Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: schrijverspositie
Naks Kaseko Loco bij Pauw & Witteman
Muziekshows in het Flamboyant Park, Paramaribo
door Quito NicolaasHet aanbod van romans in de boekwinkels c.q. de verscheidenheid daarvan en het uitgeefbeleid van uitgeverijen zegt veel over de heersende cultuur en leesklimaat van een land. Als we naar de lijst van top 100 meest verkochte boeken in 2009 kijken, dan valt meteen op dat de vertaalde werken van Stieg Larssen, Tatiana de Rosnay en Dan Brown de best verkochte boeken zijn. Op een goede vierde en vijfde plaats heb je dan Het diner van Herman Koch en De verbouwing van Saskia Noort. De laatste jaren wordt de Nederlandse boekenmarkt steeds meer overspoeld met vertalingen, misschien dat de vertaalrechten goedkoper zijn dan het uitgeven van een roman van eigen bodem. De werken van Helen van Rooyen, Simone van der Vlugt en Esther Verhoef halen nog net de top 20. Van de roman Het diner weten we dat het de NS publieksprijs 2009 had gewonnen en dat van Saskia Noort haar romans met duizenden worden verkocht.
‘Schrijvers zijn makkelijk vatbaar voor depressies’
door Hans Cottyn
Schrijvers en kunstenaars zijn volgens een enquête op de Amerikaanse website Health.com bijzonder kwetsbaar voor depressies.
In de top tien van op dat vlak gevaarlijke beroepen bekleden schrijvers de zesde plaats, na gezondheidswerkers en gevolgd door leraren. Schrijvers kunnen volgens de site ten prooi vallen aan “onregelmatige verloning, onzekere werktijden en vereenzaming”. Creatievelingen hebben bovendien vaker dan gemiddeld last van een wisselend gemoed. Volgens het onderzoek heeft 9 procent van de ondervraagden in die sector aangegeven een grote depressie te hebben gehad in het afgelopen jaar. Specialiste Deborah Legge ziet in deze jobcategorie vaker dan gemiddeld mensen met een bipolaire stoornis werken. “In veel gevallen kan die niet gediagnosticeerd zijn. Depressies zijn niet ongewoon bij hen die zich aangetrokken voelen om in de kunstensector te werken, en de levensstijl draagt daar vaak toe bij.”
Schrijver Simon Brett kan zich helemaal vinden in deze vaststelling, zegt hij aan The Guardian. “Schrijven kan een fantastische therapie zijn, maar je graaft ook diep in jezelf. Als je fictie schrijft en personages creëert, dan is een zekere graad van zelfonderzoek en zelftwijfel onvermijdelijk.” Dat schrijvers, niet zelden introvert van inborst, meer en meer voor het publieke voetlicht moeten treden, zorgt voor bijkomende stress, net als de economische zorgen die ze moeten torsen. Bovendien is de onzekerheid over hun werk zeer groot, aldus Brett. “Bijna iedere auteur die ik ken heeft dezelfde reactie na het afwerken van een boek: ze vallen ten prooi aan euforie die slechts 24 uur duurt. Meteen daarna komen alle negatieve gevoelens die ze zo goed hebben weggestoken weer naar boven, waarna ze zich bezatten, of depressief worden. Of de griep krijgen.”
[uit NRC, dinsdag 14 december 2010].
Magazine wil wel werkers, maar betaalt niet
Een interessant debat op LinkendIn, groep Nederlands MediaNetwerk: Petra Kroon beveelt aan: Magazine Seven days of inspiration zoekt journalisten, fotografen, vormgevers en illustratoren.
read on…Redelijk en gangbaar vertaaltarief 2011
De Nederlandse Literaire Uitgeversgroep (LUG) van de Groep Algemene Uitgevers (GAU) en de Vereniging van Letterkundigen (VvL), deel uitmakend van de Vereniging van Schrijvers en Vertalers (VSenV) doen jaarlijks onderzoek naar wat in de praktijk redelijke tarieven zijn gebleken, afgeleid uit historische informatie en/of gebaseerd op uit de praktijk herleide gangbare tarieven. Gebaseerd op de in 2010 gehanteerde tarieven en met aanpassing aan de prijsontwikkeling zijn de volgende tarieven voor 2011 redelijk en gangbaar gebleken: proza: voor proza 6,3 eurocent per te vertalen woord; voor de vertaling van poëzie 2,22 euro per regel met een minimum van 38,78 euro per gedicht. Deze tarieven kunnen als richtlijn voor onderhandelingen worden gebruikt, maar het staat vertalers uiteraard vrij om meer te bedingen.
Bouke Jagt klaagt misleidende boekreclame AD aan
Toelichting Reclame Code Commissie
Behandeling 16 december 2010 om 10.30 uur
Dossier 2010 00882
Klacht Bouke Jagt, Den Haag, over AD Algemeen Dagblad
Inzake: Het AD Algemeen Dagblad heeft in november 2010 een collectie goedkoop herdrukte boeken in acht advertenties aangeprezen als De volledige collectie Nederlandse Klassiekers. Ik schreef daarover op 6 november 2010 aan het AD. Het AD heeft noch op mij, noch op uw commissie gereageerd.
Geachte commissieleden,
De toelichting gaat over drie punten: waarom deze klacht bij de commissie?
