Tentoonstelling en boek over lepra in Suriname
door Hugo den Boer
De opening van de tentoonstelling Lepra anno nu. In de voetsporen van Peerke Donders vond op 14 april j.l. plaats in het Peerke Donders Museum te Tilburg, Nederland geopend. Tegelijkertijd vindt op dezelfde plaats de presentatie van het boek Gwasi siki plaats. Dat de activiteiten niet in Suriname, maar in Tilburg zijn, blijkt bij nader onderzoek niet zo vreemd.
De samenloop is geen toeval: de expositie bestaat voor een deel uit beeldmateriaal dat in het boek is gebruikt. Daarnaast helpen boek en expo elkaar aan extra wederzijdse media-aandacht. Ze vertellen het indrukwekkende verhaal van hoe mensen met de verschrikkelijke ziekte lepra erin slagen om een menswaardig bestaan op te bouwen. De impact die de ziekte had en nog steeds heeft op lichaam en sociaal leven, wordt duidelijk gemaakt in woord en beeld.
Tilburg en Suriname
Tilburg en Suriname zijn al bijna twee eeuwen lang intensief met elkaar verbonden. Eén van de bekendste en meest gewaardeerde Tilburgers is Peerke Donders die een groot deel van zijn leven heeft doorgebracht in Suriname waar hij 27 jaar lang zorg verleende aan leprapatiënten in leprozerie Batavia.
Door een gesprek met Trees Rado die haar levensverhaal vertelde, hoe zij met de gevolgen van de ziekte lepra omgaat, kwam schrijver Paul Spapens op het idee om ‘Lepra in Suriname’ in boekvorm vast te leggen.
Daarnaast waren het de Fraters van Tilburg en ook de zusters van Tilburg, beter bekend als de zusters van Liefde, die hun werkterrein hadden in Suriname. De zusters van Liefde legden zich ook toe op de zorg aan leprapatiënten. De laatste drie fraters van Tilburg hebben Suriname in februari dit jaar verlaten. Lidewijde van Doorn en Corrie Langermans zijn de laatste zusters van Liefde die hun oude dag genieten in Suriname.
Vooromslag van het boek Gwasi siki dat in Tilburg is gepresenteerd bij de opening van de tentoonstelling ‘Lepra anno nu, In de voetsporen van Peerke Donders’. De aangetaste vingers van Herman Narain, één van de karakteristieken voor vele ex-leprapatiënten.
Peerke Donders en lepra
Het Peerke Donders Museum in Tilburg werd op 27 oktober 2009, de tweehonderdste geboortedag van deze zaligverklaarde geopend. Het museum heeft een tweedelige tentoonstelling. Enerzijds wordt permanent het leven van Peerke getoond. Daarnaast is er ieder half jaar een wisselexpositie, die steeds is gebaseerd op één van de zeven werken van barmhartigheid. Deze universele waarden zijn onder meer het voeden van hongerigen en het te drinken geven aan dorstigen. Vanaf vandaag is het thema: Het verplegen van zieken. In het licht van het werk van Peerke Donders was toen de relatie met de ziekte melaatsheid of lepra direct gelegd.
Boek Gwasi siki
Het boek Gwasi sikivan schrijver Paul Spapens en fotograaf Jan Stads kwam eergisteren vers bij de drukker vandaan en toont de ziekte lepra in meerdere facetten. In november 2011 kwam Spapens samen met fotograaf naar Suriname om interviews af te nemen en beeldmateriaal en overige informatie te verzamelen. De productiekosten van het boek zijn gefinancierd door de Nederlandse leprastichting. Naast ex-leprapatiënten is er ook een huidige patiënt en een oud-verpleger in het boek opgenomen.
Fascinatie
Spapens had al langere tijd een band met Suriname. “Als journalist verdiepte ik mij in de ontkerkelijking in Nederland en zag daarbij de opvallende tegenbeweging namelijk de toenemende bewondering voor de persoon van Peerke Donders. Een man die zich inzette voor de achtergestelden in de samenleving. Hij is een symbool van de mondiale samenleving. Ik zette mij in die tijd ook in voor het werven van fondsen voor de restauratie van de kathedraal van Paramaribo. Tijdens de reis van Spapen in 2010 in verband met de ingebruikname van de gerestaureerde kathedraal werd hij geconfronteerd met het levensverhaal van ex-leprapatiënt Greet Rado. “Ik raakte gefascineerd door de wijze waarop de mensen met hun situatie omgingen en een voorbeeld zijn voor anderen.” Het bracht hem op het idee om terug te keren om haar verhaal en dat van andere ex-patiënten op te tekenen. “Wat mij opviel is de waardigheid van deze mensen. Ik werd getroffen door de enorme wilskracht om iets van het leven te maken. Dat sprak tot mijn verbeelding en wilde het vastleggen om voor anderen als voorbeeld te laten dienen.” De foto’s in het boek zijn de onmisbare illustratie van het leed en de situatie waarin de ex-patiënten moeten dealen met de verminkingen die de ziekte heeft achtergelaten. ‘Bij mij heeft het ook diepe indrukken achtergelaten als ik daarnaast ook nog hun veelal slechte huisvesting en ontoereikende hulpmiddelen noem.”
Lepra niet ten einde
Dat de ziekte Lepra nog niet is uitgeroeid in Suriname bewijzen de cijfers van de afdeling Dermatologie van ’s Lands Hospitaal. Huidspecialist Lesley Sabajo zegt, dat er jaarlijks zeker tussen de 40 tot 50 nieuwe gevallen in Suriname worden vastgesteld. De ziekte is nu goed te behandelen en als het in een vroeg stadium wordt ontdekt, zijn de lichamelijke gevolgen weinig tot geen. Dit in tegenstelling tot vroeger toen mensen werden verpleegd, zonder dat er een afdoend medicijn was. Cornelis Terborg, die 80 jaar geleden in leprozerie Groot Chattillon begon te werken tot aan zijn pensionering, kan hierover meepraten. Welke impact de ziekte had op hun lichaam vanwege de wonden, maar ook op hun sociale leven, omdat ze geïsoleerd moesten leven.
Lepraonderzoek bij Donders
In het kader van studie naar de verschillende wereldziektes waar lepra onder valt, is er een onderzoek gepland naar de mogelijke besmetting die pater Donders tijdens het verzorgen van de leprapatiënten mogelijk heeft opgelopen. Hiervoor zal zijn graf worden geopend om een tand te verwijderen, waarmee de besmetting kan worden vastgesteld. Terborg vindt dat de besmettelijkheid van de ziekte niet moet worden overdreven. “Het is geen gevaarlijke ziekte, maar als je het eenmaal hebt, is het wel heel erg. Mijn vader zei me altijd: “Je hoeft er niet bang voor te zijn.” “En je ziet het, na 80 jaar heb ik het nog steeds niet. Echter voor de mensen die het hadden, was het wel lastig.”
Zowel het boek alsook de tentoonstelling zullen naar Suriname worden gehaald. Het boek dat in Nederland al in de boekhandel verkrijgbaar is, wordt ook via de boekhandels in Suriname te koop aangeboden. Alle mensen die een interview afstonden voor het boek, krijgen een exemplaar.
Tentoonstelling Suriname
De tentoonstelling wordt over een half jaar ‘gepost’ naar Suriname om een plaats te krijgen in het Peerke Donders Museum aan de Henck Arronstraat onder gebracht in het Bisschopshuis.
[uit de Ware Tijd, 14/04/2012]
RSS
Facebook
Twitter
