Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Martinus Arion Frank
Toespraak Ronny Lobo bij boekpresentatie Bouwen op drijfzand
door Ronny Lobo
De afgelopen 35 jaar heb ik als architect een verhaal proberen te vertellen met ruimte en materiaal, het helaas steeds schaarser wordende verhaal dat we architectuur noemen. In mijn praktijk werd ik steeds geconfronteerd met de vele verhalen van opdrachtgevers, aannemers, leveranciers, de overheid en andere betrokkenen. Vooral het verhaal van mijn opdrachtgevers, dat zich voor mijn ogen afspeelde intrigeerde mij. B.v. hoe een dominante man het voor mij niet kon verbergen dat zijn timide vrouw feitelijk de belangrijkste beslissingen nam. Ook het noodlot bij mijn opdrachtgevers bleef niet uit, zoals het met ruzie uit elkaar gaan, nog voordat de eerste steen was gelegd of, erger nog, het overlijden van één van mijn opdrachtgeefsters, vlak voordat ze de sleutel van haar huis van de aannemer mocht ontvangen (haar man compenseerde al gauw zijn verdriet door in het nieuwe huis met een meisje uit zijn stamkroeg te gaan wonen). Of het verhaal van een aannemer die zichzelf per ongeluk opblies met vuurwerk. Ik had al gauw door dat de levensverhalen van al die mensen waar ik mee werkte, dezelfde waren als van alle andere mensen op de wereld, ook die in mijn eigen familie- en vriendenkring.
Op een goeie dag vond ik dat het tijd werd om deze verhalen op te schrijven. Ook om eindelijk zelf een keer opdrachtgever te zijn en wel van mezelf. Maar vanuit mijn eigen vak geschreven, in de vorm van een architectuurroman. Dat het een liefdesroman geworden is, is de schuld van de personages in het boek, die zonder dat ik daar als architect voldoende grip op kon houden, hun gevoelens de vrije loop lieten. Denkt u bij het lezen asjeblieft niet dat ik als architect zo’n enerverend leven heb gehad als de hoofdpersoon Kenzo.
Schrijfproces
Bijna 230 jaar geleden zei de Duitse dichter Johann Wolfgang von Goethe (1749-1832): Alle wijze gedachten zijn al duizenden keren gedacht, maar om ze ons eigen te maken, moeten wij ze steeds weer opnieuw en oprecht overdenken zodat ze wortel te schieten in onze persoonlijke ervaring. In analogie hiermee zegt men in de literaire wereld vaak dat alles al ooit geschreven is. Ik aanvaardde de uitdaging om te proberen mijn verhaal zodanig op te schrijven dat u er, ondanks uw jarenlange leeservaring, plezier aan kunt beleven.
Goethe noemde architectuur “bevroren muziek”, daarmee een link makend tussen architectuur en muziek. Al schrijvend ontdekte ik de overeenkomsten tussen literatuur en architectuur. Begrippen als tijd, ruimte, gebeurtenis, vorm, ritme, verhoudingen en kleur, worden in vrijwel alle kunstzinnige uitingen gebruikt. Ook in de literatuur, vooral in poëzie. Bij vrijwel allemaal probeert de maker met zo weinig mogelijk middelen zoveel mogelijk te zeggen. Bij architectuur zijn het de bouwmaterialen, bij muziek de noten, bij literatuur de woorden. Er is echter één groot verschil, bij architectuur maak je het ontwerp op verzoek, ja soms zelfs op bevel van een opdrachtgever. Niemand heeft mij gevraagd om een roman te schrijven. Er is nog een verschil. Voordat ik mijn eerste concrete opdracht in de architectuur uitvoerde, had ik zes jaar in Delft geleerd hoe het moest. Met het schrijven begon ik terwijl ik de kunst en de techniek ervan nergens had geleerd. Schoorvoetend begon ik met reisverhalen en gedichten, die waarschijnlijk nooit gepubliceerd zullen worden. Daarna met een papiamentstalig kinderboek met de titel E biahe di Tobias. Nu mijn debuutroman.
