Zwarte emoties en wit onderzoek gaan lastig samen
door Harmen Boerboom
Er is al heel veel over gezegd, maar de discussie gaat door: is de NTR-televisieserie De Slavernij te genuanceerd? Te ‘wit’? Of anders op zijn minst: te weinig ‘zwart’? Dinsdagavond mochten de deskundigen en de mensen in de zaal van debatcentrum ‘De Rode Hoed’ te Amsterdam opnieuw de degens kruisen.
Prem Radhakishun (“Mijn voorouders zijn vrijwillig op de boot naar Suriname gestapt, dus ik mag er niet over meepraten”) leidde de discussie. De zoveelste in een reeks waarin voor- en tegenstanders argumenten en emoties met elkaar uitwisselden. “En dat is nu juist het probleem in deze discussie,” zegt Henk den Heijer, hoogleraar maritieme geschiedenis in Leiden. “Het is een debat over zwarte emoties en wit onderzoek.” Boe-geroep uit de zaal valt hem ten deel.
Wetenschappelijk bewijs
Den Heijer probeert nog om zijn uitspraak te onderbouwen met een voorbeeld. “In een gastenboek van een oud fort in Afrika, waarheen Afro-Amerikanen een ‘Heritage-reis’ kunnen maken, las ik tal van beschrijvingen van afschuwelijke praktijken die zich op die plek zouden hebben afgespeeld. Verkrachting, afranseling en ga zo maar door. Wetenschappelijk bewijs ontbreekt, maar wees eerlijk: als je daar gids bent, dan vertel je natuurlijk ook een beetje van hetgeen je gasten van je verlangen en willen horen. En zo gaat het zijn eigen leven leiden en wordt het ‘de waarheid’.”
“Maar juist dit soort nuances lijken voor de huidige generatie van slavernij-slachtoffers iets wat ze niet willen horen,” aldus een Surinaamse bezoeker van het debat. “Je bent zwart en slachtoffer en dat moet vooral zo blijven. Het lijkt alsof er een identiteit aan ontleend wordt.”
Trauma’s
Volgens een andere bezoeker, een psychiater, zijn de gevoelens van de nazaten van de slaven wel degelijk echt. “Ik heb tal van slavernij-getraumatiseerden in mijn praktijk. Biologen onderzoeken op dit moment in of het trauma genetisch is vastgelegd.”
De eindredacteur van de serie, Carla Boos, is na een aantal openbare discussies, de kritiek onderhand gewend. “Het is goed dat die kritiek er is. Ik draag als blanke geen eeuwenoude postkoloniale last mee op mijn schouders en kan me dus nooit zo in de emoties verplaatsen als mensen wiens voorouders leden onder de gruweldaden van de slavernij.”
Slavernij nu
Eindredacteur Boos betreurt wel de kritiek van sommigen dat er in de serie een vergelijking wordt gemaakt tussen slavernij toen en slavernij nu. “Je zou verwachten dat juist de slachtoffers van de slavernij van vroeger zich extra zouden inzetten tegen bestrijding van kinderarbeid in Azië en Afrika en tegen illegale Oost-Europeanen die voor lage lonen en onder schandalige omstandigheden hun werk doen. Ik hoor daar vanuit die hoek helaas zelden wat over.”
[RNW, 9 november 2011]
RSS
Facebook
Twitter
