De twaalfjarige Sandra, kind van een Surinaamse alleenstaande moeder in een achterstandswijk, gaat als enige van haar lagere school naar het gymnasium. Het klinkt als een sprookje, maar dat is het allesbehalve voor haar, zo blijkt in de roman Het Gym, die het eerste jaar op de nieuwe school uitbeeldt. Karin Amatmoekrim beschrijft in de roman niet alleen de persoonlijke vorming van Sandra door de ervaringen met vriendinnen, familie en klasgenoten, ze plaatst deze ook in de brede context van de Nederlandse maatschappijstructuur, zodat de roman zowel een Bildungsroman is als een sociale roman.
In zijn befaamde en veelkantige essay De troost der pornografie uit Rudy Kousbroek zijn verbazing over het feit dat pornografie altijd op zoveel morele afkeuring stuit. Tegelijkertijd erkent hij dat er op het kunstzinnige vlak nog weinig eervols bereikt is binnen het genre. Hij besluit zijn betoog als volgt: ‘Ik schrijf nog wel eens een brochure met De tien meest gemaakte elementaire fouten en hoe ze te vermijden, gevolgd door Twintig nieuwe ideeën voor de eerste drie minuten van een pornografische film.’
Nut en noodzaak van taalverbastering in de literatuur
door Karin Amatmoekrim
Natuurlijk was Accord niet de eerste die bijdroeg aan de Surinaams-Nederlandse literatuur. Wij slaven van Suriname van Anton de Kom kan gezien worden als een uitgesproken anti-koloniale roman, waarin de schrijver de geschiedenis van zijn volk uit handen van de kolonisator nam en het zich voor het eerst eigen maakte. Een andere herschrijving van de geschiedenis kwam in de vorm van de postkoloniale succesroman van Cynthia McLeod, Hoe duur was de suiker.
Nut en noodzaak van taalverbastering in de literatuur
door Karin Amatmoekrim
Ik noem nu een summier aantal beroemde wetenschappelijke werken, om in elk geval een idee te geven van hoe levend het debat in de postkoloniale literatuurbenadering wereldwijd is; van de Nigeriaanse Achebe naar het Midden Oosten van Saïd naar het Engelse India van Bhaba.
Nut en noodzaak van taalverbastering in de literatuur
door Karin Amatmoekrim
Clark begreep precies waar het wrong. Kleine ingrepen, zoals het vervangen van Surinaamse uitdrukkingen voor de Nederlandse variant, zoals gasbom (voor gasfles), lemmetje (voor limoen) en het veelvuldig gebruikte zetten (voor plaatsen, neerleggen, opscheppen – ‘zet een beetje rijst voor me’), waren in essentie niet klein. Het was een statement; met het vervangen van Surinaams-Nederlandse taalelementen wordt gesuggereerd dat het een minderwaardige want afwijkende versie van onze taal is. Het Algemeen Beschaafd Nederlands geldt daarbij als ijkpunt, en dat wat ervan afwijkt behoeft correctie.
Dat Clark in deze discussie weinig wederhoor vond, ook niet altijd van mij, heeft te maken met de staat van de postkoloniale literatuur in Nederland, of je kan ook zeggen; het ontbreken van een doorontwikkelde postkoloniale literatuur in Nederland.
Vanavond zal ik uitleggen waarom het belangrijk is dat er een discours plaats vindt over deze bijzondere situatie in het Nederlandstalige gebied, en wat de bijdrage van Clark Accords oeuvre daaraan is.
Laat me eerst helder krijgen wat ik bedoel met een postkoloniale literatuur.
Het postkolonialisme is een stroming in de literatuur die zich verzet tegen het westerse kolonialisme en de overblijfselen daarvan. Daartoe breekt het de oude discussies af en vervangt deze door een meer pluriform systeem, waarbij er gezocht wordt naar alternatieve benaderingen. Een postkoloniale literatuurbenadering maakt zichtbaar hoe eurocentrisch de gangbare literaire opvattingen zijn, en dat er ongelijke krachten van culturele representatie werkzaam zijn. Het dwingt herkenning af van de meer complexe culturele en politieke grenzen waarbinnen de literatuur gevangen zit.
