blog | werkgroep caraïbische letteren

Zwijgzaam en triest de last van het water verdragen

Geen weg terug – Sterk en verrassend romandebuut

door Chandra van Binnendijk

 

Een roman waarin nadrukkelijk een wezenlijk deel van de Surinaamse geschiedenis de hoofdrol speelt. Voor een schrijver lijkt me dat niet echt een gemakkelijke combinatie, zo een vervlechting van vastliggende historische feitelijkheden met de vrijelijk stromende verbeeldingskracht die je als auteur toch zeker behoort te hebben. Of misschien juist wel…? In elk geval is Iraida van Dijk-Ooft er goed in geslaagd om binnen het strakke raamwerk van de geschiedenis een levendig en menselijk verhaal neer te zetten langs verschillende verhaallijnen die samenkomen in een boeiende roman. Ze heeft hiermee tot leven gebracht wat voor veel mensen slechts een droog stukje uit hun geschiedenisboek is; en ze toont er overtuigend mee aan welke grote kracht literatuur heeft en hoe belangrijk die is, vooral voor jonge naties.

 

Opmaak 1
Voelbaar en geheimzinnig
Geen weg terug laat zich lezen als een spannend boek, bijna als een detective. Want de clou van het verhaal geeft zich niet gemakkelijk prijs. Gaandeweg krijg je steeds maar een klein beetje informatie over een onbekende gebeurtenis die haast onzichtbaar als een wolk maar wel voortdurend voelbaar en geheimzinnig op de achtergrond aanwezig is. Wat het is, weet je lange tijd niet, maar wel dat het iets heel ingrijpends is dat het handelen van de hoofdpersonen drijft.
Die spanningsopbouw wordt nog eens versterkt door de structuur die het boek heeft, met veel tijdsprongen – zowel naar voren als naar achteren (Van Dijk-Ooft heeft het zichzelf niet gemakkelijk gemaakt hiermee) – en ook door de voortdurende perspectiefwisselingen: in elk hoofdstuk komt er een andere hoofdpersoon aan het woord.
Universeel
Deze aanpak geeft het verhaal vaart. Snelheid die tevens een mooi contrast vormt met de soms wat dromerige sfeer die wordt opgeroepen in de beschrijvingen van natuurelementen in het binnenland zoals water, sula’s, bos en aarde. Van Dijk-Ooft toont hierin een sensuele schrijfstijl die meerdere zintuigen aanspreekt.
Maar erg lieflijk blijft dat niet, want ze slaat een paar keer ongenadig toe met gruwelijke gebeurtenissen die onverwachts opduiken, en die het hele beeld laten kantelen. Iraida van Dijk-Ooft heeft veel van haar teksten in deze roman in korte, bijna staccato-achtige zinnen geschreven. Dat maakt de inhoud bijna nog beklemmender.
Haar boek is in alle aspecten een totaal Surinaamse roman, dat is onmiskenbaar qua geschiedenis, taalgebruik, namen, mensen en natuur. Maar binnen deze lokale context spelen er diepmenselijke thema’s die van alle tijden zijn en door alle culturen lopen: liefde en verraad, hebzucht en machtsmisbruik, schuld en boete, onbaatzuchtigheid en wraak. Dat maakt het boek dus ook universeel wat de innerlijke belevingswereld betreft.

 

iraida van dijk ooft

Iraida van Dijk-Ooft

Fluisterende geesten
Geen weg terug brengt het vergeten verhaal van een verdronken gebied weer terug in onze herinnering. Want wie weet het nog, of realiseert zich ten volle, hoe de verhuizing van die tientallen dorpen met hun duizenden bewoners die alles verloren, werkelijk is verlopen? We weten allemaal wel dat het meer is aangelegd. Maar hoe zal het hebben aangevoeld om je woonplaats langzaamaan leger en leger te zien worden? Het water te zien stijgen, totdat ‘alleen de fluisterende geesten van de voorouders achterblijven’ en daarna ‘zowel kerken als posu zwijgzaam en triest de last van het water verdragen.’
Geen weg terug is een waardevolle roman en een aanwinst voor Suriname.

Iraida van Dijk-Ooft, Geen weg terug, In de Knipscheer, 2015. ISBN 9789062658787

 

voor mij ben voorplaat

Over Iraida van Dijk-Ooft

Iraida van Dijk-Ooft (Paramaribo, 1974) houdt zich al enkele jaren serieus bezig met haar schrijverschap en hoewel haar eerste roman pas vorig jaar uitkwam is ze dus beslist geen nieuweling in de schrijverswereld.
In 2010 maakte ze haar prozadebuut met het verhaal High Maintenance in de verhalenbundel Voor mij ben je hier; Verhalen van de jongste generatie Surinaamse schrijvers (red. Michiel van Kempen, Uitgeverij Meulenhoff).
In 2012 won ze met haar verhaal De Oogst de Tropische verhalenschrijfwedstrijd die het Schrijven Magazine en de Schrijversvakschool Paramaribo hadden uitgeschreven. Uit 110 inzendingen, waarvan ca. 30 uit Suriname afkomstig, werd haar verhaal door de jury unaniem uitgeroepen tot het beste. Het juryrapport had lovende woorden voor haar stijl en oordeelde ondermeer: “Goed, opgebouwd verhaal met een twist aan het eind zoals een kort verhaal betaamt. Maar ook weer ‘rond’ aan het slot. Ze weet spanning vast te houden. Mooie authentieke stijl met goed gebruik van lokale dialoog. Zintuiglijk en gelaagd proza.”
Iraida van Dijk-Ooft studeerde in 2014 af aan de Schrijversvakschool in Paramaribo. Geen weg terug is haar romandebuut.

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter