Winti in het Japans & Googlebooks zegeningen voor Suriname
door Tjebbe van Tijen
Gisteren pas zag ik door georganiseerd toeval deze blog en kruiste mijn digitaal bootje de vaarroutes van Henna Goudzand en Michiel van Kempen en dat niet voor de eerste keer. Henna leerde ik als lerares Nederlands in Paramaribo kennen tijdens het avondklokbewind van de sergeanten en Michiel als bibliograaf, jaren later in Amsterdam. Michiel heeft samen met Kees van Doorne de inventaris van publicaties over Suriname in de Universiteitscollecties van Amsterdam helpen bezorgen. Maar liefst 7.956 publicaties zijn door Michiel en Kees beschreven. (*)
Michiel was dus een collega op de Universiteitsbibliotheek aan het Singel, waar ik als verzamelaar in overheidsdienst de gouden jaren – nog voor het budgetschroeven aandraaiende bewind van de eeuwwisseling – heb mogen genieten. De eerste associatie (door een plaatje in de rechterkolom) die deze blog mij gaf was die met Edgar Cairo en een lezing georganiseerd door de Stichting Wetenschappelijke Informatie in Paramaribo, waarvan in het archief (nu bij het Internationaal Instituut Sociale Geschiedenis) of bij mij thuis in een doos, nog een geluidsopname moet zijn, die ik toen in de zomer van 1980 in Paramaribo maakte. Cairo hamerde die middag op de eenzijdige invloed van de Nederlandse taal op het Sranangtongo van Suriname en het onbestaande van de omkering: het doordringen van Sranan woorden en dingen in de taal van Nederland. Dat was nu bijna dertig jaar geleden en niet lang daarna schreef Cairo zijn populaire columns doorspekt van Sranan in de Volkskrant en als ik mij goed herinner ook nog in het inmiddels overleden Amsterdamse middagblad Het Nieuws van de Dag. Wat er is blijven hangen van die mooie korte stukjes weet ik niet. Al was het maar op subliminale wijze, iets moet er toch doorgedrongen zijn van het Sranan in het Nederlands. Veertig jaar roeren in de Hollandse smeltpan kan toch niet zonder gevolgen gebleven zijn. Scheldwoorden in ieder geval wel, dat zijn, bij doordringing van de ene in een andere taal, baanbrekers en als ik nu een bepaald soort, niet academische of literaire, blogs op het web bezoek, is de frequentie van het woord ‘kaulo’, of ‘kawloo’, zo hoog dat geen enkele serieuze en moderne lexicograaf er aan kan ontkomen om dit woord in de schatkamer van de Nederlandse taal op te nemen. Zo kun je op de pagina ‘straattaal’ van Maroc.nl dit woord ook vinden met de vertaling: “shit.”
Terug naar Edgar Cairo want daar heb ik een speciale band mee gehouden, alhoewel ik hem persoonlijk maar bij enkele gelegenheden ontmoet heb. In 1996 maakte ik samen met musicoloog en antropoloog Fred Gales een interactieve installatie voor het Tropenmuseum in Amsterdam over ‘neo-shamanisme’ en van de zestien door ons uitgekozen onderwerpen was ‘winti’ er één. We deden dat aan de hand van een kort verhaaltje van Cairo. Deze verhaaltjes werden door beeldstroken met computercollages geïllustreerd en op een grote trommel geprojecteerd, die door een enkele trommelslag op een icoon van het ene naar het andere onderwerp kon springen. Een jaar later hebben wij het hele project – met wat Aziatische toevoegingen – nog eens overgedaan voor een nieuw mediacentrum in Tokio en daarbij heb ik het genoegen gehad om de spreektrant van Cairo, die zo mooi van spreken in zingen van kleine liedjes kon overgaan, in het Japans te laten produceren. Een Japanse operazangeres van de Nederlandse Opera in Amsterdam heeft dat toen voortreffelijk gedaan met haar moeiteloze overgang van zingen naar parlando… Oei, ik zoek nu op mijn huidige computer maar kan al dat moois niet direct tussen de terabytes aan informatie terugvinden. Ik zal mijn best gaan doen om het in een mooi formaat voor het internet geschikt te maken en dan ook vrij voor een ieder op deze site te posten. Tot dan enkel een ‘thumbnail’-plaatje als herinnering dat u nog wat te goed hebt.
