‘De hoofdprijs uit de loterij’
door Hilde Neus
Geen enkele ouder zal zo reageren als hun kind thuiskomt met de boodschap dat het biseksueel is. Toch is dat wat James Baldwin, de zwarte Amerikaanse schrijver, zei op de vraag die hem in het begin werd gesteld door een journalist: ‘Je bent arm, zwart en homoseksueel. Denk je dat dat nadelig voor je is als jonge schrijver?’ ‘O nee’, zei Baldwin, ‘dat is een hoofdprijs uit de loterij. Het is zo buitensporig, je moet wel een manier vinden om er iets mee te doen.’ Het liberalere Frankrijk gaf hem de ruimte te zijn wie hij was.
Er is veel veranderd. Denk maar aan Obama als president. Toch is het openbare leven – ook in Amerika – niet totaal liberaal en wordt een zwarte homoseksueel nog altijd gezien als een curiositeit. Dat neemt niet weg dat hij als schrijver succesvol kan zijn. Ik was direct nieuwsgierig naar het boek White Girls van Hilton Als (1960). Vreemde titel. En een nog vreemdere inhoud. Als is cultuurcriticus die schrijft voor de New Yorker en de New York Review of Books, onder meer over James Baldwin. En hij vindt dat hij – onder dezelfde omschrijving arm, zwart en homoseksueel – ook een hoofdprijs uit de loterij heeft getrokken. Hilton Als zet Baldwin neer als voorbeeld, maar geeft ook aan dat we nu wel in heel andere tijden leven. Als is een knuffelhomo, bevriend met de kunst- en cultuurelite van New York, bekend met de grote namen.
White Girls is een bundel essays, fictie, kritiek en creatieve non-fictie. De onderwerpen raken racialiteit, seksualiteit, identiteit en voorrecht. Het boek gaat over ‘witte meisjes’, maar niet zoals we denken. Michael Jackson en Truman Capote zijn ook witte meisjes. Het gaat er dus niet om of je wit bent, en als meisje geboren. Belangrijk is hoe je je voelt, gedraagt en opstelt in de wereld. Als noemt zichzelf dan ook een wit meisje, bijvoorbeeld, omdat hij van roddelen houdt. ‘Bij modeshows hadden ze het altijd over ‘dat zwarte meisje’. Nooit over dat witte. Maar wat zijn dat dan? Witte meisjes?’ In een strip over de bundel zien we Capote, maar ook Eminem, Malcolm X en Michael J.. Allemaal representaties van het witte meisje, echt of gefantaseerd. De titel maakt je nieuwsgierig maar je voelt je tegelijkertijd ongemakkelijk. Als gaat over grenzen heen. Het is een vraag naar de ‘ander’, en daarbij meteen de vraag wat normaal is. Wat ons bindt en wat ons scheidt als mensen. Als geeft aan dat we allemaal hetzelfde zijn: een serie van monden. Een mens met verschillende stemmen. Daarbij schrijft hij veel over zijn gevoelens voor mannen (wit en zwart) en zijn vriendschappen met vrouwen.
En dan moet je hem zien. Hilton Als is een grote zwarte man die welbespraakt achter de microfoon zijn zegje doet. Voornamelijk door te provoceren (https://www.youtube.com/watch?v=9Rd–N7n4cc). Als ziet er niet uit als een homoseksueel. Hoe zien die er trouwens uit? Misschien is het zichtbaar aan de gebaren en aan de manier van praten. Taal is volgens hem iets wat mensen uitsluit, waardoor je groepjes kunt vormen. Uitsluiting vindt ook plaats door een andere seksuele geaardheid. In Amerika is het in veel staten geoorloofd om te trouwen, maar Als betwijfelt of dat wezenlijke verandering zal brengen in het gevoel van uitsluiting dat vele gays dagelijks voelen. Zolang een deel van de bevolking het aanvoelt als een verboden iets, blijft het gecompliceerd. ‘Woorden leggen een grens op, het maakt me kleiner, dat hele verhalen vertellen geeft niet compleet weer wat ik wil zeggen. Het is een futiliteit, maar tegelijkertijd een noodzaak. Dat het vastligt benadrukt mijn standpunt. Legt mijn mening vast.’
White Girls is een bijzonder boek, waarmee Als zich een cultuurkenner bij uitstek toont. Hij laat de mooie kanten van een geciviliseerde samenleving zien. Daartegenover sijpelt in de essays door hoe ongeciviliseerd een groot deel van de mensen zich opstelt tegenover vrijdenkers en vrijdoe-ers. En daar kunnen we in Suriname zeker wat van leren. Want ook hier zijn veel mensen met een andere dan een geëigende seksuele partnerkeuze die zich moeten inhouden, gebaren en stemkleur moeten verdraaien en vooral moeten letten op wát ze zeggen. We dienen er ons allemaal van bewust te zijn wat woorden kunnen aanrichten, zowel in positieve als negatieve zin. Taal sluit mensen uit, maar we kunnen taal ook gebruiken om mensen te accepteren zoals ze willen zijn. Inclusief mensen met een andere seksuele geaardheid, ook in Suriname.
Hilton Als: White Girls. San Francisco: Mc Sweeney’s, 2014. ISBN: 978-1-940450-25-4
RSS
Facebook
Twitter
