In memoriam Alex Reinders
door Jos de Roo
Op 9 juli 2017 overleed in Oldenzaal Alex Reinders, oud-rector van de Universiteit van de Nederlandse Antillen. Alexander Joseph Gerardus Reinders werd geboren op 25 januari 1944 in Schaesberg. Hij is op 15 juli begraven in Gronard, Frankrijk. Journalist en literatuurwetenschapper dr Jos de Roo herdenkt hem.
Bij de herdenkingsbijeenkomst voor de overleden Alex Reinders afgelopen donderdag werd bij de aanvang een uitspraak van hem geciteerd: “Ik voel mij 50% Hollander, 50% Antilliaan en 100% Limburger.” Wie Alex kende wist, dat hij hield van zulke aforistische uitspraken. Net zoals hij ervan hield het imago van de bourgondische levensgenieter op te bouwen. Wie denkt dat beide voorkeuren niets meer dan narcistische poses waren, heeft het mis. Ze berustten op de diepgewortelde overtuiging dat een mens meer is dan een rekenkundige optelsom, dat een mens boven de materie moet uitstijgen en daarom zich niet moet laten kisten door smakeloosheid en kleinzieligheid en daar bovenuit moet stijgen.
Alex Reinders. Tekening van Anna
Alex deed dat zijn hele leven lang. Hij ging weg uit Limburg om uiteindelijk in Amsterdam te gaan studeren. Hij hield van het grote gebaar, de verrassing van het onbekende. Aan het eind van zijn leven, toen hij al verzwakt was en ging lijden aan onsmakelijke ongemakken, ging hij op zoek naar de onbekende lagen in hemzelf. Hij schreef in een serie brieven aan zijn intimi over zijn kwalen, zijn pijn. Het merkwaardige daarvan was dat het geen klachten waren. Hij liet zien dat hij met opgeheven hoofd probeerde de werkelijkheid onder ogen te zien, dat hij bijna niets meer kon doen en dat hij de ogenblikken dat hij nog wat kon, gebruikte om te reflecteren op het leven door te schrijven, te lezen en te genieten van de goede vruchten van de aarde, voorzover hij dat nog kon.
Wat mij vooral opviel in zijn laatste brieven, was dat hij er trots op was dat hij alles wat hij had bereikt had, op eigen kracht had gedaan. Hij ging er prat op dat hij volstrekt onafhankelijk was geweest in alles wat hij in zijn eigenzinnigheid had gedaan. Zo rijst voor de lezer van die brieven het beeld op van een man die opgroeit in een milieu waar de schone kunsten geen enkele rol spelen en die het desalniettemin brengt tot lid van de Raad voor Cultuur. Als ik het voorgaande zo formuleer, kan men de indruk krijgen dat Alex dus een streber was. Maar zo schrijft hij niet en dat was hij ook niet. Zijn levensloop was als de loop van water, dat naar een natuurlijk punt gaat.
Wie met Alex te maken kreeg, werd bij voortduring gefascineerd door zijn zwierigheid, gevatheid en bourgondische levensopvatting. Deze eigenschappen zouden bijna doen vergeten dat hij op maatschappelijk vlak behoorlijk wat invloed had. In de jaren tachtig van de vorige eeuw was hij rector van de Universiteit van de Nederlandse Antillen. Daar viel hij op doordat hij een uitgesproken visie had op de functie van een universiteit in een kleine gemeenschap. Het universitaire bedrijf moest daar allereest maatschappelijk nut hebben, zo was zijn mening. En dus gaf de universiteit publicaties uit. Ik herinner me die over de bouw in de tropen van geschakelde bouwwerken als een honingraat; een beetje zoals het Seaquarium is gebouwd. De universiteit werd door Alex in nauwe samenwerking met zijn rechterhand Harold Hollander een levendig intellectueel centrum op Curacao.
Zelf werkte hij ook aan publicaties. De voornaamste was het naslagwerk over de politieke ontwikkelingen in de Nederlandse Antillen en Aruba. Niet alleen de politiek, ook de Antilliaanse literatuur had zijn intense belangstelling. Hij had nauwe contacten met Boeli van Leeuwen en Tip Marugg. Hij schreef een aantal publicaties over de literatuur op de Antillen. Hij maakte mij hiermee attent op een kenmerk van die literatuur dat ik vanzelfsprekend vond en nog nooit als iets onderscheidends van andere literaturen had gezien. Dat was de hoge maatschappelijke betrokkenheid van die literatuur en de maatschappelijke relevantie ervan.
Maatschappelijke relevante vond Alex na zijn terugkeer in Nederland ook belangrijk in zijn werk als docent rechten aan de universiteit. Die liet hij bij voorkeur naar een zitting van een van de bezwaarschriftencommissies komen die hij voorzat of waarvan hij deel uitmaakte. Dan maakten de studenten het recht in de praktijk mee. Zijn werk in die commissies is niet onopgemerkt gebleven. In tien jaar had hij in Hoogeveen ruim 2000 bezwaarschriften afgehandeld. Door de volstrekte objectiviteit waarmee hij dit deed kreeg hij bij zijn afscheid de erepenning van de gemeente.
Velen zullen dankbaar zijn dat ze Alex Reinders hebben mogen kennen. Vele instituties zijn hem dank verschuldigd. Zijn geliefde Marja sloot de bijeenkomst af: “Ik kan je niet meer zien, maar je bent er wel,” zei ze.
RSS
Facebook
Twitter
Alex erudiet levensgenieter innemende persoonlijkheid ineens uit mijn leven verdwenen zonder afscheid te kunnen nemen . dankbaar voor zijn vriendschap , zijn laatste brieven aan mijn adres die ik koester als een monument .dierbare Alex ik mis je aanwezigheid en ontmoetingen in het etablissement Floors. En je blijft in mijn gedachten tot wij. Mogelijk elkaar ontmoeten in de hemelse pub met een excellente wijn uit la douche trance.rust zacht.