[zeer lange voetnoot over een apparaat dat een boek hier tot een boek overal maakt]
(*) Het huidige debat over het massaal scannen van boeken door Google, wat door spraakmakende Nederlandse uitgevers alsook door de bibliothekaris van de Koninklijke Bibliotheek in Den Haag als een verwerpelijke monopoliserende actie beschreven wordt, zou mijns inziens, in het geval van Surinaamse bronnen, een zegening kunnen zijn. Zou het niet goed zijn om al die zevenduizend zo en zo titels in de collectie van de Universiteit van Amsterdam zoals beschreven door Van Doorne en Van Kempen (1995), of op zijn minst een grote keuze van al die volstrekt vergeten en obscure werkjes en uitgaven, in één grote koloniale ‘Widergutmachung’ te digitaliseren, op het internet te zetten en voor de zekerheid ook een stapeltje terabyte harde schijven met al dat moois bij de Universiteitsbibliotheek in Paramaribo te deponeren? Al dat Surinaamse cultuurgoed in het publieke domein, voor iedereen, waar maar ter wereld gratis en voor niemendal beschikbaar. Dan mogen de originelen hier gerust in Nederland blijven, want ik herinner mij nog gooed de emmers vol water die dagelijk door de ontvochtigingsinstallatie van de bibliotheek in Paramaribo opgeleverd werden (zie als voorbeeld ook de discussie over de archieven van de Evangelische Broedergemeenschap Suriname). Beter niet wachten op departementaal overleg, bilaterale overeenkomsten en ga maar zo door, dan komt er even weinig van als onder het goedbedoelde bewind van Albert Helman en al wie hem heeft opgevolgd. Ooit waren er dromen van microfiches en zelfs overeenkomsten van wat er allemaal niet gedaan zou worden voor Suriname door de Nederlandse Staat. Ik weet me niet te herinneren of daar veel van terecht is gekomen, wel dat zo’n microfiche – met het kunnen van vandaag in gedachte – een onhandig ding is waarvoor je naar die ene bibliotheek moet en middels onhandige papieren lijsten naar een minuscuul velletje in een doosje moet zoeken of erger nog een rolletje film in een viewer moet prutsen (en als je veel pagina’s door moet zoeken word je er volstrekt duizelig van). Dat traject kan beter resoluut overgeslagen worden. Nee, direct een deal met die verdachte Amerikaanse kapitalisten van Google sluiten, opdat het daadwerkelijk gebeurt en wijzelf er nog van mogen genieten: frrrtt de inventaris van over de zeshonderd pagina’s van de Surinamecatalogus flipt door mijn handen en ik laat maar even achterwege om al die bijzondere en bizarre en o zo interessante titels op te sommen. (Zulke inventarissen verschijnen altijd in mijn dromen als Gulagkampen vol zuchtende boeken die verlangen naar het echte leven) Deal maken en aan de slag, dat worden vele tienduizenden schermen internet informatie als we de Google way gaan. Even een plaatje zoeken van zo’n soort apparaat dat een boek hier, tot een boek overal maakt, om duidelijk te maken dat het echt kan. Let wel de huidige Google-discussie wordt gedomineerd door de uitgevers en in mindere mate de auteurs en al helemaal niet de lezers… en om wie gaat het uiteindelijk allemaal? Juist ja de lezers, want een eens geschreven boek wil gelezen worden (laat u niets anders wijsmaken door welke uitgeverslobby dan ook).
RSS
Facebook
Twitter
Mooi! Vergeet behalve Googlebooks ook niet de DBNL (Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren) waar de laatste paar haar honderden boeken en artikelen zijn gedigitaliseerd. In totaal staan daar iets van 30.000 pagina’s over Suriname alleen al! De Antillen en Aruba komen nog grondig aan bod.
