Bij het overlijden van V.S. Naipaul
In augustus is V.S. Naipaul overleden, een schrijver die ook in Suriname veel stof heeft doen opwaaien en wiens werken door velen zijn gelezen. Hij is op diverse terreinen te vergelijken met Albert Helman; beiden hebben heel veel geschreven over gevarieerde onderwerpen en hebben zich zeer kritisch uitgelaten over hun geboorteland. Dit werd hen vaak niet in dank afgenomen. Wat Naipaul betreft is daar een nuancering op gekomen. De University of the West Indies (UWI) heeft een bundel met essays uitgegeven van een breed scala aan auteurs, die het werk van Naipaul hebben herlezen zich daarbij afvragend of de kritiek op hem in de jaren zestig en zeventig wel zo terecht was. Terugkijkend heeft zijn werk een herwaardering ondergaan en zijn de kritische inzichten en observaties gekarakteriseerd als zeer typerend; voor zijn tijd en voor het Caribisch gebied waar hij vandaan kwam. De tijd is rijp dat ook het werk van Helman herlezen en opnieuw besproken wordt.
Op deze pagina komen enkele Surinamers aan het woord, op wie het werk van Naipaul grote indruk heeft gemaakt. Carlo Jadnanansing heeft laatst zijn bundel met recensies gepresenteerd en deze avond aangegrepen om een ode aan Naipaul te brengen. Dat doen we hier dunnetjes over. Een pagina is niet genoeg voor deze grote auteur, dus er komt nog een. In de hoop dat de beschrijvingen en citaten u weer een glimlach zullen ontlokken, zoals toen, toen u zijn werk voor het eerst las. [redactie de Ware Tijd Literair]
door Viren.S. Ajodhia
V.S. Naipaul – Werk en Leven
Vidiahar Surajpersad Naipaul werd geboren op 17 augustus 1932 in Chaguanas, Trinidad. Hij overleed op 11 augustus 2018 op 85-jarige leeftijd in London. Naipaul was briljant. Naast zijn literaire verworvenheden, hij is winnaar van de Nobelprijs voor de literatuur, heeft hij ook het Caraïbisch gebied literair op de kaart gezet. [rare zin] Zijn werk is inspiratie geweest voor vele andere auteurs, zoals Anil Ramdas.
Hieronder zal de loop van Naipauls carrière worden gevolgd en zal tevens aangestipt worden welke thema’s in de loop van de tijd zijn boeken hebben beheerst, om zo een eerste indruk te geven over het werk en leven van deze literaire grootheid.
Eerste periode
Het begint in de jaren 50. Het gemeenschappelijke van de boeken uit deze periode is dat ze allemaal sterk zijn verbonden met zijn Trinidadiaanse achtergrond. Naipaul heeft daar zijn jeugd doorgebracht. Hij was een slimme leerling en kreeg een beurs om te gaan studeren aan de University of Oxford. In Engeland probeerde hij al gauw te schrijven. Maar het lukte echter niet en hij sukkelde voort. In 1952 ontmoette hij de Engelse Patricia Hale, een medestudente. Zij was degene die zijn carrière als het ware jumpstartte. Zij werd de eerste proeflezer, gaf hem commentaar, adviseerde hem, etc. Deze twee trouwden in 1955. Zoals u zich kunt voorstellen, werd dit huwelijk door beide families met weinig enthousiasme verwelkomd.
Het eerste boek van Naipaul is Miguel Street, uit 1954. Het boek werd echter pas 5 jaar later gepubliceerd. De reden was dat de uitgever dacht dat het boek niet zou aanslaan bij het Britse publiek. Deze vrees verdween toen Naipaul in 1957 naam maakte met The Mystic Masseur. In 1961 kwam tenslotte A House for Mr. Biswas uit.
Dit boek is zijn magnum opus en is op zich al een Nobelprijs waard. Naipaul heeft het niveau van Mr. Biswas in zijn latere boeken nooit meer geëvenaard, maar dat is helemaal niet erg. Immers, de definitie van een hoogtepunt is dat dit nooit meer wordt bereikt. [kwaak]
In de geboorteplaats van Naipaul woonde vroeger een Indianenstam met dezelfde naam. In zijn Nobelprijs- speech vertelde hij dat hij onderzoek had gedaan en het enige wat hij kon vinden over de stam een brief uit 1625 was van de Koning van Spanje aan de gouverneur van Trinidad. Daarin beval de Koning om af te rekenen met de indianen van Chaguanas, omdat die hand- en spandiensten hadden geleverd aan de Engelsen, met wie Spanje toen in oorlog was. Sinds toen is er niets meer van de stam vernomen. Dit soort zaken zette Naipaul aan het denken. Hoe kan het, vroeg hij zich af, dat hij en zijn familie woonden in een dorp genoemd naar een Indianenstam die nu geheel van de aardbodem was verdwenen. Het enige wat er nog van hen bekend is, is een enkele brief in een museum.
