Bernlef 1937 – 2012
De Nederlandse auteur Bernlef (geboren Hendrik Jan Marsman) is overleden. Hij is korte tijd ziek geweest en thuis overleden in Amsterdam. Hij kreeg in 1994 de P.C. Hooftprijs voor zijn hele oeuvre. Hersenschimmen is zijn bekendste boek, over dementie. Voor Publiek geheim kreeg hij de allereerste AKO-literatuurprijs.
Bernlef werd in 1937 als Hendrik Marsmangeboren. Deze klinkende naam zou elke debuterende schrijver afschrikken. Daarom koos hij de naam van een oude Friese bard als pseudoniem. Het werd J. Bernlef en later Bernlef tout court. Hij is de auteur van een veelzijdig en buitengewoon omvangrijk oeuvre.
“Iedere schrijver sterft midden in een zin”
Bernlef was vorig jaar nog in Vrijstaat O in Oostende te gast, op uitnodiging van de Buren, om zijn eigen In Memoriam voor te lezen. “Iedere schrijver sterft midden in een zin”, zei hij toen. Bekijk hieronder het filmpje, waar Bernlef tussen de bedrijven door jazz speelt op de piano. En lees hier de volledige tekst van zijn In Memoriam. Die was nog niet eerder gepubliceerd.
Dichter
Bernlef debuteerde in de poëzie met Kokkels dat met de Prinsen Geerligsprijs werd bekroond. Hij maakte naam in de jaren zestig met het excentrieke “tijdschrift voor teksten” Barbarber, waaraan ook zijn schoonbroer K. Schippers meewerkte. Met humor en speelse provocatie werd hierin, in navolging van de plastische kunsten, grote aandacht besteed aan collages, ready-mades en allerlei uitingen van het “gewone” en “toevallige”. Later, als hij toetreedt tot de redactie van het tijdschrift Raster wordt zijn poëzie geslotener en de taal ervan problematischer. Zijn dichtwerk gaat nauwer aansluiten bij dat van Gerrit Kouwenaar en Hans Faverey, maar zijn nieuw-realistische oorsprong heeft hij nooit helemaal verloochend.
Bernlef heeft ook vaak en verhelderend over jazz en poëzie geschreven. Eerder dit jaar verschenen zijn verzamelde gedichten onder de titelVoorgoed.
Vertaler Audio
Ook als vertaler heeft Bernlef zich buitengewoon verdienstelijk gemaakt. Belangrijke dichters als Elisabeth Bishopen Tomas Tranströmer, de Zweedse Nobelprijswinnaar van vorig jaar, zouden zonder zijn vertalingen en commentaren niet zo snel in ons taalgebied bekend zijn geraakt.
Hersenschimmen en publieke geheimen
Bij het grote publiek zal Bernlef ongetwijfeld bekend blijven als de schrijver van Hersenschimmen, een roman uit 1984 die een internationale bestseller werd en waarvan bij ons meer dan 50 drukken verschenen. De schrijver verbeeldde hierin van binnenuit het bewustzijn van een dementerende man. De roman werd in 1988 verfilmd, met Joop Admiraal in de hoofdrol.
De thematiek van verdwijning en verstomming was al langer aanwezig in zijn werk en spoorde goed met de opvallende soberheid van zijn proza. Met de roman Publiek geheim won hij in 1987 de allereerste AKO-literatuurprijs. Dat is een verhaal over een filmmaker achter het IJzeren Gordijn, die met allerlei politieke dilemma’s wordt geconfronteerd.
Bernlef kreeg enkele belangrijke literaire prijzen: in 1984 de Constantijn Huygensprijs voor zijn hele werk en in 1994 viel hem de prestigieuze PC Hooftprijs te beurt.
Ook latere romans als Boy (2000) en Buiten is het maandag (2003) werden zeer goed ontvangen. Bernlef bleef actief tot op hoge leeftijd. Eerder dit jaar kwam nog een bundel verhalen uit: Help me herinneren.
RSS
Facebook
Twitter
