Snaphanen en kogels alom
Museumstof 196
Een fort is een verdedigingsbolwerk, zo ook Fort Zeelandia, hoewel de ligging niet bepaald strategisch te noemen is. Daarom werd later ook Fort Nieuw Amsterdam gebouwd. Maar ook buiten Paramaribo werd er wat afgevochten en dat blijkt wel duidelijk uit de tentoonstelling over het Kordonpad, die momenteel in het fort te bezichtigen is.
In de Surinaamse archieven (in Den Haag) liggen op de afdeling ‘Overgekomen brieven en papieren’ stukken die vanuit Suriname naar Nederland zijn verstuurd. Hieronder staat de inventaris van een ‘Balance van ’t geene op den 31 december 1740 In het Edele Societeits Magazijn van Ammonitie van Oorlog is bevonden op de fortresse Zeelandia’. En dat blijkt een hele voorraad te zijn geweest. De tekst tussen aanhalingstekens is letterlijk overgenomen.
Zo waren er 5588 ‘kannon kogels van diverse calibre’ (deze werden in hopen, ofwel piramides, opgestapeld). 2 metalen houwitsers (een soort kanon), 2 mortieren, 1 ‘musquetton, 70 Eysere kannons van diverse calibre’. Ook was er een affuit, een onderstel waarop het ijzeren kanon kon worden verreden. En een aantal zaken die werden aangewend om de kanonnen te kunnen ontsteken, zoals: 46 pond Potlot, 33 pond omber, 11 goudgelid, 18 amaril, 38 pond ‘Swaavel plus 88 pond salpeeter’. Ook staan in de inventaris wat intrigerende instrumenten om het ontsteken van de kanonnen op veilige wijze te laten verlopen: ‘1 mastpasser, 4 kruijtleepels, 9 geschutbooren, 1 kogelring’. Verder ‘2 messen, 1 dissel, 4 trekkers, 2 maten, 34 cardoes kokers en een trechter; alle van koper’. Natuurlijk moesten de spullen ook opgeborgen worden, waartoe ‘8 kruijd kisten’ dienden, en voor het mengen ‘twee eysere potten’. De ‘8 metale en 4 eysere kogels formen’ doen vermoeden dat er ter plaatse ook kogels gegoten werden. 78 wissers en ‘ansetters’ werden samen met de 6 lontstokken gebruikt om het geheel aan te steken.
Ook kleiner wapentuig was volop aanwezig: ‘381 bajonets geweeren, 18 carabine, 12 kourt geweeren’. Naast 239 koperen houwers en 33 genummerde ‘bajonnettens geweeren’ lagen er op voorraad ook 120 ‘snaphaanloopen’. Dit type geweer was erg populair, en werd niet met een lont, maar door middel van een haan met vuursteen afgeschoten. Het wapen is waarschijnlijk zo genoemd omdat het slagstuk de vorm heeft van een hanenkam. (Het woord snaphaan wordt ook gebuikt voor een babbelaarster, een rover of vrijbuiter te paard maar ook voor een bepaalde munt waarop een ruiter is afgebeeld).
Daarnaast waren er nog 736 bajonetten en 256 laadstokken. De 676 pond loden kogels konden dus verschoten worden. Zo ook de 216 knuppelkogels plus 2990 Falkonet kogels. Voor de menselijke bescherming: 101 voorschilden en 95 achterschilden. Jammer voor die 6 personen die eventueel in de rug werden aangevallen. Plus 101 ‘torm’ hoeden om het hoofd koel en veilig te houden. Nog even 4950 granaten en 63 ‘Bomben’ gooien en de oorlog was compleet. Zeker met die 4917 ? pond buskruit om het te verschieten. Was getekend: A. H. Meinertzhagen, Commies. We zijn benieuwd of er nog van dit wapentuig gebruik werd gemaakt in de strijd tegen de marrons ten tijde van het Kordonpad. Sommige snaphanen zien er nu nog uit of je ze zo zou kunnen gebruiken!
Reacties op museumstof? Bel op 00-597-425 871 of per e-mail: info@surinaamsmuseum.net.
Zie ook www.surinaamsmuseum.net en www.flickr.com/photos/stichtingsurinaamsmuseum voor foto’s uit de collecties van het museum.
[uit de Ware Tijd, 28/01/2012]
RSS
Facebook
Twitter
