehonderd leden telde, waarbij het doel was om Aruba te laten kennis maken met internationale cultuur. read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (8)
door Wim Rutgers
01.5 H.E. Lampe: Aruba vóór en ná de komst van de Lago
De literatuur van Aruba is relatief jong. Hoewel we weten dat er ook vroeger wel geschreven werd, met enige regelmaat gepubliceerd is er pas sedert de tweede eeuwhelft. Maar schrijven betekende tóen en trouwens ook nú nog niet automatisch publicatie.
In het verleden beschreven geestelijken de geschiedenis van diverse parochies.Tot de eerste afzonderlijk gepubliceerde Arubaanse boekwerken behoren een aantal memoires die teruggrijpen naar het Aruba van rond de eeuwwisseling en die demonstreren hoe Aruba met de komst van de olieraffinaderijen grote veranderingen heeft ondergaan. read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (7)
door Wim Rutgers
01. 4 Toneel tegen ‘de drievoudige ledigheid van hand, hart en hoofd’
In zijn memoires Buiten de schaduw van de gouverneurs (1971) vertelt W.F.M. Lampe hoe in het begin van deze eeuw de onderwijzer J.H.P. Schrils in wat later de Julianaschool genoemd zou worden, een toneelvereniging voor de oudere leerlingen oprichtte. Die vereniging werd later door opvolger E.A. Goilo voortgezet onder de naam ‘Prinses Juliana’. De jonge Wem Lampe was een van de spelers. Van Goilo weten we uit krantenberichten dat hij al eerder actief op het terrein van het schooltoneel was. De opvoeringen werden in het schoolgebouw zelf gegeven. “Na enkele goed geslaagde uitvoeringen is de vereniging rustend geworden en liet niets meer van zich horen,” aldus Wem Lampe. read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (6)
door Wim Rutgers
01.3 Frederik Beaujon als pionier van de Arubaanse literatuur
De geschiedenis van de geschreven poëzie van Aruba gaat terug tot het begin van de twintigste eeuw, toen Frederik J.C. Beaujon (1880-1920) schoolschriften volschreef met gedichten in het Papiamento en Engels. Al in 1907 schreef hij een gedicht ‘Atardi’ in elf kwatrijnen, net als zijn grote voorganger Joseph Sickman Corsen op Curaçao. Ook vervaardigde hij persoonlijke gedichten over zichzelf en zijn familie en beschreef hij zijn eiland Aruba en zijn woonplaats San Nicolas. Bovendien vertaalde hij in 1918 Lord Byron’s beroemde gedicht ‘The Prisoner of Chillon’ tot ‘E Prisonero di Chillon’ en wijdde hij een Papiamentstalig lofdicht aan de grote Engelse romantische dichter. Dat maakt hem zo niet tot de vader dan toch wel tot de pionier van de Arubaanse poëzie. (Habibe 2014) read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (5)
door Wim Rutgers
Guano-manie
Een halve eeuw later was de toestand niet veel gunstiger. A.M. Chumaceiro schetst in 1879 een aangrijpend beeld van armoede op het eiland:
Wij hebben vele eilanden in de West-Indiën en ook vele plaatsen op het vaste land van Zuid-Amerika bezocht en zeer van nabij leeren kennen, maar nergens, nergens hebben wij eene armoede, eene ellende aanschouwd, welke met die op Aruba kunnen vergeleken worden: “ Mi no ke plaka, mi ta traha pa kuminda so, mi tien hamber” (A.M. Chumaceiro 1879: 14) read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (4)
door Wim Rutgers
Reisbeschrijvingen
Gewoonlijk onderscheidt men in koloniale reisverhalen drie elementen, namelijk de aandacht voor het (ei)land op zich, voor de bevolking en ten slotte de aandacht voor taal en cultuur. We zouden de reisverhalen kunnen aanduiden met de term ‘romantropologie’, omdat de schrijers verhalenderwijs – als in een roman – van land, volk, taal en cultuur antropologisch verslag doen. We sluiten daarmee de ‘kale’ verslagen van journaal, rapport, ambtelijke briefwisselingen en dergelijke uit, en beperken ons tot die voorbeelden die een vertellend, verhalend element in zich hebben. read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (3)
door Wim Rutgers
01.1 Mosa Lampe, de eerste Arubaanse ‘dichteres’
