Huiselijk geweld – Leren van geschiedenis 11
door Hilde Neus
Ruzies tussen partners kunnen behoorlijk uit de hand lopen. Dat kost slachtoffers. Familie en kinderen blijven vaak alleen achter. Meestal zien we een groot machtsverschil tussen de twee. De daders kiezen vooral de meest kwetsbare personen als slachtoffer. Een kenmerk van huiselijk geweld is dat dader en slachtoffer deel uitmaken van elkaars leef- en woonomgeving. Daardoor heeft huiselijk geweld vaak een stelselmatig karakter. Vanwege de economische afhankelijk van (meestal) de vrouw en het potentiële gevaar is goede opvang erg belangrijk, wanneer zij besluit de relatie te stoppen. Vroeger kwam partnermoord ook voor. Wel was de strafmaat veel zwaarder.
Man steekt vrouw neer
Aletta Kegel, de vrouw van Cornelis Pieters Abbekerk, werd in 1743 neergestoken door haar echtgenoot, 36, chirurgijn afkomstig uit Emden. Hij bekende zonder dwang dat zij op 12 juli ruzie hadden en hij haar, toen zij het huis wilde verlaten, voor de deur met een groot puntmes in de hand achtervolgd heeft en door een ‘verwoedende haastigheid’ in de borst gestoken, terwijl ze hun kind op de arm had. Ze is nog ‘enige roedens’ naar de brug gelopen, voordat ze is neergezegen en aan haar dodelijke verwondingen overleden. Hij heeft het kind gepakt en mee naar huis genomen.
Het verhoor
Cornelis is op de 13de verhoord. Op de vraag of hij niet wist dat de borst van een mens, vooral van een vrouw, ‘zeer gevaarlijk is te quetsen’? anywoordde hij dat in de haastigheid voorbij is gegaan aan de perceptie. Hij had nimmer de intentie haar te doden. Ze hadden vaker hoogoplopende ruzie, en hij was eerder aangesproken en tot liefde en eenheid vermaand. In het begin had hij haar geen aanleiding gegeven tot jaloezie en ongenoegen, maar op den duur had zij hem door het gestadige chagrijn daartoe gebracht. Volgens Cornelis had hij de ongeoorloofde wijze van leven die de reden was voor haar jaloezie, achter zich gelaten. Hij was gereformeerd, en ‘helemaal van de kerk’. De goddelijke en wereldlijke wetten verbieden zo’n gedrag, vooral jegens zijn eigen vrouw die door de band des huwelijks een met hem geworden was. Cornelis wist dat God van de hand van de rechter eiste om het geweld door hem begaan, voor de wereld af te straffen. Voor de tijd die hem nog restte in zijn leven, moest hij zich ijverig met God verzoenen en hopen dat dit hem sterken zou.
De doktersverklaring
De dokter examineerde in tegenwoordigheid van getuigen het lijk van Aletta Keegel, huisvrouw van Cornelis Apekerk [sic]. Ze is in de rechter lage zijde van de borst gestoken, door het borstbeen en de middelpees en het weke lijf, zeer hoog in- en uitgegaan. De baarmoeder was uitgeperst, of dit een gevolg was van geweld door trappen, of door een ziekte na het laatste kraambed, kon hij niet vaststellen. Er was veel bloed en water in de buikholte, wat zware spanningen veroorzaakte en een dikte des lijfs. Verder was ze zeer mager, uitgemergeld zelfs. De dokter gaf ook een samenvatting van de lijkschouwing in het Latijn. De verwondingen waren dusdanig dat deze Aletta Kegel het leven hebben benomen. De verklaring van 13 juni was getekend door Dr. chirurg Kielbman.
Veroordeling door procureur-generaal
Omdat zulke ‘gruweldaden en overgegeven boosaardigheden na goddelijke en wereldlijke wetten op het rigoureuste – en ter afschrikwekkend voorbeeld gestraft moet worden’ wachtte Cornelis een zwaar lot. Raad Fiskaal Halewijn veroordeelde hem om naar de plaats te worden gebracht waar criminele justitie aan blanken werd uitgevoerd. Daar werd hij op het rad gelegd, en de beul hakte hem de rechterhand af. Een slag met een geweerkolf tegen zijn aangezicht voordat van onderaf de benen geradbraakt werden, daarna zijn hoofd afgeslagen en gezet op een paal. Het lichaam zou daaronder worden gelaten ‘ter vertering van de lugt en tot spijse der vogelen.’ Het Hof bespaarde Cornelis een deel van de schande omdat hij bij verhoor een vrijwillige en volmondige bekentenis had afgelegd. Daarom werd hij na de voltrekking van het vonnis toch begraven.
Vele kleinere vergrijpen werden gestraft met een publieke tentoonstelling aan de schandpaal. Het was toeschouwers verboden rommel op de veroordeelden te gooien. Straf had als belangrijk doel om ter lering te dienen: kijk wat je te wachten staat als je de wet overtreedt! Misschien moeten we overwegen om dat weer in te voeren.
RSS
Facebook
Twitter