Toen ik het eerste manuscript naar mijn gevoel af had kreeg ik van een vriendin van mij, taalkundige Ini Statia, het advies om het compleet te herschrijven. Het deed me denken aan mijn studietijd, wanneer de hoogleraar met zijn dikke 6B potlood door je mooie ontwerp ging krassen. Ook wijlen Erich Zielinski en Frank Martinus, die het proces als schrijver al meerdere malen hadden meegemaakt, gaven kritisch commentaar. Vele tekstblokken belandden in de prullenbak, nota bene om het verhaal te verbeteren.
Nadat het manuscript met hun adviezen helemaal herschreven was kwam ik via Ini terecht bij Pim Wiersinga, hier in de zaal, die zei ‘het kan een goede roman worden’. Hij gaf me de probleempunten aan en adviseerde om professionele coaching te zoeken (zelf kreeg hij het te druk, omdat hij verliefd werd). Ini verwees mij naar Ronald Bos van het Nederlands Letterenfonds, waar ik coaching aanvroeg. Die liet het manuscript door drie experts lezen die gelukkig ook allemaal vonden dat er voldoende potentie zat in het verhaal. Peter de Rijk werd aangewezen als mijn coach. Die heeft ervoor gezorgd dat ik, om het met zijn woorden te zeggen, meer peper bij het gerecht heb gedaan. Nadat we samen via e-mail het hele manuscript hadden doorgeworsteld verliep de ingang bij uitgeverij In de Knipscheer als vanzelfsprekend. Die zette Jim Rotteveel in als redacteur, die nogmaals elk woord omdraaide.
Het meest intrigerende van het schrijfproces vond ik het feit dat alles wat je opschrijft, moet kloppen met de werkelijkheid, terwijl het hele verhaal fictief is. Je mag dus veel verzinnen behalve onzin. Om de werkelijkheid te benaderen moet je research doen waar je enorm veel van leert. Dat is vooral de verrijking van mezelf geweest die ik bij het schrijven voelde. Niet alleen meer kennis opdoen van de materiële werkelijkheid, meer ook van de psychologie van de personages, hun passies, leed en hun ziekten.Alle goede componisten, schrijvers en architecten zijn zich ervan bewust dat in hun artistieke creaties echte kwaliteit nooit bereikt wordt door toeval. Het is gewoon veel discipline opbrengen en hard werken. Maar je moet vooral aan de slag gaan! Picasso was hierin zeer extreem. Hij zei: als ik weet wat ik ga schilderen, hoef ik het niet meer te schilderen. Zo is het eigenlijk met schrijven ook.
Goede architectuur, muziek en romans hebben nog iets met elkaar gemeen. Ze zijn allemaal afhankelijk van deelname van het publiek – geen architectuur zonder gebruikers – geen muziek zonder luisteraars, Izaline kan dat bevestigen – geen boeken zonder lezers. Ik hoop daarom dat mijn boek het grote publiek bevalt. Vergeet vooral niet om mij jullie kritische commentaar te sturen. Hier put ik weer inspiratie uit voor het volgende manuscript.
Dankwoord
Behalve Ini Statia, Pim Wiersinga, Ronald Bos, Peter de Rijk, Erich Zielinski en Frank Martinus, die ik hiervoor genoemd heb, wil ik vooral de proeflezers Audrey Linzey, Nel Casimiri en mijn zus Sonia Vinck-Lobo bedanken en natuurlijk mijn vrouw Denise die mij met geduld en liefde constant stimuleerde. Zonder hun hulp zou het wellicht niet zover zijn gekomen.
Daarnaast dank ik de vele mensen in mijn omgeving waaronder familie, vrienden, opdrachtgevers en aannemers die mij tot deze roman inspireerden.
Mijn dank gaat eveneens uit naar het Prins Bernard Cultuur Fonds Caribisch Gebied die heeft bijgedragen aan mijn aanwezigheid hier.
