Pim de la Parra: Enfant terrible en levensgenieter
door Armand Snijders
Filmmaker, columnist en levensgenieter Pim de la Parra overleed vrijdag op 84-jarige leeftijd. Een terugblik op het turbulente leven van de regisseur van onder meer de iconische klassieker ‘Wan Pipel’, waarmee generaties Surinamers zijn opgegroeid. Maar die tevens lange tijd het enfant terrible van de Nederlandse filmwereld was.
Toen Wim Verstappen in 2004 op 67-jarige leeftijd overleed, verbaasde Pim zich erover hoeveel aandacht dat nieuws kreeg. En omdat hij met Verstappen grote successen had geboekt in de filmindustrie en baanbrekend werk had verricht, wilden de media allemaal ook zijn reactie. Dat was de reden dat hij zich destijds tegenover mij afvroeg wat men over hem zou schrijven en zeggen als hij ‘overgestoken’ zou zijn. En of dat een beetje in de buurt zou komen van de waarheid. Nu, twintig jaar later, heb ik het gevoel dat hij van bovenaf over mijn schouder meekijkt of ik wel aan zijn verwachtingen voldoe.
“Op mijn dertigste wist ik zeker dat ik de wereld zou veranderen en met de film ‘Wan Pipel’ meende ik dat ook te hebben volbracht“
Ik heb maar een kwart van zijn passen op aarde meegemaakt – met name vanaf 1996 – dus het wordt geen compleet beeld. In dat jaar keerde Pim, die de zoon was van een befaamde drogist, terug naar zijn geboorteland Suriname waar hij in het ouderlijk huis trok, aan de Costerstraat, om voor zijn stervende vader, de alom bekende drogist, te zorgen.
Hoewel hij oprecht zijn vader in de loodzware laatste maanden van zijn leven wilde begeleiden, was zijn verblijf in Nederland uiteindelijk uitgelopen op een fiasco. Dus dat hij daar de deur dicht moest doen, was niet echt een straf.
Met Verstappen had hij weliswaar enorme successen geboekt en was hij miljonair geworden, maar door verkeerde investeringen, een ruige levensstijl met cocaïne, alcohol en andere geneugten, plus mislukte film, werd hij zo arm als een kerkrat en werd hij failliet verklaard. Hij heeft daar echter nooit echt spijt van gehad.
Scorpio Films
In Nederland was hij begin jaren ’60 terechtgekomen om aan de Nederlandse Filmacademie te studeren. Dat was zeer tegen de zin van zijn vader, die liever had gezien dat Pim, die was opgegroeid tussen de schappen van de drogisterij, zijn zaak had overgenomen.
Maar zoonlief ging een geheel andere kant op en zette al snel de filmwereld in Nederland op zijn kop. Met Verstappen richtte hij Scorpio Films op en regisseerden en produceerden ze in hoog tempo samen films, waarmee het duo bekend werd als ‘Pim & Wim’.
Ze schokten in 1971 het conservatieve Nederland door de eerste Nederlandse soft-pornofilm Blue Movie uit te brengen, die gewoon in de bioscopen te zien was. Pim werd daardoor het enfant terrible van Nederland. Maar schande of niet, bijna drie miljoen nieuwsgierigen gingen de film wel zien, ofwel bijna een kwart van de toenmalige bevolking. De kaskraker leverde de makers miljoenen op. Maar daarna bleven nieuwe successen vooral uit.
Wan Pipel
Het laatste gezamenlijke project met Verstappen was de film Dakota (1984) met steractrice Monique van der Ven. De totstandkoming van die film, die grotendeels op Curaçao werd opgenomen, leverde op zich al een script voor een nieuwe film op: de spanningen tussen regisseur Wim en producent Pim bereikten een kookpunt, terwijl Van der Ven voortijdig vertrok nadat er ruzie was ontstaan over de relatie die ze op de set kreeg met cameraman Jan de Bont, die daarop werd ontslagen.
De film kon later, toe deze eenmaal af was, op weinig positieve kritieken rekenen, waarna Pim en Wim ieder hun eigen pad vervolgden. Pim bereikte zijn artistieke hoogtepunt met het maken van Wan Pipel, (1976) met in de hoofdrollen onder meer Borger Breeveld en Willeke van Ammelrooy. Een fraai kunstwerk over de ingewikkelde etnische verhoudingen in Suriname.
Een film die ook heeft bijgedragen dat hij failliet ging omdat ze niet echt volle zalen trok. Maar bijna een halve eeuw na dato is het nog altijd een frequent vertoonde klassieker, en één van de meest gedraaide Surinaamse rolprenten in filmhuizen en op festivals.
“Pim de la Parra was hier, hij stierf tijdens het werk. Zijn werk was films maken en liefhebben. Hij groet u…“
Oosterse levenswijzen
Zelf was hij maar wat trots op deze film, waarover hij in 2014 aan mij schreef: ‘Op mijn dertigste wist ik zeker dat ik de wereld zou veranderen en met de film ‘Wan Pipel’ meende ik dat ook te hebben volbracht. Maar in de veertig jaren sinds het verschijnen van die film is pijnlijk scherp tot me doorgedrongen dat je met een film, of met een boek, of met enige andere kunstuiting, vrijwel niets kunt veranderen. Het lijkt alleen maar zo. En we houden onszelf zo graag voor de gek’.
Het was een van de vele honderden mailberichten die ik in de afgelopen jaren van hem heb gehad en die standaard begonnen met ‘Aloha beste lieve Armand’, waarna hij meestal verraste met stellingen die waren gebaseerd op filosofieën die hij vooral haalde uit de Oosterse levenswijzen waar hij in was geïnteresseerd.
Die wijsheden hielpen hem volgens eigen zeggen ook om de dramatische zelfmoord van zijn zoon Pimm Jal in 2002 een plaats te geven. Zijn twee andere kinderen, dochters Bodil en Nina, zijn overigens in de artistieke voetsporen van hun vader getreden: Bodil als actrice en toneelschrijfster en Nina als theatermaker.
Columnist de Ware Tijd
Op het financiële vlak krabbelde Pim na 2000 weer overeind, mede doordat hij een AOW-uitkering uit Nederland kreeg. Hij verkocht het historische pand aan de Costerstraat (dat tegen de vlakte werd gegooid) en verhuisde naar de Prins Hendrikstraat, waar hij tot aan zijn overlijden woonde. Hij was jarenlang columnist van de Ware Tijd en Parbode, waar hij de redacties niet zelden tot wanhoop dreef vanwege zijn klaagzangen over futiliteiten die veranderd zouden zijn aan zijn tekst.
Tot 2020 kwam hij op zijn fiets iedere week langs bij de redactie om zijn krantje te halen en een praatje te maken. Totdat de coronapandemie roet in het eten gooide. De fiets moest hij op een gegeven moment laten staan omdat dat vanwege zijn tanende gezondheid niet meer verantwoord was. Maar de stroom mailtjes bleef onverminderd komen. Totdat dat ook steeds meer moeite kostte.
Uiteindelijk is het onvermijdelijke ook hem ten deel gevallen. Maar hij had zich daar al jarenlang op voorbereid. Zo heb ik hem lang geleden al moeten beloven om na zijn overlijden een citaat uit zijn in 1978 verschenen autobiografische roman Prins Pim, Overdenkingen van een Levensgenieter te gebruiken: ‘Pim de la Parra was hier, hij stierf tijdens het werk. Zijn werk was films maken en liefhebben. Hij groet u…’
[uit de Ware Tijd, 9 september 2024]
RSS
Facebook
Twitter