Welk belang heeft de koper/consument?
En iets over het algemeen cultureel belang dat achterwege bleef in mijn klacht.
1. Waarom deze klacht?
Uw Commissie heeft zich in uitspraak 06.0540 gericht tegen De Telegraaf die een onjuiste superlatief gebruikte. In 08.0041 heeft uw commissie een reclame-uiting afgekeurd die ten onrechte iets absoluuts, ˗ puur natuurlijk, ˗ gebruikte. In 08.0042 kon een schromelijk overdreven aanbod van een loterij volgens uw commissie niet door de beugel en in 08.0412 keurde uw commissie een onjuiste aanduiding “totale leegverkoop” af. Mijn klacht kan m.i. door u ontvangen worden omdat het gaat om een onjuiste, absolute en schromelijk overdreven aanbieding van een groot landelijk dagblad dat terecht gewaardeerd wordt vanwege sportverslagen en onderzoeken naar aanbod van consumpties als haring en oliebollen.
2. Welk belang heeft de koper/consument? Dat hij niet misleid wordt door de aanbieding: de volledige collectie Nederlandse klassiekers in één keer thuisbezorgd. Dat is misleidend. De aangeboden collectie kan in geen enkel opzicht volledig genoemd worden. De aangeboden collectie bevat niet de genres (epiek, lyriek, didactiek) die de Nederlandse literaire canon kent en die terugkomen in het aanbod in boekwinkels en literaire prijzen. De reeks miskent de historische ontwikkeling en doet voorkomen dat de Nederlandse literatuur bestaat uit twee 19e-eeuwse werken en 18 werken uit de 20e eeuw. Er komen titels in voor die tot de literaire canon gerekend worden, maar het geheel blijft een systeemloze herdruk van proza dat ooit goed verkocht of verfilmd werd en dat hopelijk weer massaal verkocht kon worden. De koper wordt in de waan gebracht dat hij alle voornaamste schrijvers heeft gekocht, terwijl hij zich een commerciële collectie heeft aangeschaft die zelfs bij lange na niet de belangrijkste schrijvers sinds 1860 bevat.
3. Bij het niet eerder vermelde algemene culturele belang en mijn
persoonlijke betrokkenheid, zou uw commissie verdeeld kunnen zijn. De tijden zijn immers veranderd. In de jaren zestig en zeventig ˗ magere jaren – wist bijna niemand wie de vrouwen van topvoetballers waren, maar bijna iedereen kende de literaire schrijvers. In het middelbaar onderwijs werd Nederlandse letterkunde gedoceerd.
Op de universiteit werd de literatuur sterker analytisch benaderd. Bij dag- en weekbladen werd de literatuur bijgehouden. Het was chic voor een dagblad of weekblad om een literaire auteur als medewerker te hebben. Wij golden als een hooggeletterd land.
Nu is – in onze periode van obesitas – het omgekeerde het geval. Televisiekijkers en lezers leven mee met fraai gewimperde echtgenotes van topvoetballers die soms een eigen loopbaan volgen.
Roem bestaat uit op de televisie komen. De grootste afzet of hoogste prijs betekent altijd de hoogste kwaliteit. Geen sterveling kent een literaire schrijver. Op de middelbare scholen wordt geen uur aan literatuur verspild.
Het universitair niveau is bedroevend. Bij de dag- en weekbladen zijn basisbegrippen van literatuur onbekend. De columnisten die romans of gedichten hebben geschreven, zijn niet beter dan de columnisten die zich op sportverslagen of cabaret hebben toegelegd. Minister-president A.A.M. van Agt noemt het Nederlands een regionaal dialect. We hebben veel meer analfabeten. Nederland is een laag geletterd land geworden.
Waar klaagt die krasse knar eigenlijk over ˗ zou u kunnen denken. Beter een half ei dan een lege dop, nietwaar? Dan kan ik enkel de overtuiging aanvoeren dat de literatuur een onontbeerlijk, vitaal bestanddeel van die duizendjarige Nederlandse cultuur en die cultuurtaal vormt. Dat de Nederlandse literaire canon ieder aangaat, die weet en waardeert Nederlands te zijn. Onuitroeibaar lijkt ten onzent de misvatting dat schrijvers en kunstenaars moeten lijden zonder erkenning voor hun werk. Dat is geen traditie maar een schande. Het is scha(n)delijk voor een natie en een cultuur als de voornaamste schrijvers en kunstenaars genegeerd of geringschat worden. Dan mogen zulke advertenties die het AD plaatste niet het toch al zo slecht voorgelichte publiek om commerciële redenen op een dwaalspoor brengen.
Dat zijn de redenen waarom ik uw Commissie verzoek de klacht gegrond te verklaren en tot publicatie van uw afkeuring over te gaan.
Amsterdam, 16 december 2010
Zo lost men auteursrechtelijke zaken op in Suriname
Naks Kaseko Loco bij Pauw & WittemanDat het slecht gesteld is in Suriname met de naleving van auteursrechten is hier eerder aan de orde gesteld, maar dat zaken zo uit de hand kunnen lopen had niemand verwacht. Prim Ramlal, voorzitter van de Stichting Auteursrechten Suriname (Sasur), is bij gelegenheid van een bemiddelingshoorzitting van de Commissie van Toezicht Auteursrechten (CvT) afgetakeld door een niet met name genoemde directeur van een prominente organisatie van muziekshows.
