Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Inheemsen en de koloniale overheid Deel II – Leren van geschiedenis 140
door Agir Axwijk
Tijdens het symposium ‘Slavernij en doorwerking in meerstemmig perspectief’, gehouden in het IGSR op 14 maart 2024, was mevrouw Audrey Christiaan aan het woord. Tijdens haar presentatie noemde ze de kolonisatie van Suriname een ongewilde invasie/penetratie. Ze deed deze uitspraak omdat er volgens haar geen toestemming was gevraagd aan de Inheemsen om een kolonie te stichten. Dat is niet correct, want de Engelsen hebben wel degelijk overleg gepleegd en kregen toestemming van twee inheemse groepen om zich te vestigen. De vraag is nu, waarom gaven de Inheemsen toestemming aan de Europeanen om zich te vestigen in Suriname? Welk voordeel hadden de Inheemsen bij deze handelingen?
read on…Ph.D. voor Inheemse: Kali’na in Frans-Guyanees en Surinaams kustgebied
door Jack Menke
Marquisar Jean-Jacques, een in St. Laurent geboren Inheemse, verdedigde woensdag een baanbrekend proefschrift over de kali’na (Caraïben) in het Frans-Guyanees en Surinaams kustgebied. Marquisar, die wortels heeft in Galibi, Bernard Dorp en Kalebaskreek, behaalde hiermee glansrijk haar doctorstitel (Ph.D) aan de universiteit van Frans-Guyana.
read on…Inheemsen en de koloniale overheid I – Leren van geschiedenis 139
door Agir Axwijk
In februari 2024 hield het NiNsee een expertmeeting over de doorwerking van het slavernijverleden in het Nationaal Archief van Suriname. Tijdens deze vergadering kreeg de directeur van de VIDS de gelegenheid om het woord te voeren over de positie van de Inheemsen in dit hele gebeuren. Zij legde de nadruk niet alleen op het slavernijverleden, maar ook op de koloniale geschiedenis en het historisch onrecht tegenover de Inheemsen. Maar het koloniaal verleden was allesbehalve simpel. De kolonisatie van Suriname was mogelijk door concrete afspraken tussen inheemse stammen en Europeanen. De Engelsen vroegen en kregen toestemming om zich te vestigen in Suriname. Ook verhandelden de Engelsen diverse producten en “rode slaven” met de Inheemsen. Suriname bestond toen uit verschillende inheemse groepen waarvan een deel op eigenbelang uit was. Elke groep onderhield andere relaties met de Engelsen.
Caraïbische salon over Latijns-Amerikaanse inheemsen
De laatste Caraïbische salon van 2024 in Huis De Pinto vindt plaats op zondag 22 december en zal gaan over de inheemsen van Suriname, Guyane en Brazilië. Met dr. Renzo Duin.
read on…Peerke Donders en de deconstructie van een mythe
door Herman Fitters
Het gangbare verhaal over een Nederlandse missionaris in Suriname, Petrus Donders (1809-1887), is niet langer houdbaar. De oude missieromantiek – katholiek en eurocentrisch – klinkt echter nog altijd door in het hedendaagse erfgoedpersonage. In Midden-Brabant staat het ‘Peerke-geloof’ voor trots op het eigene, wat dat ook mag zijn. Dit beïnvloedt ook de kijk op het koloniale verleden in het algemeen. Na een reality-check blijft van het Donders-frame niet veel over.
read on…Indianen en weglopers – Leren van geschiedenis 130
door Agir Axwijk
Vandaag de dag streven Inheemse en Afro-Surinaamse organisaties naar dezelfde doelen wat betreft het vraagstuk van grondrechten, excuses vanuit Nederland en herstelbetalingen. Er wordt vaak gezegd dat Inheemsen de weggelopen slaven hebben geholpen om te overleven in het bos. Maar de relatie tussen de Inheemsen en de Marrons was complex. Wat hedendaagse Inheemse organisaties en activisten niet mogen vergeten, is dat Inheemsen geen homogene groep vormen. Elke groep had zijn eigen denkwijzen en keek naar eigen belangen. Er kan geen universele uitspraak worden gedaan over hun kijk op kolonisten of slaven, want deze zal altijd verschillen.
read on…2e Marron symposium in Haarlem
Op donderdag 10 oktober 2024 wordt in Haarlem het Tweede Marron Symposium gehouden. Thema is de Raamwet Collectieve Rechten Inheemse- en Tribale Volkeren en de doorwerking van de Trans-Atlantische slavernij specifiek voor de Marrons. Keynote-speaker is mr. Patricia Meulenhof.