Anders gezegd; de postkoloniale literatuur biedt een ander beeld van de wereld die we kennen, of denken te kennen. Het is hetzelfde verhaal, verteld vanuit een ander perspectief. Bijvoorbeeld de geschiedenis van de kolonie, verteld vanuit het gezichtspunt van de gekoloniseerde.
De postkoloniale kritiek beslaat verschillende disciplines zoals de filosofie, economie, antropologie, sociologie, en dus ook de literatuurwetenschap. Het verbindende postkoloniale element zijn de thema’s en de onderwerpen. In de postkoloniale kritiek wordt allereerst de dominante, westerse benadering afgewezen. De machtsverhoudingen die hieruit voort zijn gekomen zorgen ervoor dat de zienswijze van de gekoloniseerde gemarginaliseerd wordt, en dat de eigen cultuur en identiteit als inferieur wordt gezien. Een postkoloniale kritiek heeft deels ten doel om dit in die mate te veranderen dat de eigen identiteit, de eigen culturele uitingen en kunstvormen niet langer als minderwaardig maar juist als verrijkend gezien worden.
Nederland is uiteraard niet het enige westerse land met een koloniaal verleden. Maar terwijl de postkoloniale literatuur in bijvoorbeeld de Engelse en Franse taalgebieden al jarenlang onderwerp van discussie is, kraait er in Nederland zelden een haan naar. De Nigeriaanse schrijver Chinua Achebe, bijvoorbeeld, verkocht van zijn debuut Things Fall Apart meer dan tien miljoen exemplaren en wordt gezien als een van de belangrijkste schrijvers ter wereld. In 1975 gooide hij hardhandig een knuppel in het hoenderhok toen hij Joseph Conrad, die geldt als een instituut in de Engelse literatuur, “a bloody racist” noemde. Achebe’s essay over Conrad is daarmee een van de beslissende momenten in de postkoloniale literatuurkritiek.
Een paar jaar later publiceerde de Palestijnse literatuurwetenschapper Edward Saïd zijn beroemde boek over het Orientalisme, waarmee hij de westerse benadering van het Midden Oosten veroordeelde. Dat boek werd een van de meest invloedrijke werken in het postkolonialisme. Kritiek op Saïd kwam er in de vorm van de Indiase literatuurwetenschapper Homi Bhaba, die stelde dat er geen sprake is van vaststaande stereotiepen, zoals Saïd beschreef, maar juist van een constant spanningsveld tussen kolonisator en voormalig gekoloniseerde.
Nut en noodzaak van taalverbastering in de literatuur
[Clark Accord als postkoloniaal agitator]
Lezing tbv Memre Clark Accord
door Karin Amatmoekrim
11 mei 2012 – Openbare Bibliotheek Amsterdam Surinamers douchen niet.
Surinamers baden namelijk. Ook als er geen sprake is van een bad, maar van een douche. Het werkwoord dat bij die handeling gebruikt wordt, verschilt ook. Een Nederlander zou zeggen; ‘ik heb gedoucht’. Een Surinamer zegt dan; ‘ik ben gebaad’. Kleine, schijnbaar onbelangrijke nuanceverschillen in een en dezelfde taal.
Amsterdam – In een volle zaal in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam werd rondom zijn sterfdag de eerste Memre Clark Accord-avond georganiseerd. Het was ook de avond waarop schrijfster en goede vriendin Karin Amatmoekrim de eerste Clark Accord-lezing hield. Zij pleitte voor acceptatie van het Surinaams-Nederlands in de Nederlandse literatuur. ‘Surinamers douchen niet…, Surinamers baden’, is zo’n uitdrukking. De timing van Amatmoekrims uitspraak zorgde voor een bijna ongemakkelijke houding bij het overwegend Surinaamse publiek vrijdag.