Zie
http://www.dbnl.org/letterkunde/suriname/
De Digitale Bibliotheek Nederlandse Letteren DBNM, zeker gebruik ik vaak,maar daarmee zijn enkel die werken die volgens deze of gene maatstaf als zijnde “literair” gekozen zijn en auteursrechtelijk geregeld zijn, in beparkte mate behandeld. Als ik eens ruwchat wat er in de mede door jou gemaakte catalogus van Surinamica staat dan komen zeg eens van de bijna 8.000, zeker wel ietsje meer dan helft in aanmerking om als digitale facsimile te verwerken … en nu heb ik hier niet een database van jullie bestand (zou je me eens moeten geven dan kan ik er statistiek uit halen) ik neem maar ven mijn natte vinger als maatstaf en houd deze iets uit de wind: 5000 titels met gemiddeld 60 bladzijden = 300.000 pagina’s. Dat is het tienvoudige. Ook is het zo dat er redelijk hoge geaccpeteerde standaards gebruiken worden door de DBNL en dat voor studie vaal zo interessante triviaal literatuur en zeg eens al die in eigen beheer uitgegven Surinaamse gelegenheidsuitgaven, in nog geen decennia in de DBNL opgenomen zullen worden… Als je dan nog periodieken mee gaat raken hebben we het over zeker over meer dan een miljoen pagina’s… dat bedoel ik laat dat nu door die (Amerikaanse) kapitalisten doen… regel dat het in het publieke domein gebracht wordt… verzin iets slims dat de Google zakenleiden ergens een graantje kunnen pikken, want liefdewerk doen ze daar niet… Dit is in mijn overtuiging een weg die verkend moet worden…
Deze reactie is verwijderd door een blogbeheerder.
Nee, dit is een vergissing, Tjebbe. De DBNL is juist erg breed opgezet. Er staat niet enkel literatuur op, maar ook al alle belangrijke geschiedschrijvingen 9Herlein, Wolbers enz.) en verder ook andere belangrijke niet-literaire werken. Ook tal van uitgaven in eigen beheer staan er bij: van Shrinivasi, Corly Verlooghen, Ruud Mungroo enz. enz. Dit is juist een bewuste politiek geweest van de commissie die “Suriname” mee aanstuurt. Natuurlijk is het maar een begin en moet er nog veel meer gebeuren. In eerste instantie is daarom gekozen voor de belangrijkste literaire teksten, omdat die het meest gezocht zullen worden. En daaruit tot nu toe ook nog alleen maar een keuze, want het moet wel allemaal (in Maleisie) ingevoerd worden, en dat kost geld. Maar alles wat er in die catalogus staat: daar moet het wel naar toe. En ja, dus ook “Gespannen borsten om te beminnen” van John Slagveer, of obscure politieke pamfletjes.
Dat is mooi dat profiel, naar we hoeven geen weddenschap te doen omtrent DBNL dat veel (zeker ook van het Nederlandse culltuurgoed) daar nooit, alhoewel “nimmer” zou te ver gaan, in zal komen.. Slagveer, degne die omgebracht is, die volgens mij zich op een bepaald moment geionspireerd heeft gevoled door het maoisme en wat mao-ahctige pionersboekjes heeft uitgegven. Of lokale foto-novelles over de revoutie en al die gestencilde geschriftyjes van de Summer Institute of Linguistics met verhaaltjes in binnenlandse talen, zoals het Arowaks… Ik moet mijn geheugen eens opfrissen… maar Wi wan watra Now… was daar ook geen pamflet van? zo’n stencil aan de vooravond van wat ik de ‘staatsstruikeling’ van de sergeanten pleeg te noemen… het ‘grijpen’ kwam pas later…
Ik moet even wennen aan deze beperkte interface… ik vind geen methode om mij typos te corrigeren, terwijl ik wel ingelogd ben… In WordPress blog software kan dat wel… wellicht zie ik iets over het hoofd… berichtje hiervoor is dus vol met tikfouten…