De Surinaamse taalproblematiek (1)
door mr dr W.R.W. Donner
Ter verantwoording
“Wat en hoe denken onze mensen over hun eigen talen? Wat willen de sprekers van onze nationale talen geregeld hebben in een taalwet? Wat denken ze over één of meer officiële talen? Wat denken onze mensen over onderwijs in de eigen talen? Hoe denkt men over het Engels in Suriname, over het Nederlands dat de Surinamers praten? Wat wil men met het Sranan, het Surinaams-Javaans, het Sarnami, het Aukaans, het Saramakaans, de overige Marrontalen, de talen van de Inheemsen? Kortom, wat willen we in onze Surinaamse meertaligheid regelen en vastleggen.”
Ziedaar de tekst van een brief van de minister van Onderwijs aan alle stakeholders. De minister stelt een taalwet in het vooruitzicht. Aangezien deze wet brede delen van de samenleving raakt, heeft het Directoraat Cultuur in het kader van de voorbereiding hiervan, gemeend consultaties met organisaties en personen te houden die zich bezig houden met Surinaamse talen.
Kroetoe
Naar alle verwachting zal bij de oordeelsvorming de “kroetoe-methode” worden gehanteerd. Voor degenen die niet vertrouwd zijn met deze methode, volgt hieronder een korte toelichting. De kroetoe-methode zoals de naam suggereert, danken wij aan onze boslandbewoners. Kroetoe betekent ook ruziemaken. Misschien gebruikten zij hun volksraadplegingen om met elkaar te bekvechten vandaar dat ze de bijeenkomsten ook met de term kroetoe gingen aanduiden.. Wij gebruiken de term om onze superkennis te etaleren. Zij werd gepopulariseerd door een televisierubriek getiteld Kroetoe. Daarin gaat het zo: Een inleider stelt de volgende vraag: het verkeer in ons land is een janboel. Wat moet hieraan gedaan worden? Een aantal jongelui dat zit te popelen van ongeduld om zijn zegje te doen, staat op en begint met de openingsformule: Ik denk enz.…, en geeft zijn of haar mening meestal onder applaus prijs. Fris van de lever. Onopgesmukt, zonder veel poespas of onnodig tijdverlies. Confucius zei het lang terug vraag het aan de jeugd. Die heeft alle antwoorden al. En als we mogen afgaan op de woorden van deze wijze man, zullen in de kroetoe-uitzendingen behoorlijk veel wijze dingen worden gezegd over hoe ons land bestuurd moet worden. Ook in ons parlement en niet te vergeten in het jeugdparlement wordt deze methode met vrucht toegepast.
Preadviezen
Ik moet bekennen dat ik deze methode nergens anders ben tegengekomen. In de wereld waarin ik de afgelopen vijftig jaren heb mogen verkeren, gaat men als volgt te werk. Men wijst iemand, bij voorkeur een deskundige aan om een preadvies uit te brengen over een moeilijke kwestie. De preadviseur onderzoekt de lengte, de breedte en de diepte van de kwestie. Hoe zit het in andere landen; wat denken geleerden ervan; hoe zou die opgelost kunnen worden. Vervolgens wordt daarover gedelibereerd. Uit de choc des opinions komt men tot een eindoordeel. Allemaal tijdverlies zoals de volgende mop laat zien.
Mop
Een Chinese delegatie bezoekt de ontwerpers van de Kanaaltunnel. Hun wordt uitgelegd hoeveel jaren er nodig waren om uit te rekenen hoe, vanuit twee vertrekpunten, exact uit te komen. De Chinezen zijn zwaar onder de indruk, maar zeggen zij, in China doen wij het anders. We werken ook met twee ploegen, maar ze beginnen tegelijkertijd zonder berekeningen. Een vanaf de noordzijde de andere ploeg vanaf de zuidzijde. Als ze precies op elkaar stuiten is het meegenomen. Zoniet hebben wij twee tunnels.
Preadviseur
Op gevaar af voor arrogante klootzak en betweter te worden uitgemaakt zal ik als preadviseur optreden in de talenkwestie. In mijn Proeve van een grondwet voor Suriname, die ik in 1987 vanuit Costa Rica naar de Surinaamse autoriteiten stuurde, hield ik me al bezig met de Surinaamse taalsituatie. Tijdens een bezoek aan Suriname legde ik aan de toenmalige minister van Onderwijs Sankatsing een plan voor om het Engels stapsgewijs te verheffen tot eerste taal van Suriname. Een paar jaar terug maakte ik mijn mening over de Surinaamse taalproblematiek kenbaar in een serie essays, die in de dagbladen werden opgenomen. Ik wil de essays thans reproduceren voor degenen die wellicht belangstelling voor de kwestie zouden kunnen hebben. Het betoog wordt voorafgegaan door een beschouwing over het thema wetenschap om mezelf te rechtvaardigen vis á vis de aanhangers van de kroetoe-methode. Nogmaals de kroetoe-methode verliest weinig tijd met lange studies over zaken, maar perst stante pede antwoorden op vragen uit de hersenen. Wetenschappers waartoe ik mezelf reken, gaan painstakingly te werk door af te gaan op de mening van andere wetenschappers, door na te gaan hoe men elders over een zaak denkt etc.
[vervolg klik hier]
RSS
Facebook
Twitter