Deze en nog meer typisch Surinaams-Nederlandse uitspraken waren tekenend voor de vorig jaar overleden schrijver Clark Accord. Hij wees zijn Nederlandse redacteuren erop dat dit voor Surinamers normale taalgebruik ook als literaire taal gezien moest worden. Dat onbegrip werd vaak gevolgd door lange discussies. Maar Clark Accord stond erop dat elk woord, zoals hij dat gebruikte en plaatste in zijn zinnen, ook als zodanig in het verhaal bleef staan. Hij had er over nagedacht.
Stichting
De uitgesproken lezing oftewel een aanklacht tegen de heersende opvatting als zou in het Surinaams-Nederlands geen literatuur geschreven kunnen worden, wordt de komende weekenden in zijn geheel gepubliceerd in de rubriek Mens & Maatschappij van deze krant. Zus Liesbeth Accord vertelde over haar broertje Clark als iemand die een geboren leider was en die menigeen als vriend wilde hebben, zowel jongens als meisjes. Uit de gratie raken bij Clark leverde je een passende bijnaam op. “Hij kon treiteren als de beste”, voegde Liesbeth Accord er aan toe. Ook roemde zij niet alleen de literaire bijdragen van haar overleden broer, maar ook zijn ideeën over maatschappelijke onderwerpen.
Op de avond maakte zus Liesbeth bekend dat die ochtend de Clark Accord Foundation was opgericht. Een stichting die in de lijn van de gevierde schrijver zal opereren. “De foundation zal zich voornamelijk richten op de Clark Accord-lezing en een Talent Award in zowel Nederland als Suriname.” In Suriname houdt Cynthia Mc Leod op 10 juni een lezing waarna op 11 juni de Sabi yu Talenti Clark Award wordt uitgereikt tijdens een feestelijke bijeenkomst.
Ode
Clarks uitgever Nijgh & Van Ditmar vond de schrijver een typische overleveraar van de orale traditie. “Clark kon heel goed verhalen vertellen. Dat is wat wij het meeste van hem missen.” Er waren niet alleen woorden van dank en gemis gericht aan de geroemde schrijver maar er werd ook gezongen. Speciaal voor Clark heeft singer/songwriter Rajae El Mouhandiz het lied ‘King of Paramaribo’ geschreven. Zij beloofde het nummer op cd te zetten en de opbrengsten daarvan beschikbaar te stellen aan de nieuwe stichting. Een gebaar dat met luid applaus werd ontvangen.
Portret van de Surinaams-Nederlandse schrijfster Karin Amatmoekrim, gemaakt door de in Suriname werkzame fotograaf Nicolaas Porter. Nr. 29 in de reeks fotoportretten die Porter in opdracht van de Werkgroep Caraïbische Letteren maakt. De foto op groot formaat is ook te bestellen bij de fotograaf; voor informatie kunt U mailen naar: nicolaasporter@hotmail.com. Wie de hele reeks wil zien kan hieronder klikken op het label Werkgroepportretten.
Op 11 mei 2012 is het precies een jaar geleden dat Clark Accord overleed. De Surinaams-Nederlandse Accord was niet alleen een van de meest geëngageerde maar vooral ook een van de meest geliefde schrijvers van zijn tijd. Op 11 mei vindt daarom een bijzondere avond plaats, waarbij zijn leven en werk gevierd wordt.
Tevens vormt de avond de aftrap voor een jaarlijks terugkerende evenement, met dit jaar de eerste officiële Clark Accord lezing, gegeven door Karin Amatmoekrim, schrijfster van Het gym. Amatmoekrim zal ingaan op de betekenis van Accords werk voor de Nederlandse postkoloniale literatuur.
Vervolgens spreekt Tanya Jadnanansing (PvdA Tweede Kamerlid). Verder op het programma: optredens van Awydia, Rajae el Mouhandiz en bijdragen uit de musicals Koningin van Paramaribo en Bingo! .
Scholieren op de slotdag van Inktaap, 13 maart ´12 in de aula van Celos
Scholieren in Nederland, Vlaanderen, Suriname en Curaçao hebben afgelopen maandag De Maagd Marino van Yves Petry uitgeroepen tot beste boek. De Vlaamse schrijver is daarmee de winnaar geworden van De Inktaap 2012, een literaire jongerenprijs in het Nederlandse taalgebied. In Suriname werd een extra boek gelezen.