Onderwerp van de bemiddeling was een kort-geding vonnis uit 2009 waaraan ondanks meerdere toezeggingen door de organisator nog steeds geen uitvoering is gegeven. Op gegeven moment is deze van tafel opgestaan, om de tafel gelopen en heeft op Ramlal ingeslagen op oog, hoofd, nek en schouders. Ramlal zat ingeklemd tussen anderen aan tafel en kon zich niet verweren, hooguit afweren. Henry Seedorf, voorzitter van de CvT, hoofdinspacteur van politie (maar uiteraard niet als zodanig aanwezig), heeft met nog een andere aanwezige politie-inspecteur Ramlal moeten ontzetten. De onverlaat is gearresteerd en Ramlal heeft officieel aangifte gedaan. Tot zover het feitelijk verslag.
Piraterij op muziekauteursrechten
“Men moet het zakelijk houden en niet persoonlijk maken”, zegt Ramlal, “dit gebeurt overal als je piraterij gaat bestrijden, dan krijg je te maken met agressie en bedreiging, want het zijn belangen die geraakt worden. Mensen hebben hun toekomst afgestemd op het halen van voordeel uit illegale praktijken.” Hij vervolgt: “Het roept wel vraagtekens op. We zullen met onze leden hierover gaan vergaderen met betrekking tot onze veiligheid. We zullen nu wel voorzichtiger zijn en de nodige hulp gaan zoeken, maar in eerste instantie moet de overheid onze veiligheid waarborgen.”
Ramlal’s belangrijkste kritiek is echter dat de klappen die hij heeft opgelopen en andere bejegeningen mede in de hand worden gewerkt door de halfslachtige houding van de overheid als het gaat om de eis van een Sasur-licentie. Dit sterkt organisatoren van shows en andere schenders van auteursrechten in hun opvatting dat Sasur nog geen wettelijke basis heeft. “Niet alleen regelgeving is belangrijk, maar je moet ook je strategische plekken zoals de districtscommissariaten op orde brengen, zodat iedereen weet waaraan hij zich te houden heeft.”
Muziekshows in het Flamboyant Park, ParamariboHoofdredactioneel commentaar de Ware Tijd
Deze krant stelt terecht: “Voortekenen hebben al enige tijd uitgewezen dat de hele kwestie rond Sasur en alles wat met piraterij van muziekauteursrechten van doen heeft zou escaleren. Het was een kwestie van tijd. (…) Het begint er verdraaid veel op te lijken dat beleidmakers de hebbelijkheid hebben zaken voor zich uit te schuiven, scheefgroei te gedogen, totdat deze niet meer in de hand te houden zijn. Dat zien we in de goudsector, in het vreemdelingengedoogbeleid en in de gronduitgifte waarbij grond dubbel wordt uitgegeven en rechterlijke processen nodig zijn om het recht te doen wedervaren.”
Helaas heeft onze zogenaamd democratisch gekozen regering alleen nog maar tijd om orde op zaken te stellen binnen de eigen gelederen. Dat Staatsolie geweigerd heeft Bouterse te laten spreken op haar onlangs gevierde bigi yari is een hoopvol teken van groeiend verzet. Met ingehouden adem wachten we af hoe Bouterse op dit affront gaat reageren.
Modelcontract voor kinderboeken een feit
De Vereniging van Letterkundigen (VvL), de belangenvereniging van schrijvers en vertalers, is samen met Werkgroep Kinderboekenuitgevers (WKU), onderdeel van de Groep Algemene Uitgevers (GAU), tot een modelcontract voor kinder- en jeugdboeken gekomen.
Het modelcontract is tot stand gekomen na jarenlange inspanningen van beide zijden. De onderhandelingen tussen VvL en WKU speelden zich af in het spanningsveld van enerzijds de vergelijkbare situatie van de kinderboekenschrijvers met die van schrijvers van boeken voor volwassenen en anderzijds de kwetsbare marktpositie van het kinderboek.
Het nieuwe modelcontract is een speciale versie van het bestaande modelcontract voor oorspronkelijk Nederlands literair werk en bevat een aantal regelingen die specifiek voor kinderboeken relevant zijn. Deze regelingen betreffen met name illustraties, merchandising en boekenseries.
Het Addendum voor de uitgave van e-boeken, dat eerder dit jaar tot stand is gekomen tussen de VvL en de literaire uitgevers is onverkort toepasbaar bij het nieuwe modelcontract voor kinder- en jeugdboeken.
Het verheugt beide partijen zeer dat de onderhandelingen in een constructieve sfeer zijn verlopen en hebben geleid tot overeenstemming over een nieuw modelcontract.
Het modelcontract voor kinderboeken is vanaf vandaag vanaf de websites van de VvL (www.vvl.nu) en het Nederlands Uitgeversverbond (www.nuv.nl) te downloaden.
Gouden tip om miljonair te worden met boeken
Met zekere regelmaat praat ik met Caraïbische schrijvers over de manier waarop zij zich beter zichtbaar kunnen maken in de media. Moet ik bloot op het omslag van mijn boek?, vroeg mij nog vorige week een auteur. Ik raadde het hem af. Hij was de 65 a
l voorbij. Bovendien: bij Adriaan Morriën die dat lang geleden eens probeerde, heeft het ook niet kunnen verhinderen dat zijn boek werd verramsjt, terwijl zijn vrouw en dochters er ook nog bij stonden.