Zulke op het eerste gezicht simpele kwesties zien we vaak terug in de eerste periode van Naipaul. Hij beschrijft het komisch zodat je erom moet lachen, maar als je er dieper over nadenkt dan zie je de absurditeit ervan in. Deze stijl is geen satire of ironie. Het is een eigen stijl die Naipaul juist zo uniek maakt. Een mooi voorbeeld komt voor in de Mystic Masseur. Dit boek gaat over een pandit genaamd Ganesh. Deze ontwikkelt zich gedurende het boek van simpele masseur die “nara” wegmasseert, tot een politicus die zich gedraagt als een Engelse dandy. Hij is pas getrouwd met het meisje Leela, ze voelen zich echter nog niet volwassen. Pas als Ganesh haar voor de eerste keer een pak rammel geeft, voelden ze zich echt getrouwd.
It was their first beating, a formal affair done without anger on Ganesh’s part or resentment on Leela’s; and although it formed no part of the marriage ceremony itself, it meant much to both of them. It meant that they had grown up and become independent. Ganesh had become a man; Leela a wife as privileged as any other big woman. Now she too would have tales to tell of her husband’s beating; and when she went home she would be able to look sad and sullen as every woman should.
Tweede periode
Na A House for Mr. Biswas leek het alsof Naipaul zijn Trinidadiaanse roots helemaal uit zich had geschreven. Zijn inspiratie was op. De redding voor Naipaul kwam in de vorm van het reizen. Zijn werken werden veel internationaler. Kolonialisme en Religie zijn belangrijke thema’s in deze periode die loopt van grofweg 1960 tot 1990. Als kosmopoliet bezoekt hij vele landen in de wereld en schrijft daarover. Ook over Suriname heeft hij geschreven. In deze periode is A Bend in the River een van zijn beste werken. Het boek gaat over Salim die probeert iets van zijn leven te maken in Afrika. Het boek begint met de beroemde zin: ‘The world is what it is; men who are nothing, who allow themselves to become nothing, have no place in it.’
A Bend in the River is eigenlijk de Afrikaanse versie van Mr. Biswas. Het thema is hetzelfde: je plaats in de wereld krijg je niet gratis, je moet er voor knokken. En ook al bereik je niet wat je had gewild, het feit dat je er voor hebt gevochten, is al een beloning. Niet het doel, maar het handelen is belangrijk. Het vele reizen heeft Naipaul niet alleen boeken opgeleverd. Tijdens een van zijn reizen, in 1972, ontmoet Naipaul in Argentinië Margaret Murray, een getrouwde Engels-Argentijnse vrouw en moeder van drie kinderen. Met haar begon Naipaul een buitenechtelijke relatie die duurde tot 1996. Zijn echtgenote Patricia wist ervan maar tolereerde het.
Derde periode
Vanaf de jaren 90 wordt het wat rustiger voor Naipaul. Je weet dat je het hebt gemaakt als auteur, als schrijvers over jou beginnen te schrijven. Er is tussen 1990 en heden waarschijnlijk meer geschreven over Naipaul dan Naipaul zelf deed. In de laatste jaren van zijn carrière publiceert hij nog wat. Maar het werk is niet vernieuwend en wat eentonig.
Naipaul wint vele prijzen en wordt in Engeland geridderd. Maar de naam Naipaul wordt in 2001 pas definitief onsterfelijk als hij de Nobelprijs wint. De wereld kent Naipaul dan nog slechts van zijn boeken. In 2008 echter, komt zijn biografie uit, geschreven door Patrick French. Deze geeft een vrij schokkende beschrijving van het persoonlijke leven van Naipaul. Hij wordt neergezet als een egoïst en narcist, hoerenloper, altijd berekenend en geldzuchtig. Interessant genoeg heeft Naipaul dit allemaal nooit tegengesproken. Integendeel heeft hij juist volledig toegang gegeven tot alle informatie die in de biografie is gebruikt. In zijn visie ging het om de feiten en de waarheid. Het heeft geen zin je zwaktes als excuus te gebruiken voor je eigen falen. Die zijn wat ze zijn en zijn eigenlijk niet relevant. En dat is wat Naipaul met zijn boeken aan de wereld heeft laten zien: The world is what it is, BUT you have to earn your place in it. En dat is precies wat deze man heeft gedaan.
RSS
Facebook
Twitter