Dank U
Ronny Lobo
8 september 2013
8 september 2013
Hommage aan landskind Frank Martinus Arion
door Stuart Rahan
Amsterdam – “Ik wil geen vrouw zijn want ik weet niet wat borsten zijn.” Dit antwoord kreeg documentairemaaksterCindy Kerseborn van de Antilliaanse schrijver en dichter Frank Martinus Arion toen hem gevraagd werd wie zijn beroemde werk Dubbelspel heeft geschreven. “Is het de vrouwelijke of de mannelijke Arion?” Een regelmatig terugkerend dilemma tevens rijkdom voor schrijvers om ook in de huid van het andere geslacht te kunnen kruipen. In Dubbelspel zet Arion de vrouw op meesterlijk gevierde wijze neer.
De documentairefilm Frank Martinus Arion: Yu di Kòrsou ging vorige week in première in Nederland en is behalve een hommage aan de schrijver ook een indringende kijk op het leven van Antilliaanse mannen, vrouwen en het dominospel. Het spel is voor de Antilliaanse eilandbewoners niet zomaar een spel, het is een levenswijze.
Machismo
In de documentaire doorbreken een achttal Antilliaanse mannen een taboe dat machismo heet. Tijdens een kringgesprek vertellen zij open over hun mannelijkheid. Het hebben van meerdere vrouwen is een gegeven waar tijdens de opvoeding veel aandacht aan wordt besteed, door zowel de vader als de moeder. Mannen zijn jagers en horen niet in de keuken thuis, want dat is het domein van de moeder de vrouw. “Mannen hadden geen taboes. Vaak wordt over jullie gesproken maar er wordt nooit gevraagd wat jullie er van vinden”, herinnerde Kerseborn in haar dankwoord de mannen die meewerkten. Toch draait de documentaire niet alleen over het machismo. Het onderbelichte deel van Arions oeuvre, zijn dichtkunst, krijgt in een wezenlijk deel in de film bijzondere aandacht. “Arion is niet alleen bekend van Dubbelspel. Zijn gedichten vind ik meesterlijk”, vult de documentairemaakster aan. Hij schrijft zowel in het Nederlands als het Papiamentu met een taalgevoeligheid die diep snijdt in de huid van zowel de onderdrukker als de onderdrukte, van Nederland als kolonisator als ook de Antillen en haar bewoners. Hij verwierf hiermee een imago dat hem niet bij iedereen geliefd maakt.
Nieuwe gedichtenbundel
Speciaal voor de uitkomst van de documentaire is de verzamelbundel gedichten Heimwee en de Ruïne verschenen. Marvelyne Wiels, gevolmachtigd minister van Curaçao in Nederland, nam het eerste exemplaar in ontvangst. “Arion heeft kans gezien om uitdagingen om te zetten in mogelijkheden ondanks hij zijn moeder en zus in zijn prille jeugd verloor”, roemde zij de schrijver/dichter. Binnenkort gaat de film ook op Curaçao in première en liggen er verzoeken in andere landen als Suriname waar de schrijver ook hoog in aanzien is. De documentaire Frank Martinus Arion: Yu di Kòrsou is de tweede in een drieluik van documentairemaakster Cindy Kerseborn.
[uit de Ware Tijd, 18/10/2013]
Première documentaire over Frank Martinus Arion
Afgelopen donderdag, 10 oktober, is een documentaire over de Curaçaose romanschrijver en dichter Frank Martinus Arion in première gegaan. De film, Frank Martinus Arion yu di Kòrsow, vond plaats in het Theater van ‘t Woord in de Openbare Bibliotheek Amsterdam. De documentaire is een deel van het project Hommage aan Frank Martinus Arion. Het project maakt deel uit van een drieluik waarmee initiatiefmeester Cindy Kerseborn schrijvers uit Suriname en het Caribisch gebied onder de aandacht brengt; een eerdere filmdocumentaire was gewijd aan het werk van Edgar Cairo. De Gevolmachtige Minister van Curaçao, Marvelyne Wiels, kreeg Arions ‘verzamelde gedichten’ getiteld Heimwee en de Ruïne overhandigd. Arions bekendste roman is zijn Dubbelspel (1973), maar hij schreef nog vier andere romans, een essaybundel en een verhalenbundel, naast verschillende dichtbundels, één in het Nederlands en drie in het Papiamentu. Arion is ook taalkundige en voorvechter van het Papiamentu.