De gouden tip is eenvoudig: word paus! Paus Benedictus XVI is miljonair: hij heeft al zo’n 5 miljoen euro verdiend met zijn boeken, zoals vrijdag bleek bij de presentatie van de nieuwe stichting Joseph Ratzinger – Benedictus XVI.
De 83-jarige paus wil 2,4 miljoen euro geven aan de nieuwe stichting voor theologisch onderzoek. De rest van het verdiende geld gaat naar liefdadigheidsprojecten.
Intellectuele eigendom aan Surinaamse laars gelapt
(…maar er zit muziek in…)
door Rolf van der Marck
Muziek
Het is slecht gesteld met bescherming van de intellectuele eigendom in Suriname. Een van de meest schrijnende voorbeelden hiervan is de nu al jaren slepende kwestie rond de Stichting Auteursrechten Suriname (SASUR), de auteursrechtenorganisatie voor componisten, tekstdichters en muziekuitgevers.
Alhoewel Suriname sedert 1913 over een wet Auteursrecht beschikt en ook twee internationale verdragen heeft getekend om het auteursrecht te beschermen, is er tot nu toe nauwelijks iets gebeurd op dit gebied. Gelet op de internationale ontwikkelingen zou de Surinaamse overheid moeten voorkomen op de vingers te worden getikt door de internationale instellingen waaraan zij zich door ratificatie van de eerdergenoemde verdragen heeft gecommitteerd. Niets is echter minder waar.
Door auteurs te beschermen en de naleving van deze verdragen en wetten af te dwingen zal Suriname niet alleen meer internationale erkenning genieten, maar zullen onze Surinaamse auteurs eindelijk de voordelen en de rechtmatige inkomsten genieten die bescherming van auteursrechten met zich meebrengt. Door de jaren heen hebben Surinaamse auteurs door gebrek aan bescherming continu te kampen gehad met inbreuk op hun rechten.
(Prim Ramlal, voorzitter SASUR)
In januari 2001 werd daarom het initiatief genomen om de Stichting Auteursrechten Suriname in het leven te roepen, teneinde de belangen van rechthebbenden op muziekauteursrecht te behartigen en om de exploitatie van het muziekauteursrecht in Suriname te introduceren. Na al het nodige voorwerk te hebben verricht, werd op 26 mei 2004 de Stichting Auteursrechten Suriname (SASUR) opgericht om te bemiddelen inzake het muziekauteursrecht en om voorzieningen te treffen muziekcriminaliteit en muziekpiraterij tegen te gaan. Het bestuur bestaat uit componisten, tekstdichters en muziekuitgevers.
Niet anders dan obstructie was SASUR’s deel
Dat was ook meteen het begin van het verzet van de mediabazen, die hun profijtelijke maar dubieuze handel terecht zagen bedreigd. Een van de koplopers was en is Werner Duttenhofer, directeur/ eigenaar van Radio 10, die zich niet schaamde om uit te roepen: “Auteursrechten, wat is dat?” Dezelfde Duttenhofer spreekt reclameteksten in – en krijgt er ‘uiteraard’ auteursrechten voor betaald – voor CD-handelaar Boombox, die schaamteloos a la dol muziek in de handel brengt zonder ook maar 1 cent aan auteursrechten te betalen. Deze dubieuze ‘belanghebbenden’ (in Suriname ‘stakeholders’ geheten) groepeerden zich en vormen een sterke lobby om SASUR de voet dwars te zetten.
De eerste regeringsfunctionaris die door de knieën ging was voormalig vice-president Sardjoe, die SASUR ‘on hold’ zette, de volgende was minister van Justitie en Politie Santhoki, die aan het eind van zijn bewind aan SASUR het groene licht gaf. Niet dat dat veel mocht baten, want nadat ook de nieuwe VP Ameerali -na zijn oor te hebben geleend aan genoemde lobby- zich ermee had bemoeid, werd SASUR opnieuw ‘on hold’ gezet, nu door Misiedjan, de nieuwe minister van Justitie en Politie. Maar vandaag lees ik dan eindelijk in de Times of Suriname: “SASUR mag innen”. Benieuwd hoe lang dit gaat duren, want erbij staat vermeld dat concertorganisator Sami Doerga namens de organisatoren van ‘live music’ heeft gemeld: “Dan zullen we bekijken over (sorry voor het Nederlands, RvdM) de stappen die zullen worden ondernomen.” ‘Wait and see’ is het enig zinnige dat hierover op dit moment valt te zeggen.
Niet bij muziek alleen
Nee, ook de auteursrechten van schrijvers en uitgevers worden a la dol geschonden. Hoe erg dit is, werd mij eerst in z’n volle omvang duidelijk nadat mijn dochter zich met ingang van het nieuwe studiejaar had ingeschreven aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname (AdeKUS). Voor een van de benodigde studieboeken werd zij verwezen naar een copyshop waar het boek te bestellen was. Mijn mond viel open van verbazing toen ik het resultaat zag: een keurig garenloos gebonden boek met zo te zien het originele omslag en met de namen van de ‘gefopte’ auteur en uitgever ‘on top’. Het is toch wel verregaand dat nota bene zelfs de universiteit – waar men toch beter moet weten – openlijk meewerkt aan het ontduiken van auteursrechten. Niet dat het boek niet gewoon via de boekwinkel verkrijgbaar zou zijn, maar op deze manier bespaart de universiteit de ‘arme’ student ’n paar tientallen Surinaamse dollars. Schandelijk, ik heb er geen ander woord voor!