In Suriname hebben elf middelbare scholen enthousiast meegedaan. Helen Chang van de Taalunie in Suriname organiseert de Inktaapverkiezing van Suriname: “Ik vind het frappant dat jongeren van alle gebieden hetzelfde boek kiezen.” Het was wel een spannende strijd, want De schilder en het meisje van Margriet de Moor deed het in Suriname ook goed.
Surinaams boek
Nieuw was deze keer dat de roman Kuis van Rihana Jamaludin buiten mededinging in Suriname werd meegelezen. Volgens de regels komen alleen boeken die al een literaire prijs hebben gewonnen in aanmerking voor de Inktaap. “We wilden in Suriname ook een Surinaams boek hebben voor wat meer herkenning voor de kinderen”, zegt Chang.
De Surinaamse kinderen hebben dus vier boeken gelezen in plaats van drie. De scholen stemden ermee in dat ze Kuis zelf moesten kopen, terwijl de andere drie boeken door de Taalunie ter beschikking werden gesteld. Alle vier de boeken werden in de klas besproken. “De kinderen vonden Kuis het makkelijkste en mooiste boek om te lezen.”
Volgend jaar
Het experiment is volgens Chang een succes. Voor volgend jaar zijn al twee ‘Surinaamse’ boeken geselecteerd. De leerlingen kunnen nu al per sms stemmen welk boek ze extra willen lezen: het postuum verschenen Plantage d’amour van Clark Accord en Het gym van Karin Amatmoekrim.
Beluister het interview met Helen Chang, projectleider van de Nederlandse Taalunie, op Radio Nederland Wereldomroep Klik hier
Eergisteren overleed de Antilliaanse auteur Erich Zielinski. In januari 2004 kwam bij uitgeverij In de Knipscheer De Engelenbron uit, debuutroman van de Curaçaose advocaat Erich Zielinski (Bonaire, 1942). Al in juli dat jaar verscheen de tweede druk. De roman had snel succes, mede door de lovende kritieken.
Amsterdam Zuidoost – Het eerste initiatief van het Bijlmer Parktheater in samenwerking met de Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam (SLAA) is door het publiek met veel enthousiasme ontvangen.
Een uitverkochte zaal kon genieten van een variété aan literatuur, voordrachten, verhalen en muziek door zeer bekende en minder bekende persoonlijkheden. Bijlmer Boekt! Literair variété, zoals de avond genoemd wordt, zal vier keer in het jaar gehouden worden.
De actualiteit maar ook de diversiteit binnen de literatuur stonden centraal. Behalve de avond op zich, was er een bijzondere bijkomstigheid. Voor degenen die nooit eerder in de Bijlmer, Amsterdam Zuidoost waren geweest, was er een speciale bus ingezet vanaf het centrum van de SLAA, het literair café de Balie in Amsterdam. Daar is veel gebruik van gemaakt en onderweg konden de gasten verhalen en muziek aanhoren van de in Bijlmer woonachtige woordkunstenaar Muna Shirwa.
Het veelzijdige Amsterdam Zuidoost is volgens de SLAA een broedplaats van (bekend en onbekend) talent op allerlei gebied: spoken word, rap, theater, comedy, dans, literatuur. Tijdens Bijlmer Boekt! worden verschillende werelden bij elkaar gebracht, het brengt literatuur in de breedste en spannendste zin van het woord. De cabaretier en schrijver Kees van Kooten trapte af. Hij las voor uit eigen werk en oogstte veel lach. Ook met zijn overbekende verhaal over het ‘poezendeurtje’ dat voor aanvang van de voorstelling nog door enkele van zijn fans werd aanbevolen. “Dat is een verhaal waarvan ik zeker weet dat het na mijn dood in de Nederlandse literaire geschiedenis opgenomen zal worden”, hield Van Kooten het publiek voor. De presentatie werd dan ook met alle bijbehorende mimiek tot hilariteit van het publiek gebracht.