Heimwee en de Ruïne
Op 3 oktober verschijnt Heimwee en de Ruïne, de verzamelde gedichten van Frank Martinus Arion.
Frank Martinus Arion heeft bekendheid verworven als schrijver van romans en verhalen. Hij maakte in 1957 zijn entree in de Nederlandse letteren als dichter. In de afgelopen decennia bleef Arion gedichten schrijven. Hij publiceerde in kranten en tijdschriften en droeg geregeld poëzie voor. In Heimwee en de Ruïne zijn deze gedichten eindelijk verzameld.
Deze uitgave vormt een belangrijke bouwsteen in het literaire oeuvre van Arion. Volgens zijn uitgever zien we in deze bundel zijn schrijverschap tot volle wasdom komen: ‘onconventioneel, soms fel, maar altijd gebed in een filosofische gedachtestroom, verzacht met ironische terzijdes.’
Frank Martinus Arion (Curaçao, 1936) verhuisde in 1955 naar Nederland, waar hij Nederlandse taal- en letterkunde studeerde. Sinds 1981 woont hij weer op Curaçao. Hij schreef romans, een verhalenbundel, gedichten en essays. In 2006 werd zijn roman Dubbelspel uitverkoren voor de actie ‘Nederland leest’ van de CPNB. Zijn essaybundel Intimiteiten van het schrijven werd genomineerd voor de Jan Hanlo-prijs 2010.
Heimwee en de Ruïne wordt op 10 oktober gepresenteerd in het Theater van ’t Woord in de Openbare Bibliotheek Amsterdam. Redacteur Thomas van den Bergh van uitgeverij De Bezige Bij zal het eerste exemplaar uitreiken en dichteres Marjolijn van Heemstra zal enkele gedichten voordragen. Ook vindt de première plaats van de documentaire Frank Martinus Arion: Yu di Kòrsou (‘Landskind’) van Cindy Kerseborn.
Filmpremière: Frank Martinus: Yu di Kòrsou
Donderdag 10 oktober vindt de première plaats van de documentaire: Frank Martinus: Yu di Kòrsou van regisseur Cindy Kerseborn. Dan wordt tevens Heimwee en de Ruïne, de verzamelde gedichten van Frank Martinus Arion, door Thomas van den Bergh van Uitgeverij De Bezige Bij, gepresenteerd. Dichteres Marjolijn van Heemstra zal enkele gedichten voordragen.
read on…Masters of Domino
Zaterdag 7 september a.s. onthult CBK Zuidoost de serie Masters of Domino van Nardo Brudet. Masters of Domino laat zien met hoeveel passie het spel domino in de Antilliaanse cultuur gespeeld wordt. Zes grote foto’s prijken aan de wand van het Bijlmer Sportcentrum tegenover CBK Zuidoost. Aanleiding voor Masters of Domino is het project Dubbelspel- Hommage aan Frank Martinus Arion van Stichting Cimaké Foundation. In Arion’s meest bekende roman Dubbelspel is het dominospel de rode draad.
De opening van Masters of Domino is onderdeel van het festival Dag van 1000 Culturen. Tussen 12 en 17 uur kunnen bezoekers een toernooitje domino spelen op het CBKunstplein.
Programma opening Masters of Domino Tijd: 15:00 uur Locatie: CBK Zuidoost, Anton de Komplein 120 Sprekers: Emile Jaensch, portefeuillehouder Sport & Recreatie Stadsdeel Zuidoost en Ana Alcantara, raadslid Stadsdeel Zuidoost Masters of Domino is te zien t/m 31 december.
Expo Dubbelspel geopend
In het CBK in de Amsterdamse Watergraafsmeer is op zaterdag 22 juni de expo Dubbelspel geopend. Enkele kunstenaars lieten zich inspireren door de roman Dubbelspel van Frank Martinus Arion. Er is een vitrine met boeken van Frank Martinus Arion, er zijn enkele foto’s en twee beeldend kunstwerken, en er zijn zes banners met gedichten.
