Samen anders en gelukkig zijn
Tekst en foto’s: Mineke de Vries
Wat zou de wereld er saai uitzien als iedereen hetzelfde was. Maar als je anders bent, kan dat ook knap ingewikkeld zijn. Je voelt je anders dan anderen, vreemd en soms ook heel alleen. Het kinderboek Raar is zo gek nog niet ligt sinds kort in de boekhandels op Curaçao. Schrijfster Esther Kant werd voor dit boek geïnspireerd door Joris, haar zoon die ‘anders’ is. Het verhaal speelt zich af in het Seaquarium op Curaçao.
Enthousiast komt ze naar het hek gelopen van de grote boerderij om me binnen te laten. Roept meteen lachend over haar schouder: “Dit is niet van mij hoor, voor je verkeerde verwachtingen krijgt.” Esther Kant logeert tijdelijk in de fraai opgeknapte boerderij van haar vriendin in Baambrugge, een lieflijk plaatsje onder de rook van Amsterdam. Op de zonnige maandagmorgen passen de lichtblauwe luiken en de strakblauwe lucht wonderwel bij de lichtroze outfit van Esther. In de grote woonkeuken waar we over haar boek praten, schuift zoon Joris met regelmaat aan op een houten bank aan de keukentafel. Terwijl hij de boterhammen met hagelslag die Esther onderwijl voor hem smeert in hoog tempo verorbert, vuurt hij luid en stotterend de ene na de andere vraag op me af als hij dingen opvangt: “Wat is doodgaan precies? Waar ga je daarna naar toe, hoe ziet dat eruit?” Op zijn meeste vragen moet ik het feitelijke antwoord schuldig blijven.
Joris kijkt je met zijn open blik en grote bruine zo indringend aan dat hij meteen ‘binnen’ is. Open en sociaal, biedt eindloos koffie aan, maar hij is ontegenzeggelijk ondefinieerbaar anders. Zelfs zijn T-shirt zit anders, hij heeft het achterstevoren aan. Hij is niet in welk hokje dan ook te plaatsen. Esther: “Ik zoek daar ook niet meer naar, hij is wie hij is, daar moet hij en daar moeten wij het mee doen.”
Eerlijke boeken
Haar bijzondere zoon Joris bood haar de inspiratie dit boek te schrijven over anders zijn. Eigenlijk schrijft Esther over alle moeilijke dingen die haar overkomen. Lachend: “Het lijkt of ik een trauma nodig heb om weer een boek te schrijven.” Maar het schrijven is therapeutisch, het helpt haar en naar ze hoopt ook anderen die met hetzelfde zitten. “En wie weet ben ik ook wel een beetje exhibitionistisch!” Ze wil eerlijke boeken schrijven, boeken die herkenbaar zijn. Die niet willens en wetens een positieve kant schetsen van iets wat niet waar is. “De reacties die ik krijg, de mails op mijn blog en boeken, misschien doe ik het daar wel voor. Voor die mensen die zeggen: ik ben blij dat jij het benoemt. Als ik maar één mens gelukkig maak met mijn boek ben ik al tevreden.” Aan de andere kant, de mails aan haar zijn ook voor Esther weer therapeutisch en herkenbaar.
“Én een scheiding én een zorgintensief kind, natuurlijk ben ik vaak eenzaam, bezorgd, bekaf. Ik mag geregeld uitgeput op de bank zitten, maar er is ook lippenstift. Wat ik daarmee bedoel te zeggen is: ík ben er ook nog en ik wil niet ten onder gaan aan de zorgen. Ik wil plezier maken, geen lijdend voorwerp zijn. Mijn positiviteit en humor geven me kracht, houden me op de been. Een scheiding is niet leuk, de zorgwereld is loodzwaar, maar de wereld is groter dan dat.”
