Op de bromfiets door de jungle
door Lydia Rood
Het charmante boekje Converseren in het Caraibs brengt de cultuur van de Surinaamse indianen bij andere Surinamers onder de aandacht. Samenstelsters Nowilia Tawjoeram-Sabajo en Bernadette Awatjale hebben bruikbare zinnetjes verzameld en het resultaat is een soort Wat en Hoe Caraïbisch. Er wordt een hoofdstuk gewijd aan de uitspraak, maar algemene uitleg over grammatica en structuur van de taal ontbreekt.
Daardoor moet je zelf uitvissen waarom ‘hij is rijk’ en ‘zij is rijk’ in het Caraïbisch hetzelfde luiden: gudu me man, en waarom ook ‘het is moeilijk’ en ‘het is schoon’ eindigen met me man (tupi me man enirùpyn me man): er is klaarblijkelijk maar één vorm voor de derde persoon enkelvoud. In de uitgangen van het naamwoordelijk deel van het gezegde zit geen systeem dat terug te voeren is op het geslacht. In het Nederlands en veel andere talen kun je niets over iemand zeggen zo lang je het geslacht niet weet. Zou het er voor een Caraïeb minder toe doen of iemand een man of een vrouw is?
Het grappige is dat dit een poging is een aloude cultuur te conserveren. En dan komen we woorden tegen als verjari (ero me verjari poko wa – vandaag ben ik jarig), gruntu (groente) en buruku (broek), en vakansi.
Een spin wordt aangeduid met een Afrikaans woord: anasi [anasjie]. Britten en Fransen hebben hun steentje bijgedragen: een vliegtuig is een oplan en oto betekent auto. Maar een fiets, hoe kan het ook anders, noemt de Caraïeb fiets…. en heb ik geen fiets, dan bromfiets k`upo w`ysa...
Lydia Rood
‘Duizendpoot’ Lydia Rood (1957) studeerde Spaans en journalistiek en schreef kleuter-, kinder- en jeugdboeken, toneelstukken, filmbewerkingen en leesboekjes voor de basisschool. Daarnaast schrijft ze thrillers voor volwassenen (samen met broer Niels), romans en erotische verhalen.
Ze is verzot op taal en maakt daar sinds 2008 elke week een column over bij RNW; eerst op het weblog Klare Taal en tegenwoordig in het dossier Klare Taal Extra (op de website) en in de Wereldkrant. Eens in de veertien dagen is ze ook te horen in het radioprogramma Klare Taal.
[van RNW, 9 juli 2011]
RSS
Facebook
Twitter