Niet dat het een pleister op de wonde is, maar ik las in diezelfde krant: “Uitgeverijen zijn kopiëren van boeken zat”, een uit het Nederlandse ochtendblad De Telegraaf overgenomen bericht dat de educatieve uitgeverijen Noordhoff Uitgevers en Pearson Education Benelux voortaan samen optrekken om het maken van illegale kopieën van studieboeken tegen te gaan. Andere uitgeverijen zouden zich inmiddels bij dit initiatief hebben aangesloten. Het zou mij niet verbazen als zij ook in Suriname tot actie overgaan.
(Dit artikel is gelijktijdig geplaatst op www.surinamestemt.com)
Schrijven: beheerste of onbeheerste gekte
door Ruth San A Jong
Ik zit al een poos te broeden op dit onderwerp en dacht het moet er maar eens van komen. Een blog geeft immers alle ruimte om te schrijven wat je wilt. Ik wil een ervaring delen die ik had met een ex-student op de school, die een psychose kreeg nadat die de uitslag van de beoordeling op zijn eindtekst van de docenten had gehoord.
De term psychose neem ik vrijelijk in de mond omdat ik ervaringsdeskundig ben. Mijn moeder heeft sinds mijn geboorte geleefd met een psychose en na 35 jaar ruik en voel je van wel vijf kilometer afstand of iemand die neigingen heeft. Deze student had hele geniale verhaalideeën, vooral tijdens de lessen, maar van echte productie, het schrijven dus, kwam het niet of nauwelijks. Het is een type die altijd grappen maakte en voor een aardige sfeer in de klas zorgde, was joviaal, behulpzaam naar andere studenten toe en wat al meer. Het meest opmerkelijke was dat hij altijd teksten produceerde die beelden en gedachten van zelfdoding opriepen. Een heel boeiend thema. De dood is fascinerend en beangstigend tegelijk, niet? Dat het een obsessie werd, had ik gevoelsmatig geconstateerd, maar daar praat je niet over. Je moet als directeur altijd de nodige afstand betrachten en niet te persoonlijk worden met studenten.
Mijn zakelijke partner van een Schrijversvakschool in Nederland had me ooit verteld dat de opleiding in Nederland op sommige studenten zo een grote impact had in hun privéleven, dat ze zelfmoord hadden gepleegd. Toen ze mij dat vertelde begon ik te rillen. Ik had het opmerkelijke gedrag besproken. Something was wrong en in een evaluatie moment met de mentrix van dat basisjaar had ik die opmerking gemaakt. We hadden er verder niets mee gedaan. Schrijvers observeren, schrijfdocenten observeren nog meer! Het waren soms werkelijk gedetailleerde, geniale en levensechte fragmenten. Auteurs geven behalve dat wat ze in hun omgeving meemaken, ook hun zielenroerselen op papier. En uiteraard zijn er fascinaties, je bent met een thematiek in je hoofd bezig, je moet het vorm geven op papier, je ‘radar’ is op scherp en je gaat tot het uiterste. Creatief schrijven of kunst in zijn algemeenheid geeft die ruimte.
Dus toen de eindtekst binnenkwam van deze student, lazen wij de tien pagina’s en vroegen ons af waar de auteur naar toe wilde met de tekst. Het was een relaas over een man die op bezoek was bij een psychiater. De psychiater heette dokter Poenie (Poenie betekent vagina in het Surinaams) en het was moeilijk om aan te geven waar het verhaal precies over ging en waar het naar toe ging. In elk geval hebben vier redacteurs de tekst gelezen en hadden onafhankelijk van elkaar dezelfde bevindingen. Er zat geen lijn in het verhaal, het stikte van de taalfouten (wel 4 in elke zin!), de schrijftechnieken die waren aangeleerd waren niet toegepast. Naast de eindtekstbeoordeling waren de observaties van het hele jaar dat deze student teveel grappen maakte in de klas, geen of weinig huiswerk maakte, wel verhaalideeën had tijdens de lessen, maar aan de hand daarvan hadden we toch geen goede inschatting kunnen maken of 1 jaar schrijftraining wel effectief was geweest. In een van de beoordelingen stond: “Er is bij sommige kunstenaars beheerste en onbeheerste gekte, ik denk dat van de laatste sprake is.” Dit hebben wij uiteraard niet meegenomen in de eindbeoordeling, want anders was er vast wel een mes in een van ons gestoken.
Het eindoordeel was dat hij voorwaardelijk over zou gaan, maar dan wel de aanwijzingen zou moeten meenemen. Van iemand die een jaar lang schrijftraining heeft gekregen wordt wel verwacht dat die minder taalfouten maakt en de elementaire schrijftechnieken toepast! Er was nota bene een interventie geweest van een neerlandica die de nieuwe spelregels had gegeven. Heel bewust, omdat er te veel fouten gemaakt door medestudenten werden in de interpunctie en dergelijke. Hij zei niets, ging weg met een zuur gezicht.