Ba Anansi
Tori umaGerda Havertong vertelde een erotisch verhaal over Ba Anansi. Ba Tigri schepte op dat hij bijna alle vrouwtjes in het dierenbos had gekregen, op Ma Akuba, de vrouw van Ba Anansi na. Hij zou er werk van maken maar hield er geen rekening mee dat Ba Anansi door gekonkel van Ba Dagu, afwist van Ba Tigri’s veroveringsdrang. En zoals altijd, Ba Anansi is ook Ba Tigri deze keer weer te slim af. Havertong zong nog twee liedjes, Ba Anansi tingeling en Ba Anansi kren na awarabon met begeleiding van bassist Pablo Nahar.
Dat schrijfster Karin Amatmoekrim haar literaire ster stijgende is, bleek in de aankondiging door de presentatrice van de avond, schrijfster Christine Otten. De superlatieven maakten veel indruk. Haar vierde en laatste boek Het Gym doet het goed bij zowel het lezerspubliek als de recensenten. Het boek krijgt gemiddeld vier sterren, beleeft de vijfde druk en zijn er tot nu toe ongeveer tienduizend exemplaren van verkocht. Amatmoekrim schreef speciaal voor deze eerste editie het verhaal ‘Beton’, waarin zij een relatie schets tussen een vrouw en de betonnen gebouwen als honingraten in de Bijlmer.
Rapper Blaxtar bracht enkele nummers van zijn album Ozmoses II ten gehore. Niet met muziek maar puur uit het hart. Met het nummer ‘Kijk, kijk, kijk zo een mooie meid’ liet hij het publiek het refrein meezingen. Pablo Nahar, die tussen de bedrijven door de muzikale sfeer verhoogde, begeleidde hem.
Ter afsluiting van zijn bijdrage aan dit dinsdag gehouden evenement ging Blaxtar zelf achter de piano zitten om met zijn kennis en kunde van vier akkoorden de avond in stijl af te sluiten. De volgende literair variété Bijlmer Boekt! staat gepland voor 8 mei. Daarin treden onder andere op cabaretier Jetty Mathurin en schrijver en komediant / televisiemaker Herman Koch.
[uit de Ware Tijd, 10/02/2012]
Op dinsdag 8 mei vindt de tweede editie van Bijlmer Boekt!
Gasten: Herman Koch, Jetty Mathurin, Zulile Blinker, Thomas Verbogt en Ronelda S. Kamfer en Pablo Nahar. Presentatie: Christine Otten. Herman Koch en Thomas Verbogt dragen een verhaal voor, Jetty Mathurin vertelt een ‘tori’ en lokaal talent uit Zuidoost Zulile Blinker brengt spoken word. En dan is er ook nog Ronelda S. Kamfer, een zeer getalenteerde jonge dichteres uit Zuid-Afrika, die onder meer voor Bijlmer Boekt! naar Nederland is gekomen. Een unieke kans dus om haar, en de andere gasten, te zien schitteren in het Bijlmer Parktheater.
De reacties op de eerste editie, met geweldige optredens van onder anderen Kees van Kooten en Gerda Havertong, waren zeer lovend. Zo schreef NRCHandelsblad: ‘Bijlmer Boekt heeft het in zich de high-brow versie van Ali B op volle toeren te worden.’
Na afloop is er boekverkoop door Boekhandel Barends & Donkersloot en zullen de auteurs signeren.
Deze website beoogt geen enkel winstoogmerk. Door middel van de website wil de Werkgroep het publiek kennis laten maken met nieuws uit en over de Caraïbische regio. De Werkgroep neemt daartoe onder meer berichten over van andere sites, zonder dat het ons altijd mogelijk is rechthebbenden vooraf te attenderen op de overname. Mocht iemand bezwaar hebben tegen overname van tekst- of beeldmateriaal, laat ons dit weten, dan verwijderen wij het materiaal.
Reacties op berichten worden alleen geplaatst indien voorzien van voor- en achternaam. Opinies op deze website komen voor rekening van de auteur(s) en zijn niet altijd de opinies van de Werkgroep.
RSS
Facebook
Twitter
