Andere geluiden van F.M. Arion
door Quito Nicolaas
Geheel onopvallend verscheen de essaybundel Intimiteiten van het schrijven van Frank Martinus Arion. Het boekwerkje stond al eerder op het programma om uitgegeven te worden; op de site van Selexyz stond zelfs 2008, maar het is niet bekend waarom de publicatie hiervan destijds is uitgesteld. Aan de hand van een zevental essays stelt Arion een aantal fundamentele vraagstukken aan de orde. De essays hebben allemaal te maken met de thema’s Taal en Literatuur. Zoals gewend van Arion probeert hij iedere keer met zijn romans de eigen grenzen te overstijgen. Ook ditmaal doet hij dat en hij is er aardig in geslaagd. Laten we hopen dat dit niet het allerlaatste boek van Arion is.
In zijn inleidende essay wijdt Arion uit over de oorsprong van bepaalde woorden in het Nederlands. Als voorbeeld gebruikt hij het woord krioelen, dat volgens hem afkomstig is uit het Afro-Portugees. Het is afgeleid van het woord kriole dat ‘inheems’ betekent en in het Portugees werd overgenomen en als crioulo wordt uitgesproken. Qua uitspraak lijken – volgens Arion – de woorden krioelen en crioulo veel op elkaar. Zo geeft hij tal van voorbeelden om aan te tonen hoe de uitspraak van Portugese woorden in Nederlandse geschriften werden overgenomen.
Cola Debrot
In dit deel vertelt hij over de eerste Bonairiaanse schrijver Cola Debrot. Hij grapt over Debrots moeite om de lange ‘e’ van bijvoorbeeld het woord spelen, die hij met de ‘i’ van pil uitsprak. Zelf gaf Arion als verklaring dat Antillianen de lange vocalen in het Nederlands verkorten, daar men in de eigen taal – het Papiamentu – uitsluitend korte vocalen kent. Zijn belangstelling voor de lezingen van Debrot over linguïstische onderwerpen hield op te bestaan, toen hij merkte dat de goede man continu dezelfde fouten in zijn uitspraak met de ‘e’ maakte. Zo kom je toch iets meer van dit monument als Debrot in de Antilliaanse literatuur te weten. Of een dergelijke uitspraak tot de Antilliaanse identiteit behoort, valt echter te betwijfelen.
De geboorte van Dubbelspel
Eindelijk geeft Arion een eigen versie van het ontstaan c.q. het schrijfproces van zijn debuutroman Dubbelspel. In de jaren ’70 had hij tal van verschillende interviews gegeven over de bevalling van deze roman. Waar bevond hij zich toen de roman werd geschreven en welke betekenis had dit verhaal voor het Antilliaanse volk? In dit hoofdstuk vertelt hij geheel openhartig over zijn ervaringen met de recensenten in Nederland en op de Antillen, die van oordeel waren dat bepaalde passages ook geschrapt hadden kunnen worden.
De balans
In het algemeen is de bundel geschreven in een taal die niet voor iedereen vrij toegankelijk is. Interessant is de toepassing van de basis- en bovenbouwtheorie op het bestaan en ontwikkelen van de moedertaal. Inderdaad had Franz Jakubowski in navolging van Marx met deze theorie het e.e.a. willen analyseren, maar dan meer als verklaringsgrond voor de interactie tussen zij die tot de politieke- en economische elite en het gewone volk behoren. Van Arion komen we als schrijver en individu veel meer te weten dan dat nu bekend is.
Titel: Intimiteiten van het schrijven
Auteur: Frank Martinus Arion
Druk/editie: 1
ISBN 10: 9023428811
ISBN 13: 9789023428817
Uitgever: De Bezige Bij, Amsterdam
RSS
Facebook
Twitter