Dubbelspel – Hommage aan Frank Martinus Arion
22 juni t/m 20 juli in CBK Amsterdam
De expositie Dubbelspel is een hommage aan de Antilliaanse schrijver Frank Martinus Arion. Zes beeldend kunstenaars en zes dichters hebben zich laten inspireren door zijn bekende roman Dubbelspel (1973) en geven hun eigen kijk op de thematiek van deze roman waarin het dominospel door Antillianen met uitzonderlijke passie wordt gespeeld.
Dubbelspel is onderdeel van het door Stichting Cimaké Foundation georganiseerde project Hommage aan Frank Martinus Arion.
Dubbelspel is onderdeel van het door Stichting Cimaké Foundation georganiseerde project Hommage aan Frank Martinus Arion.
Nelson Carrilho, Avantia Damberg, Ceseli Josephus Jitta, Hellen Sint Jago, Judith Leysner en Xiaoxiao Xu verbeelden aspecten van het dominospel.
Ook een zestal dichters schreef een gedicht met Dubbelspel als inspiratiebron: Marjolijn van Heemstra, Joan Leslie, Charlton G. Marcos, Olga Orman, Alfred Schaffer en Menno Wigman.
Alle deelnemende kunstenaars hebben in eerder werk laten blijken belang te stellen in een ‘kruisbestuiving’ tussen uiteenlopende culturen.
Opening: zaterdag 22 juni om 15.00 uur CBK-Amsterdam
Inleiding door Glenn Helberg en Rudmar Annastatia.
De opening wordt verricht door de Gevolmachtigde Minister van Curaçao, Marvelyne Wiels, en de zus van Frank Martinus Arion, Selvia Martinus,.
De aanwezige dichters dragen het werk voor dat zij voor deze gelegenheid hebben gemaakt. Aansluitend is er een optreden van dansgroep D’art Holland.
‘De ontmoeting’: zaterdag 29 juni om 11.30 uur
Ontmoeting met kunstenaar Ceseli Josephus Jitta (1952, Wassenaar), één van de deelnemende kunstenaars. Ceseli maakt vrije kunst en illustraties voor kinderboeken. Voor Dubbelspel maakte zij werk op glas. Tijdens ‘de Ontmoeting’ vertelt zij over haar werk.Het project wordt op 10 oktober afgesloten met de documentaire Frank Martinus Arion: Yu di Kòrsou van regisseur Cindy Kerseborn die in première gaat in de Openbare Bibliotheek Amsterdam.
Ontmoeting met kunstenaar Ceseli Josephus Jitta (1952, Wassenaar), één van de deelnemende kunstenaars. Ceseli maakt vrije kunst en illustraties voor kinderboeken. Voor Dubbelspel maakte zij werk op glas. Tijdens ‘de Ontmoeting’ vertelt zij over haar werk.Het project wordt op 10 oktober afgesloten met de documentaire Frank Martinus Arion: Yu di Kòrsou van regisseur Cindy Kerseborn die in première gaat in de Openbare Bibliotheek Amsterdam.
Tentoonstelling Frank Martinus Arion
Tentoonstelling 22 juni CBK Amsterdam
CBK Amsterdam en Stichting Cimaké Foundation nodigen u van harte uit op zaterdag 22 juni voor de feestelijke opening van de tentoonstelling Dubbelspel, een tentoonstelling in het kader van het project ‘Hommage aan Frank Martinus Arion’.
15.00 uur: Opening van de tentoonstelling door Selvia Martinus, zus van Frank Martinus Arion.
Vervolgens worden enkele gedichten door de aanwezige dichters voorgedragen en is er een optreden van muziekgroep Tambú Ta Papia (o.v.)
De tentoonstelling is te zien t/m 22 juli 2013.
De volgende beeldend kunstenaars en dichters lieten zich inspireren door de meest bekende roman van Frank Martinus Arion, Dubbelspel:
Nelson Carrilho
Xiao Xiao Xu
Ceseli Josephus Jitta
Hellen Sint Jago
Judith Leysner
Alfred Schaffer
Menno Wigman
Marjolijn van Heemstra
Charlton Marcos
Olga Orman
Joan Leslie
De tentoonstelling is een onderdeel van het door Stichting Cimaké Foundation georganiseerde project Hommage aan Frank Martinus Arion, dat wordt afgesloten met de documentaire Frank Martinus Arion: ‘Yu di Kòrsou’ van Cindy Kerseborn die op 10 oktober a.s. in première gaat in de Openbare Bibliotheek Amsterdam.