“De wereld stort niet in, een moeder stort niet in.” Dat is onder andere de boodschap die ze wilde meegeven in Moeders zonder grenzen, een boek over moeders met zorgintensieve kinderen. Maar ook Eerste hulp bij scheiden is zowel eerlijk als positief. Boeken als Hoera, ik heb twee huizen om een scheiding maar zogenaamd leuk te maken, passen Esther niet. Maar het past haar ook niet om bij de pakken neer te zitten. “Een scheiding is vreselijk, daar wil ik niks aan afdoen, het is daarbij bijzonder pijnlijk als je ex een nieuw leven opbouwt zo ver weg zonder zijn kinderen – het gebeurt zo velen van ons – maar als ik ‘s avonds met de kinderen net onder de douche vandaan met hun strak gekamde haartjes op de bank tv zit te kijken, is mijn geluk compleet. Het is er allebei, naast geluk is er de pijn, dat zal ik niet ontkennen, vooral om het gemis van de vader. Elk kind verdient een vader en misschien kinderen als Joris die zo’n moeilijke weg te gaan hebben, nog wel extra.”
Seaquarium
In Raar is zo gek nog niet heeft Esther voor haar zoon de metafoor gebruikt van een schildpad die een poot kwijt is. Hij kan niet meer in de oceaan leven, waar hij eigenlijk hoort en komt terecht in het Seaquarium. Hier moet hij leven in een bak met allerlei dieren die anders zijn, de rog zonder staart, de flamingo met de kapotte vleugel. Het roept soms de spot op van de mensen, maar de dieren onderling zijn opmerkelijk vriendelijk voor elkaar. Samen anders zijn ze eigenlijk samen heel erg gelukkig.
“Voor Joris is het Seaquarium zijn favoriete plek op Curaçao en dan vooral de bak met flamingo’s waar de gehandicapte dieren zitten. Pas als alle kinderen weg zijn uit de bak om te voeren, durft Joris tevoorschijn te komen en praat eindeloos met de verzorgers.” De bak met dieren staat symbool voor der wereld waarin hij moet leven, maar die niet minder gelukkig hoeft te zijn.
Niet te googlen
Joris was vanaf de geboorte anders, sliep niet, at niet, spuugde veel, maar huilde zelden. Hij heeft een verstandelijke beperking, laag IQ, trekjes van autisme, van ADHD, Gilles de la Tourette. Maar geen duidelijk etiket. “Joris is een kind dat niet te googlen is. Op Curaçao is daar ook niet veel aandacht voor, je leeft er anders, het viel niet zo op, kortom, het was daar best te behappen.” Pas toen haar dochter werd geboren, snapte ze hoe zwaar het met Joris eigenlijk was. “Toch, hij kost me veel zorgen, maar is nooit een last geweest. Het is een sociaal, innemend, vriendelijk kind. Alles wat hij zegt en doet komt recht uit zijn hart, je kunt een voorbeeld aan hem nemen. Hij is schaamteloos, maar dat heeft ook mooie kanten, hij is goudeerlijk. Dat kan soms pijnlijk, soms ontwapenend zijn. Zo kan hij openlijk aan zijn tante vragen van wie haar borst is geamputeerd: mag ik even kijken hoe dat nou is zonder die borst?”
“Ik heb hier niet voor gekozen. Ik heb geen gemiddelde kinderen, ik heb één hele slimme en één hele rare, maar ik ben blij met ze. Het gekke is, ik ben nooit verdrietig geweest omdat hij anders was, wel omdat ik zo alleen was.” Maar de zorg houdt nooit op en de beslissingen worden groter naarmate een zorgintensief kind groter wordt. “De navelstreng gaat nooit los, zeker niet bij zo’n kind. Misschien wel een erg cliché, maar het maakt voor mij gevoelsmatig een groot verschil als je zegt: je moet je kinderen niet loslaten, maar anders vasthouden.”
Onbevangen
Oorspronkelijk was het idee om samen met het Seaquarium te maken voor hun twintigjarig bestaan dit jaar. “Het sloot ook mooi aan bij de Dolphin therapy, maar dat is uiteindelijk anders gelopen.” Het ligt er nu dan toch, uitgegeven door SWP-uitgevers, die vooral hulpboeken maakt voor scholen. Onderdeel van SWP is Carib Publishing. Esthers vriendin Machteld Hardick maakte er prachtige illustraties bij.