In het hoofdstuk ‘Kerk en cultuur in de vorige eeuw’ van Aruba, zoals het was, zoals het werd (1953) oordeelde historicus Johan Hartog: “Cultureel gesproken is er, behalve op het gebied der volkscultuur … weinig wat historisch van belang is.” read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (2)
door Wim Rutgers
01 Opmaat:De lange weg van kolonie naar autonomie
Een korte historische terugblik
De eerste bewijzen van het Papiaments op Aruba en van geschreven tekst dateren van het begin van de 19e eeuw. Door de grondpolitiek van de West-Indische Compagnie (1621-1792) was Aruba tot het begin van de negentiende eeuw niet meer dan een onbetekenend deel van de koloniale bezittingen van de Republiek der Zeven Verenigde Nederlanden. Economisch diende het eiland slechts ter ondersteuning van het hoofdeiland Curaçao. Na Bonaire was Aruba een eiland van de derde rang in koloniale tijden. De koloniale aandacht was geheel op Curaçao gericht en zijn haven, op het zout van Bonaire, terwijl Aruba wat hout, geiten, schapen en paarden leverde. read on…
Balans: Arubaans letterkundig leven (1)
door Wim Rutgers
Balans; Arubaans Letterkundig Leven; De periode van Autonomie en Status Aparte; 1954 – 2015
[Bij wijze van Nieuwjaarsgeschenk bood prof. dr Wim Rutgers aan Caraïbisch Uitzicht een compleet nieuw boek over de letterkunde van Aruba aan. Het wordt hier in afleveringen geplaatst, met grote erkentelijkheid aan Wim Rutgers. In deze eerste aflevering Rutgers’ Woord Vooraf, zijn inleiding ‘Multilingualiteit en de literatuur van Aruba’ en de index van het boek.] read on…
Van Indianen en Arubanen (1)
door Fred de Haas
Wie kennis wil nemen van de Curaçaose en Arubaanse literatuur kan tegenwoordig beschikken over een aantal zeer lezenswaardige naslagwerken: van Anton G. M. Claassen De navelstreng van mijn taal (1992); van Wim Rutgers Beneden en Boven de wind (1996); van Aart G. Broek – in samenwerking met Lucille Berry-Haseth, Sidney M. Joubert en anderen – De kleur van mijn eiland (2006), verschenen in het Papiaments onder de titel Pa saka Kara (1998); van Henry Habibe Aruba in literair perspectief (2015).Wat opvalt is dat de auteurs van bovenstaande boeken de inhoud ervan elk op een andere manier omschrijven. read on…
De kankantri is gevallen
“Wat ik het liefste wil is een Caribisch schrijver zijn.”
door Wim Rutgers
Hoewel ik wist dat het al een tijd niet goed met Frank Martinus ging, kwam het bericht van zijn overlijden als een schok. Ik zag en hoorde het via de televisie, maar direct daarna kwamen de digitale berichten. De universiteit was al een tijd lang bezig een vriendenboek voor Frank samen te stellen, waarvoor meer dan twintig vrienden en collega’s uit de drie landen waar Frank werkzaam is geweest, bijdragen verzorgden om hun waardering voor zijn veelzijdigheid, originaliteit en vakmanschap te tonen. De titel voor dat liber amicorum is ontleend aan een gedicht dat Diana Lebacs aan Frank wijdde: De planter/E plantadó, want dat was Frank, meer dan een halve eeuw lang: een planter van woorden en daden. Het is te laat om Frank het definitieve resultaat te laten zien. read on…
Yolanda Croes: literaire non-fictie
door Wim Rutgers
Naast de literatuur als fictie wordt ook wel eens de literatuur als factie geplaatst, die ook wel als literaire non-fictie wordt aangeduid of – in navolging van het docudrama – als docu-story: verhalen die gebaseerd zijn op ware gebeurtenissen waarin het vertellend element de wijze van presentatie bepaalt. Historische gebeurtenissen zijn daarbij uitgangspunt voor een verteld verhaal. Dergelijke verhalen hebben kenmerken van zowel journalistieke reportages als van fictieve verhaalelementen.
Yolanda Croes (Aruba 1948) is van dit subgenre een bekend en illustratief voorbeeld met haar inmiddels vier verhalen Acompaña pa un angel; Un tragedia di buelo 2000; Un novela basa riba acontecimentonan real (1998), Perdi riba Lama; Aventuranan saca for di bida real (1999), Unda bo ta mami; un storia real (2001), en E fucu di e Piedra Pretonan; Mi amiga Paulina; Un storia real ((2015). read on…
RSS
Facebook
Twitter