Balie-avond ter ere van schrijver Frank Martinus Arion
Arion: de man, de vrouw, de poëzie
Frank Martinus Arion draagt zijn – met de in 1974 Van der Hoogtprijs bekroonde boek – Dubbelspel op ‘Aan vrouwen met moed’. Dit thema wordt van verschillende kanten belicht en is onderwerp van een debat in De Balie, Amsterdam, vrijdag 12 april.
 |
| Frank Martinus Arion ca. 1972 |
Moedige vrouwen versus macho-mannen, liefde, Curaçao en zijn eilandgenoten spelen een belangrijke rol in het literaire werk van Arion, die een groot aantal boeken en gedichten schreef, waaronder Dubbelspel. Wordt het machogedrag van de mannen in stand gehouden door de vrouwen?
 |
| Omslag Duitse vertaling Dubbelspel. |
Een literaire en culturele avond met debat, voordrachten van essays en gedichten door: Aart G. Broek, Giselle Ecury, Walter Palm, Igma van Putte, Wanda Reisel, Collin Schorea en Paulette Smit.
Met zang en muziek van Margi Martinus en de Tambú-Papia-spelers.
Gespreksleider: Arjan Peters (literair redacteur De Volkskrant)
 |
| Arion is ook de auteur van Papiamentstalige poëzie en het Papiamentstalige schotschrift Martein Lopap |
.
Deze Arion-avond is het tweede deel van een drieluik over Caraïbische schrijvers die literair en politiek van betekenis zijn voor hun land van herkomst en hun land van aankomst. De eerste uit de serie was Edgar Cairo.
Vrijdag 12 april 2013: 20.00 uur De Balie Amsterdam een literaire- en culturele avond ter ere van schrijver Frank Martinus Arion (1936); georganiseerd door Stichting Cimaké Foundation i.s.m. De Balie en uitgeverij De Bezige Bij.
De Balie
Kleine-Gartmanplantsoen 10
1017 RR Amsterdam
Reserveren: www.debalie.nl
Of: Tel. 020- 55 35 100 (vanaf 16.30 uur)
Entree: €10 / met korting: €7,50
De roman als wapen
Op de website van literair tijdschrift Terras: De roman als wapen. Over politiek in Frank Martinus Arions Dubbelspel. De tekst werd oorspronkelijk geschreven als lezing in het kader van een programma in het Amsterdamse Perdu over de landelijke actie Nederland Leest van het CPNB en nu gepubliceerd in het licht van het boekenweekthema ‘Gouden tijden, zwarte bladzijden’:
Dubbelspel is een boze roman. Een woedende roman zelfs, allereerst gericht tegen Nederland, althans: tegen de koloniale politiek van Nederland, althans: het is een roman die de historische rol van Nederland op de Antillen en de wijze waarop die nog doorwerkt in het alledaagse leven van de lagere klassen stevig aan de kaak stelt. Geschreven in de nadagen van de bloedige arbeidersopstand op 30 mei 1969 wil Dubbelspel een wapen zijn, gaf Arion aan toen hij de Lucy de B. en C. W. van der Hoogtprijs in ontvangst nam. En dat was het ook, stelde hij vast, gezien het feit dat hij daar op het podium stond.
Meer over dat wapen, en wat stichting CPNB daar van maakte, bij Terras.
Frank Martinus Arion – Gedicht
Eens zijn alle negers
tamtammend uitgevaren
uit hun zwart-ompaalde
negorijen.
Hun prauwen schoten
Over de rivieren,
Dwalend door ’t woud.
Eens, maar eens is ver
En eens is langgeleden.
Nu gaan zij als karbouwen,
Mak-geslagen, lam.
Beroofd van hun tam-tam
En slepen stenen aan
Waar anderen bouwen.
[uit Stemmen uit Afrika, 1978]
RSS
Facebook
Twitter
