Emmers kort door de bocht
door Hilde Neus
De discussies over kolonialisme, slavernij en migratie zijn onlosmakelijk verbonden aan elkaar. Dit bleek wel weer duidelijk enkele weken geleden, toe bekend werd dat minister Blok van Buitenlandse Zaken van Nederland in besloten kring uitspraken deed over de mislukte multiculturele samenleving, en daar in een adem opmerkt dat Suriname een ‘failed state’ is en dit als gevolg van die multiculturaliteit daar.
De reacties waren niet van de lucht, zowel in Nederland als hier. Opmerkingen als ‘die hele samenstelling van de Surinaamse bevolking is een gevolg van de koloniale politiek van Nederland’ zijn natuurlijk geheel terecht. Dat ook Curaçao reageerde, en zelfs Australië, geeft aan dat in het diaspora-denken deze discussie ook speelt.
Wie al lang een belangrijke bijdrage levert aan de controverse is historicus Piet Emmer (Universiteit van Leiden), die vooral door schrijfster Cynthia McLeod geciteerd wordt als de man die zegt: ‘dat de ruimte die je in een Boeing op de vlucht naar Suriname inneemt, even groot is als de plek die je kreeg toebedeeld op een slavenschip.’ In feite heeft hij gelijk, maar de manier waarop hij het zegt, en de manke vergelijking, maken dat hij heel wat mensen tegen de haren instrijkt. Nakomelingen van hen die geleden hebben onder de slavernij, maar ook wetenschappers die hun studies zo inrichten dat er een genuanceerd beeld van kan beklijven. Ook in zijn nieuwste boek doet Emmer een aantal uitspraken die -op zijn zachtst gezegd- controversieel overkomen. Allereerst is in de publicatie opgenomen de Johan de Wittlezinglezing die Emmer heeft gehouden voor de Dordtse Academie in oktober 2017. Deze is bedoeld om een bijdrage te leveren aan het maatschappelijk debat over fundamentele en/of actuele vraagstukken, in dit geval ‘De nieuwe beeldenstorm’. Hierbij vraagt Emmer zich af of de Nederlandse overheid excuses maken voor ons slavernij verleden? Is het lesmateriaal over de slavernij te oppervlakkig? Moeten straatnamen verdwijnen van Nederlanders die betrokken waren bij de slavernij? Waarom loopt de zwarte pietendiscussie zo uit de hand? Emmer is van mening dat er zovele zaken zijn uit het verleden die we nu als verwerpelijk beschouwen en dat we daarvoor onmogelijk sorry kunnen blijven zeggen. Zeker omdat de mensen van toen niet de kennis hadden van de mensen van nu. Het onderwijs is veranderd, kijk naar het grote aantal meisjes nu. Instituties als de slavernij zijn verdwenen.
Natuurlijk weet Emmer inmiddels zelf ook wel dat zijn gedachtengoed door velen verworpen wordt en nuanceert hij nu zelf met opmerkingen als: ‘verklaren is iets anders dan goedpraten’, ‘ik wil het … niet wegpoetsen’ en formuleringen die ietwat humoristisch over moeten komen en dus bedoeld om zijn argumentering te verzachten. Maar wij als lezers blijven ons lekker ergeren.
Piet Emmer, Het zwart wit denken voorbij. Een bijdrage aan de discussie over kolonialisme, slavernij en migratie. De tekst van de Johan de Wittlezing door de auteur in Dordrecht uitgesproken op 26 oktober 2017. Amsterdam: Nw Amsterdam. ISBN 978 90 468 2268 5
[De Ware Tijd Literair, 25 augustus 2018]
RSS
Facebook
Twitter