De volgende dag ontving ik een dreigbrief en een brevet van ongeschiktheid. Hij schold de docenten uit die zijn werk hadden besproken, dat wij hem niet kenden en wat al meer. Alles waar hij positief over was geweest het hele jaar door werd met de grond gelijk gemaakt en hij zou naar de kranten stappen. Ik antwoordde beleefd dat hij dat vooral mocht doen. Met zijn tekst in ons bezit zouden we dus ook naar de krant kunnen. We voelden ons helemaal niet geïntimideerd.
En toen kwam een zelfmoordbrief. Hij had een medestudent telefonisch gestalkt tot in de kleine uren. Die was als de dood geweest. Ik heb haar gewaarschuwd, mensen met een psychose concentreren zich maar op een ding en dat is zichzelf. “Als je de psychose voedt zal jij straks ermee opgescheept zitten.” Gelukkig luisterde ze naar me. Goed, ik schreef een formele brief dat hij zijn verweer kon doen en hij in een persoonlijk gesprek zijn klachten kon spuien. Bij die afspraak gaven wij hem de ruimte om alles te zeggen wat hij maar wilde. Mijn bestuur had ‘afschrijven ‘geadviseerd, we zijn niet in staat deze man tot schrijver te vormen. Dat hij maar op zijn eigen houtje verder moest gaan. Niet iedereen moet naar een schrijfopleiding om auteur te worden.
Een jaar later las ik op een literaire site dat hij had meegedaan aan een literaire prijs bij een uitgeverij en in de selectie was gevallen. Raad eens wat het thema was: “Schrijf een verhaal over je laatste einde”.
Wat ik wil illustreren met dit echt gebeurd relaas is dat kunst en schrijven heel diep gaan. De Schrijversvakschool is geen psychiatrische instelling maar een schrijversopleiding waar talent gevormd wordt. We hopen dan oprecht dat deze auteur zijn weg vindt en goed nagaat of schrijven wel echt iets is voor hem. Er zijn voorbeelden te over van Surinaamse auteurs die in psychosen geraakt zijn. En eigenlijk mag, moet je ook een beetje gek zijn om kunst te beoefenen, maar dan wel beheerst!!
Boeken in Suriname vaak beneden de maat?
door Ruth San A Jong
[Bezocht de discussieavond tijdens het literaire festival Wan tru puwema na wan skreki sani! in Paramaribo op vrijdag 4 november en schreef onderstaande impressie.]
Ruth San A Jong
Hoewel ik alleen het tweede deel van de discussie heb meegemaakt, vond ik het jammer dat de discussieleider de discussie niet in de juiste banen leidde. Er werd m.i. niet goed geluisterd naar elkaar (door zowel panel als publiek). Vragen werden gesteld die helemaal en alleen maar over de Surinaamse situatie gingen. En dan zaten de gasten erbij en keken ernaar. Ik had liever geluisterd naar de ervaringen met die meertaligheid van Curaçao en België, dan praten over beïnvloeding van Nederlandse fondsen en het wel of niet verkopen van Surinaamse kinderboeken! En wel of niet opgenomen zijn in de literaire canon in Suriname. Het ministerie (curriculumontwikkeling) heeft wel degelijk een literaire canon, alleen zijn er HEEL weinig boeken van de nieuwe generatie auteurs in opgenomen.
Waarom? Vanwege de literaire eisen waaraan de boeken niet voldoen. En daar is met geen woord over gerept. Wat is de thematiek die kinderen van nu boeit? Zijn de verhalen spannend genoeg? Hoe zit het met de illustraties en vormgeving? Waarom grijpen kinderen niet naar de Surinaamse boeken en wel naar de buitenlandse? Laten we onszelf niet voor de gek houden: je vult geen bibliotheek met alleen Surinaamse boeken, en willen kinderen alleen maar de bekende verhalen horen?
Het is misleidend om steeds te zeggen dat Suriname overspoeld wordt met boekenschenkingen vanuit Nederland. Zijn we niet allen groot geworden met deze boeken? Er is wel degelijk verandering in beleid van schenkingen. Het Cultureel Centrum Suriname heeft haar collectie compleet veranderd met de steun van Ontwikkelingssamenwerking. De universiteitsbibliotheek heeft regelmatig afwijzingen van schenkingen uit privécollecties of bibliotheken die hen regelmatig benaderen. Men vraagt gericht en alle oude boeken die stamden uit de jaren zeventig zijn vervangen. Het is bekend dat er in Suriname veel boeken worden gelezen van niet-westerse auteurs. Heeft men ook niet door dat zoveel boeken over en geschreven door Surinaamse auteurs in Nederland worden gepubliceerd en dan hier terecht komen? Waarom worden de boeken die hier worden geproduceerd en geschreven minder gelezen? Omdat de originaliteit en de doorsnee thematiek ‘outdated’ is, omdat verhalen onrijp zijn. Waar zijn al de verrassende, vernieuwende ideeën? Geen wonder dat het ministerie van Onderwijs nog steeds de boeken van de vorige generatie op de lijst heeft; die zijn didactisch en literair verantwoord. Gaan we daarover ook een discussie hebben wat literair verantwoord is?