Raar is zo gek nog niet is een boek voor rare kinderen. Maar ook voor hun ouders. Er staan grapjes in die alleen volwassenen begrijpen, dat maakt het ook voor hen leuk. Datzelfde geldt overigens voor haar boeken over scheiding en de dood. “Volwassenen zien de diepere laag, voor hen is het dus net zo leerzaam, ook al zijn het kinderboeken.” Op de vraag waarom ze haar verhalen eigenlijk in de vorm van kinderboeken giet, antwoordt ze spontaan dat ze misschien zelf nooit helemaal groot is geworden. “Het klinkt gek, maar ik denk dat ik het wel goed kan, dat onbevangene, dat positieve. Dat is een kwaliteit die ik graag wil vasthouden.”
Bespreekbaar maken
Momenteel werkt Esther aan de het boek De mythe van het moederschap. “Moeders samen houden de mythe in stand van het moederschap op de roze wolk. Ik wil breken met deze schijnwereld. Iemand moet het toch een keer zeggen dat er soms niks aan is, dat je het stinkend zat bent. Alles draait om het zo vreselijk je best doen plaatjes in stand houden, zoals het moet, zoals het hoort en dan vaak nog voor mensen die je niet eens aardig vindt.” Ook dit boek wordt er dus weer één in de serie eerlijke boeken.
“Ik blijf zo bezig met allerlei dingen die me geen drol opleveren, maar waarvan ik wel energie krijg en waarmee ik dingen bespreekbaar wil maken.” Zo zette ze ook VeteRAAR op, aparte veters voor kinderen die om wat voor reden dan ook geen veters kunnen strikken en is ze medeoprichtster van Kissitforward.nl voor moeders met zorgintensieve kinderen. “Gelukkig heb ik sinds kort ook weer een gewone baan als leerkracht, dat geeft financieel wat lucht. Want die materiële rijkdom, daar zit door de jaren heen een sterk dalende lijn in, maar er is ook een stijgende lijn in geluk om mijn kinderen en de lol in het leven.”
Kleuterjuf
Esther woonde een kleine tien jaar op Curaçao. Afkomstig uit Den Haag werd ze na de Pedagogische academie in Leiden leerkracht, trouwde op haar 27e en vertrok naar Curaçao met haar man, die arts werd in het Sehos. “We waren de regen en de regels zat.” Ze begonnen in Bonam en verhuisden later naar Julianadorp. “Het eerste half jaar werkte ik niet, maar als Nederlandse op Curaçao werd ik gek van de drie standaardvragen: hoe lang blijf je, wat doet je man en heb je kinderen. Ik wilde aan het werk en solliciteerde bij het katholieke onderwijs, maar kon geen doopbewijs overleggen en had bovendien een werkverbod. Zodoende werd het de Schroederschool waar de airco loeide en waar alles voor me werd geregeld.” Ze was er acht jaar kleuterjuf en kwam in 2004 terug naar Nederland. “Het is lastig, Nederland, Leeuwarden is echt anders. De druk is groot, in april word je al gevraagd wat je met kerst doet. In alle opzichten is de wereld op Curaçao letterlijk onbewolkter. Ik mis het en hoe kinderachtig het misschien ook klinkt, met dit boek heb ik het gevoel dat het ik het eiland heb terugveroverd. Doordat mijn boek daar ligt, ben ik er zelf ook weer een beetje.”
Volgens Esther is Raar is zo gek nog niet een boek voor iedereen, het kan zelfs als souvenir dienen als je van Curaçao houdt vanwege de tekeningen. Maar het is in het bijzonder natuurlijk voor iedereen die anders is met als boodschap: al wijk je nog zo af, het leven is ook leuk.
Ze vertelden elkaar over eenzaamheid en onbegrip, over geplaag en gepest en verdriet en tranen. Een bak met rare vogels. Maar een plek waar anders heel gewoon is.
Raar is zo gek nog niet – ISBN 978 90 8560 6673
Verkrijgbaar bij de Curaçaose boekhandels, bij Carib Publishing en via bol.com
RSS
Facebook
Twitter
