Slavotainment
door Fred de Haas
Emeritus professor P.C. Emmer van de Universiteit Leiden ergert zich al jaren aan het emotionele gezeur over de Nederlandse slavenhandel. In een artikel in de Volkskrant van woensdag 19 oktober jl. drukt hij dan ook zijn volle tevredenheid uit over de TV-serie De Slavernij die de afgelopen weken in vijf afleveringen is uitgezonden. De serie, gebaseerd op de laatste wetenschappelijke kennis, was luchtig gehouden en zodoende uitstekend geschikt voor consumptie door het grote publiek. Volgens Emmer had de serie in een paar weken meer voor de bewustwording bij het Nederlandse publiek gedaan dan het Tropenmuseum in jaren.
Dit laatste mag dan waar wezen, maar neemt niet weg dat de zwarte, vlot Nederlands sprekende Surinaamse acteur die met hulp van vele anderen in archieven, in Afrika (hij was een Ashanti, hoera!) en ‘op locatie’ in Suriname naging op welke plantage zijn voorouders hadden gewerkt (Barbados, hoera!), NET IETS TEVEEL LACHTE. Hij wekte daardoor de indruk dat het natuurlijk niet was voor te stellen dat zoiets ergs ooit mogelijk was geweest, maar dat het ook héél ver achter de huidige Surinamer en Antilliaan lag. Niet zeuren dus. Zand erover, lachen maar. Er was zelfs een slecht gespeelde scène te zien waarbij een oude, half blinde Surinaamse geschiedenisleraar als veilingmeester optrad en de acteur op een ton stond en op bevel van de veilingmeester zijn gespierde lichaam aan de fictieve kopers liet zien. Leuk, hoor, MAAR NET IETS TÉ LEUK. Bovendien had de oude geschiedenisleraar het over ‘Pico de Indio’ in plaats van over ‘Pieza de Indias’, maar dit terzijde. Een Surinaamse vrouw demonstreerde met wat voor takjes de slaaf soms werd geslagen. Aan de uitdrukking op haar gezicht te zien kreeg je niet bepaald de indruk dat het nou allemaal zo erg was geweest (het waren ook nog dunne takjes) en de vrouw speelde niet overtuigend. Alsof ze haar hadden moeten overhalen. Mooie plaatjes, blauwe luchten, fraaie jungle, gezond ogende en glimlachende vertellers (op wat uitzonderingen na, onder wie een nogal hysterisch pratende mevrouw op een boot).
Slavotainment, dus. Op zich niet erg, maar het doet echt tekort aan wat er in werkelijkheid is gebeurd.
Ook professor Oostindie van de Leidse Universiteit en directeur van het KITLV, Aspha Bijnaar en Alex van Stipriaan, wetenschappelijk adviseurs van de serie, vonden de serie iets te ‘gemoedelijk voortkabbelen’. Achteraf bezien, weliswaar. Vooraf of halverwege zou beter zijn geweest.
De geleerden zijn het dus niet met elkaar eens en professor Emmer, schrijver van het zeer lezenswaardige boek De Nederlandse Slavenhandel (AP, Amsterdam, 2003) verheugt zich erover dat de geschiedenis van de slavenhandel nu eens niet was gebaseerd op emoties maar op ‘de resultaten van wetenschappelijk onderzoek’. Emoties, bah! Niks voor wetenschappers.
Dat laatste mag dan waar zijn, professor, maar je hoeft die wetenschappelijke resultaten nou ook weer niet te presenteren met een blijde lach die aangeeft ‘jongens, het is voorbij, niks meer aan de hand en nu aan het werk!’. Dat wekt nu nèt de verkéerde emoties op en dan zijn we dus weer precies waar we volgens u niet moeten wezen.
Beste Piet, zoals u als geen ander weet, is de slavernij de mentale en fysieke genocide van een ras geweest en, alsof dat nog niet genoeg was, heeft Europa jarenlang geprobeerd die misdaad met de mantel der vergetelheid en vergoelijking te bedekken en bovendien de ‘neger’ overladen met minachting door hem/haar voor te stellen als lelijk en behoorlijk dom. Tot op de dag van heden wordt de zwarte overal gediscrimineerd, misschien niet in de buurt waar Piet Emmer woont, maar wel overal elders.
Piet, hoe komt het, denkt u, dat er op Curaçao – behalve om zuiver opportunistische redenen – zoveel emotioneel verzet tegen de Nederlandse Overheid is? Juist! Omdat er nog steeds een gevoel van minderwaardigheid bij de zwarte bevolking leeft en veel mensen daarom de pest hebben aan het meerderwaardigheidsgevoel van de blanke. Daarom kan je nog steeds niet met een glimlach, wetenschappelijk of niet, over de slavenhandel vertellen. Omdat het beeld van de gekoloniseerde, de slaaf en de vernederde nog steeds onder de oppervlakte zit en niet zomaar oplost door de slavenhandel voor te stellen als een fenomeen waar zelfs elke ‘Nederlandse’ zwarte nu hartelijk om kan, nee móet lachen.
RSS
Facebook
Twitter
Fred, ik heb de tv-serie niet gezien, maar dat is ook niet nodig om je voor 100% bij te vallen, hulde!