Astrid Roemer, Bea Vianen, Shrinivási, Leo Ferrier ˗ allen auteurs van de vorige generatie ˗ komen nog steeds voor op de verplichte lijsten. De enige namen die in de canon voorkomen zijn Cynthia McLeod, Clark Accord en Karin Amatmoekrim. Gaan jullie voorbij aan de in eigen beheer uitgegeven boeken die zo uit de laserprinter komen, gecorrigeerd door een taaljuf, met laminaat erom? De enige uitgever in Suriname, VACO Press, geeft geen fictie meer uit, om de simpele reden, dat het aanbod aan fictiemanuscripten niet voldoet aan de minimale conventies voor publiceren.
Is de oorzaak hiervan de meertaligheid? Ja, en ook! We praten allemaal Surinaams-Nederlands en schrijven ook zo. Als ik schrijf: ‘zak de tv’ gaat de juf er met een rode pen doorheen. Waarom is het fout? Omdat ik vanuit het Sranan ‘Saka a tv’ die vertaalslag in mijn hoofd heb gemaakt. Is er een Surinaamse taalwet die hier iets over zegt? NEE! Geen behoorlijk taalbeleid en eenduidigheid van wat Surinaams-Nederlands precies is en wat de regels van die taal, of minimale conventies zijn. Jammer nogmaals dat het verband tussen het geringe aantal boeken van Surinaamse auteurs in relatie tot wat literair verantwoord wordt geacht door het ministerie van Onderwijs niet zijn besproken. Meertaligheid speelt zeker een rol hier in. Op school blijven we het ABN hanteren, maar de spreektaal is Surinaams-Nederlands. En dat is de consequentie van die meertaligheid. Ik vind dat we verder moeten denken dan alleen maar gillen dat onze boeken niet worden gekocht door Surinamers. De overheid gaat pas meer doen als de boeken van hier de moeite waard zijn.
Nieuwe uitdagingen in uitgeversland
door Quito NicolaasHet aanbod van romans in de boekwinkels c.q. de verscheidenheid daarvan en het uitgeefbeleid van uitgeverijen zegt veel over de heersende cultuur en leesklimaat van een land. Als we naar de lijst van top 100 meest verkochte boeken in 2009 kijken, dan valt meteen op dat de vertaalde werken van Stieg Larssen, Tatiana de Rosnay en Dan Brown de best verkochte boeken zijn. Op een goede vierde en vijfde plaats heb je dan Het diner van Herman Koch en De verbouwing van Saskia Noort. De laatste jaren wordt de Nederlandse boekenmarkt steeds meer overspoeld met vertalingen, misschien dat de vertaalrechten goedkoper zijn dan het uitgeven van een roman van eigen bodem. De werken van Helen van Rooyen, Simone van der Vlugt en Esther Verhoef halen nog net de top 20. Van de roman Het diner weten we dat het de NS publieksprijs 2009 had gewonnen en dat van Saskia Noort haar romans met duizenden worden verkocht.
Wat ook opvallend is dat geen van onze migrantenschrijvers – met uitzondering van Kader Abdolah – de top 100 halen. Alleen Robert Vuijsje met zijn Alleen maar nette mensen heeft een goede score behaald. Literaire schrijvers als Arthur Japin halen met veel moeite de lijst van de 50 best verkochte boeken. Jan Siebelink met zijn Suezkade (nr. 89) heeft het succes van Knielen op een bed violen niet kunnen evenaren. Betekent dit de zachte dood van de Literatuur met hoofdletter L.? Het lijkt alsof Nederland leesmoe is van de bekende auteurs en op zoek gaat naar een andersoortige literatuur. Zijn uitgevers verkeerd bezig of kijkt men niet naar de praktijk? Is de verhaalstof van migranten- en Caribische schrijvers niet interessant meer? Boeit hun thematiek de doorsnee lezer niet langer? Wat is de oorzaak hiervan?
Sinds de komst van de Nederpop in de jaren ’80 is er een proces op gang gekomen dat men zich in Nederland naar binnen toe is gaan oriënteren. Dit werd aangevuld door de komst van o.a. tv-series als Zeg ‘ns AAA en de eerste soapseries op tv. Op literair vlak ging dit proces gepaard met de opkomst van een nieuwe generatie schrijvers als Connie Palmen, Joost Zwagerman, Adriaan van Dis, Arnon Grunberg en A.F.Th. van der Heijden. Het gevolg van deze draai was dat er zeker in het nieuwe millennium minder belangstelling bestond voor de literatuur uit de ex-kolonies Suriname, de Antillen en Aruba. Ook de Marokkaanse en Turkse schrijvers die in de jaren ’90 zo populair waren bij het publiek, hadden dit moeten ondergaan. Op zich een omgekeerd proces: de populatie migranten neemt toe, de arbeidsmarkt wordt kleurrijker, een kleine rol in de media c.q. radio en tv, terwijl hun rol in de literatuur afneemt. Hoogstwaarschijnlijk is dit laatste een verklaring voor de afnemende belangstelling en reden genoeg voor Abdelkader Benali en Clark Accord om met een eigen boekenprogramma op tv en een talkshow te komen.