read on…Indiaanse opstand en vrede
door Fred de Haas
De Madrileen Gonzalo Fernández de Oviedo (1478-1557) werd in 1532 door Karel V tot Cronista de Indias (Kronikeur van de Indiën) benoemd. Tijdens zijn leven maakte hij vele reizen naar de Amerika’s en verbleef daar ruim twintig jaar. Hij schreef o.a. het monumentale werk Historia general y natural de las Indias (1535-1537) en kan worden beschouwd als een betrouwbaar geschiedschrijver. Hij was echter in sommige opzichten net zo bevooroordeeld als velen van zijn tijdgenoten en beschouwde Indianen als inferieure wezens die vanwege hun gebreken eigenlijk niet goed konden samenleven met de Spanjaarden. Evenmin konden ze worden beschouwd als overtuigde katholieken.
read on…Een kort verhaal van de staat van Surnamen in anno 1662
Tijdens onze zoektocht naar documenten over de “Indiaanse Oorlog” in Suriname die begon in de jaren 1670, kwamen we ook terecht bij de collectie Bonaparte in de Nationale bibliotheek van Frankrijk in Parijs. In de voormalige liassen van de Zeeuwse familie van Citters kwamen we dit manuscript tegen. Wij danken Willem Klooster en Suze Zijlstra voor hun eerste blik op dit document om het te falsifiëren. Dit artikel is een werkversie en alle commentaar en suggesties zijn welkom.
Martijn van den Bel & Gérard Collomb
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (5 en slot)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
Indianen waren ook maar gewone mensen
De bedoeling van dit artikel was om het treurige lot te belichten van Indiaanse volken die door de omvang van de Arabische en Afrikaanse slavernij en de aandacht die daarop was gericht bijna als onopvallende voetnoot in de marge van de bewuste geschiedenis terecht zijn gekomen. Ik heb geprobeerd te schetsen hoe zij ten tijde van Columbus te lijden hebben gehad van de sinistere macht van het Vaticaan en de Spaanse ontdekkings- en veroveringsdrift. Daarbij is ook enigszins begrip getoond voor de Spaanse Kroon die door het vaststellen van allerlei verordeningen, geboden en verboden serieuze pogingen heeft aangewend om het lot van de inheemse bevolking te verzachten en daarbij te maken had met de nietsontziende ambitie van de individuele kolonisator.
De inheemse bevolking liep in dit betoog een grote kans om zonder veel nuances en bijna als een abstracte categorie te worden neergezet, terwijl ze in feite lichamelijk zijn bezweken onder het geweld van de Spaanse legers.
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (4)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
Vroege beeldvorming over ‘de’ Indiaan
In de Spaanse beeldvorming van de 16e eeuw waren veel Indianen menseneters, een begrip dat al gangbaar was in de Oudheid. De praktijken van die menseneters werden met veel lugubere details en fantasie beschreven. Ook door serieuze kroniekschrijvers. Wat ervan waar is laat zich moeilijk gissen. Men baseerde zich o.a. op getuigenissen van mensen die bij de Cariben gevangen hadden gezeten. Columbus had van de Taíno (Indianen die het westelijk deel van het Caribisch gebied bewoonden) begrepen dat ze erg bang waren voor de mensen die ze ‘Caniba’[i] noemden Deze ‘Cariben’ zouden mensenvlees eten en zeer oorlogszuchtig zijn. Ook de eerste bisschop van Hispaniola spreekt omstreeks 1519 van de afschuwwekkende Kannibaleneilanden (las detestables islas de los caníbales).De Spanjaarden hadden veel moeite met het koloniseren van die eilanden omdat de Cariben weerstand boden en later ook samenwerkten met de Engelse, Franse en Hollandse piraten die vijandig stonden tegenover de Spanjaarden en Portugezen, de ‘legitieme’ kolonisten.
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (3)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
Kroniekschrijver Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés[i]
Oviedo was geen hoog opgeleid persoon, maar wel een scherp observator. Hij was ook een waardevol ooggetuige en schreef talloze boeken over flora, fauna, planten en Indianen. Hij had kritiek op het misbruik dat van de bevolking werd gemaakt door de Spanjaarden, op de ruzies tussen de verschillende religieuze ordes en het gebrek aan ethisch gevoel bij de Christenen. Jammer genoeg heeft hij zich negatief uitgelaten over de Indianen en zijn mening was ook leidend in later tijden.
read on…