Het beloofde boek: Sams portret
door Jerry Dewnarain
In juli 2014 is Het Beloofde Boek door Stichting Projekten uitgegeven. Met deze uitgave wil de stichting inhoud geven aan haar streven het lezen te bevorderen, de uitgifte van Surinaamse kinder- en jeugdboeken te stimuleren en schrijvers te motiveren. Voor de ontwikkeling van het kind is lezen erg belangrijk en mede daarom ondersteunt Iamgold dit initiatief.
Illustratie Albert Roessingh
Lezen dient inderdaad bevorderd te worden. Het is goed dat bedrijven nu ook het nut van lezen inzien en zich inzetten voor leesbevordering en -plezier onder de jeugd. Meer bedrijven zouden het lezen onder de jeugd moeten beijveren. Lezen verruimt je eigen blik, waardoor je een eigen mening kan vormen en een standpunt kan innemen. Dit weten we. Maar onze Samin, de hoofdfiguur in Sams portret, hield niet van lezen. Door omstandigheden die zich in zijn leven voordoen, krijgt deze zeventienjarige gedetineerde moppenboeken van zijn ex-klasgenote en zijn latere vriendin Wanky in de gevangenis, waardoor hij is begonnen met lezen.
Er is dus altijd een reden om te lezen. Je doet het voor leesplezier, maar ook om informatie of kennis te vergaren. Zoals elke puberjongen heeft Samin ook vrienden. Fransje is zijn mati. Hij heeft een scooter. Deze scooter, een hebbedingetje voor elke jongen, krijgt hij van zijn oom Tonio, die in de ‘puyri’ zit (pagina 15), in de drugshandel. Samin kan niet geloven dat een aardige en vriendelijke man als oom Tonio aan drugshandel doet. De schrijfster van Sams portret, Ismene Krishnadath, rekent op een keiharde manier af met de mythe dat drugscriminelen ‘zware en zwarte guys’ zijn met tattoos en dreadlocks! Ook mannen van wie je het niet verwacht doen aan drugs zoals de rode, aardige en bovenal vriendelijke oom Tonio. Zo wordt Samin op subtiele wijze ingepalmd door oom Tonio. Hij krijgt eerst lichte werkzaamheden om voor oom Tonio te klaren. Hiervoor wordt hij goed betaald. Door zijn sterke verlangen naar meer geld verwaarloost hij zijn school en bedriegt zijn ouders. Zelf komt Samin uit een doorsnee gezin waarvan de ouders hard werken. Ze hebben een zware hypotheek om af te lossen. De moeder werkt op kantoor en de vader voor een bouwonderneming in het binnenland. Een vaderfiguur ontbreekt in het huis en Hetty kan de opvoeding van de oudste zoon Samin niet aan.
Bij elk hoofdstuk kaart de schrijfster een probleem aan binnen de opvoeding van tieners, zoals de bijdrage van de vader binnen de opvoeding. Deze vader, Simran, was veel afwezig vanwege zijn werk in het binnenland. ‘Zijn vader kon naar de pomp lopen. Hij was er zelf nooit. Vanaf hij bij Koeldiepsen was gaan werken, zag hij hem zelden. Vroeger was dat anders geweest. Toen hij nog klein was…’ (pagina 24). Toen ging het gezin vaak op vakantie naar het binnenland. Aandacht kregen de kinderen volop. Maar door de kapitalistische drang om geld te maken, verwaarlozen ouders vaak genoeg het gezin, en dan met name de kinderen. Zij worden aan hun lot overgelaten: gebrek aan aandacht, begeleiding en de controle op hun gedrag en school vallen weg. De pedagoog Krishnadath belicht een thema dat wellicht in veel gezinnen zich voordoet. Samin komt steeds later in de avond thuis om te slapen. Ongehoorzaamheid, leugens en bedrog maken nu deel uit van zijn leven. Een welopgevoede jongen uit een normaal gezin verandert ongelooflijk in een schoffie. Dit leven vindt Samin blijkbaar leuker dan school en hij blijft ook een weekend weg van huis.
Dit leven van de jonge puber duurt niet lang en Samin belandt in de gevangenis wegens drugssmokkel. Nog een thema dat de schrijver gebruikt om haar verhaal tot een spannend boek te maken en dat is het ook. In de gevangenis wordt het leven van Samin beschreven als een ‘real life story’. Hij komt terug in een hel! Iedereen keert de jonge crimineel de rug toe: zijn vrienden en zelfs zijn eigen moeder Hetty, bang voor haar imago en promotiekansen op het werk. Ook is zij bang dat de buurt erachter komt dat haar zoon in de gevangenis is opgesloten. Samins broertje en zusje mogen zelfs geen contact hebben. Wie met pek omgaat, wordt ermee besmet, denkt moeder Hetty. Ook dit beeld komt erg bekend voor. Ouders doen vaak alsof hun kroost een betere opvoeding krijgt dan dat van de buren, et cetera. ‘Sams portret’ rekent nog met meer mythes af: de maatschappij geeft gedetineerden ook geen kans om te resocialiseren. Zelfs directeur Tijdmeter van de gevangenis Kamp Kyck Overall, waar Samin in detentie is, maakt zich hieraan schuldig. Zelf ‘gevangen’ door allerlei regels voor gedetineerden, weigert hij Samin toe te laten om deel te nemen aan een kunstbeurs (Samin blijkt talent te hebben voor schilderkunst). Samin bewijst dat hij geen afvallige is en behaalt zijn mulodiploma in de gevangenis en uiteindelijk doen zijn schilderijen ook mee aan de Nationale Kunstbeurs.
Het einde van het boek heeft een happy end wat ik persoonlijk jammer vind. Een open einde had aan de lezer mijns inziens de ruimte gegeven om te fantaseren en zich te bezinnen over de afloop van het verhaal. Jammer is dat de voetnoten, bijvoorbeeld op bladzijde 13, niet kloppen. Hier en daar zijn er ook spel- en verwijsfouten, interpunctiefouten (pagina’s 5, 10, 19, 24, 53, 96, et cetera). Ook is niet duidelijk of de familienaam van Samin, Samajo of Sabajo is (pagina 43en 98). Sams portret kan een wake-upcall zijn voor onze jonge lezers! Een aanrader voor elke ouder met opgroeiende kinderen.
Ismene Krishnadath: Sams portret. [Paramaribo]: Stichting Projekten i.s.m. IAMGOLD Rosebel Gold Mines N.V., 2014. ISBN 978 99 914 5623 2
RSS
Facebook
Twitter