Nu zit Kader Abdolah wel bij een uitgever – Uitgeverij de Geus – die veel geld investeert in de uitgegeven boeken. Uitgevers zitten in tijden van economische malaise, stijgende drukwerkkosten en dalende omzetcijfers met hun handen in het haar. Sommigen proberen de kosten te verlagen, door bijvoorbeeld de pr-kosten uit te besteden. Het zijn nog altijd de drukkosten, de vaste boekenprijzen en de boekhandelskorting die zwaar wegen voor een uitgever. Voor de lezer gelden nu eenmaal andere belangen dan nu door de uitgevers worden gehanteerd, en is een verklaring dat geen van de voornoemde gevestigde Nederlandse auteurs – met uitzondering van Tommy Wieringa – in de lijst van 2009 voorkomen. Men is kennelijk op zoek naar een nieuw soort literatuur, waarbij je niet iedere keer een woordenboek moet raadplegen. Met andere woorden is het voor de lezer van belang dat een boek gemakkelijk wegleest en hij/zij zich daarin kan herkennen.
De tweede vraag die zich voordoet is of uitgevers nog steeds bepaalde maatstaven dienen te hanteren, waardoor zij zich uit de markt prijzen. Of dat ze meer marktconform moeten gaan uitgeven? De traditionele boekhandels klagen nu al jaren van een dalende omzet. Een kijkje bij de AKO en Bruna boekhandels levert een ander assortiment op dat doorgaans wel goed verkoopt. Caribische schrijvers moeten zich gaan bezinnen hoe hun boodschap aan de man te brengen, opdat de Caribische literatuur aantrekkelijk blijft naast bijv. de Nederlandse- of Britse literatuur.
Er zijn verschillende wegen die leiden naar het Heilig Land der Literatuur. Het succes van een boek is afhankelijk van meerdere factoren tegelijk en vereist een goed samenspel tussen auteur, redacteur en uitgever.Een roman moet een uitnodiging zijn om gelezen te worden. Caribische schrijvers hebben nog altijd een verhaal dat interessant genoeg is om verteld te worden. Sommige auteurs proberen een thrillerelement in te bouwen, maar dit laatste blijkt niet voldoende te zijn. Anderen doen een gooi naar de actualiteit. Echter het gaat er niet langer om waarover je vertelt, maar hoe je dat vertelt. Een nieuwe uitdaging vormen de kleine uitgeverijen die met hun publicaties hoge ogen gooien. Jammer dat – ondanks dit een alternatief betekent voor o.a. een variatie qua aanbod en lagere boekenprijs – nog de deuren gesloten zijn voor deze uitgeverijen, die als kweekvijver kunnen dienen voor nieuw talent. De top 10 vertaalde romans bestaat, naast uitgeverij De Bezige Bij/Cargo, verder allemaal uit middengrote uitgeverijen met een klein fonds. Is hiermee ook het einde van de gevestigde uitgeverij aangekondigd?
Er zijn verschillende wegen die leiden naar het Heilig Land der Literatuur. Het succes van een boek is afhankelijk van meerdere factoren tegelijk en vereist een goed samenspel tussen auteur, redacteur en uitgever.Een roman moet een uitnodiging zijn om gelezen te worden. Caribische schrijvers hebben nog altijd een verhaal dat interessant genoeg is om verteld te worden. Sommige auteurs proberen een thrillerelement in te bouwen, maar dit laatste blijkt niet voldoende te zijn. Anderen doen een gooi naar de actualiteit. Echter het gaat er niet langer om waarover je vertelt, maar hoe je dat vertelt. Een nieuwe uitdaging vormen de kleine uitgeverijen die met hun publicaties hoge ogen gooien. Jammer dat – ondanks dit een alternatief betekent voor o.a. een variatie qua aanbod en lagere boekenprijs – nog de deuren gesloten zijn voor deze uitgeverijen, die als kweekvijver kunnen dienen voor nieuw talent. De top 10 vertaalde romans bestaat, naast uitgeverij De Bezige Bij/Cargo, verder allemaal uit middengrote uitgeverijen met een klein fonds. Is hiermee ook het einde van de gevestigde uitgeverij aangekondigd?
Wellicht moeten Nederlandse uitgeverijen hun activiteiten tot over de grens uitbreiden en zich niet langer beperken tot de lokale boekenmarkt. Een alternatief is het aangaan van joint-ventures met grotere uitgeverijen in het buitenland. De economische omstandigheden dicteren dit gewoon en elke uitgever moet een afweging maken wanneer hij in dat bootje stapt. Afgelopen tijd hebben we al gezien dat PCM, uitgever van gezaghebbende dagbladen in Nederland als de Volkskrant, NRC en Het Parool, overgenomen werd door de Belgische Persgroep. Tot deze groep behoren ook o.a. de uitgevers Meulenhoff, Arena, Bruna en Het Spectrum. Tussen al deze omwentelingen en technologische vernieuwingen in de uitgeef- en distributiewereld, blijkt dat lezers eerder geïnteresseerd zijn in het onbekende, avontuurlijke, ongrijpbare en in het buitenland afspelende verhaal.
Rechter: geen copyright op kookrecepten
Een rechter in Liège stelt dat er volgens de wet geen copyright bestaat op kookrecepten. Een kookboekschrijfster uit Limelette (Louvain-la-Neuve) die haar recepten letterlijk terugvond in een ander boek spande de rechtszaak aan. Tevergeefs dus. Een andere kookboekauteur zegt dat als de politici een gat in de wet hebben laten zitten, dat gat snel gedicht moet worden.
read on…
RSS
Facebook
Twitter
