‘Wijsheid is een arrogante vorm van onwetendheid’
Thuis bij de Surinaamse filmgoeroe Pim de la Parra
Filmregisseur en -producer Pim de la Parra is legendarisch. Hij werd beroemd (en miljonair) met films als Blue Movie (1970) en Wan Pipel (1976), die hij in samenwerking met Wim Verstappen maakte.
door Ko van Geemert
We bezoeken Pim de la Parra (78) in zijn woonhuis aan de Prins Hendrikstraat in Paramaribo, waar hij na tal van omzwervingen belandde. Hij oogt als altijd jeugdig.
‘Een ogenblikje hoor, even een mailtje versturen. Ik kreeg net een bericht van iemand die dacht dat ik was overleden. Zij krijgt nu een mailtje terug van een dode! Ze verwart me met Orlando Emanuels, Surinaams schrijver die net, op 90-jarige leeftijd, is overleden.’
Pim de la Parra. Foto: Wilma Bongers
Biografie
Pim de la Parra werd in de Costerstraat in Paramaribo geboren op 5 januari 1940. Toen hij zeven jaar was overleed zijn moeder Mavis Spong. Samen met zijn broertje Henk werd hij grootgebracht in de Zwartenhovenbrugstraat in Paramaribo, door vijf zusters van zijn vader. Het huis brandde overigens in 2013 geheel af.
‘Het opgroeien bij mijn vijf tantes heeft veel invloed op me gehad. Later heb ik me eigenlijk alleen veilig gevoeld als ik verhoudingen met vijf vrouwen tegelijk had… Met mijn broer heb ik lang niet zo’n goede band gehad, maar nu hebben we gelukkig meer contact met elkaar; hij woont in Nederland.
Het groot worden in Suriname heeft me zeker in hoge mate bepaald, ook genetisch: de eerste De la Parra’s, Sefardische joden, kwamen al in 1644 naar hier. In het boek van Anton de Kom, Wij slaven van Suriname, uit 1934, komt de naam voor van een wrede slavendrijfster, mevrouw La Parra, kennelijk een voorouder. Ik heb geen Joodse opvoeding gehad en ben gedoopt in de Grote Stadskerk van de Evangelische Broeder Gemeente. Ik voel me hier als polyglobale cosmopoliet zeer op m’n gemak en volkomen thuis.
Dat eeuwige gezeur over identiteit vind ik stom: de enige ware identiteit is die van de totaliteit. Erasmus schreef het al in 1511, in Lof der zotheid.
Ik ben altijd een spirituele zoeker geweest. Maar nu pas weet ik dat er niets te weten, niets te begrijpen en niets te verklaren valt. Wijsheid is een arrogante vorm van onwetendheid.’
Kinderen
Samen met zijn eerste echtgenote Lies Oei kreeg hij twee kinderen: dochter Bodil Tamara in 1963 en zoon Pimm Jal in 1966.Uit zijn tweede verbintenis, met radioprogrammamaakster Djoeke Veeninga, werd in 1987 dochter Nina geboren. Bodil is actrice en toneelschrijfster; Nina toneelregisseuse, singer-songwriter en stand-up comedian. Pimm Jal, liefhebber en kenner van David Bowie en de band U2, pleegde in 2002 zelfmoord. In 1994 verscheen van hem in Engeland het standaardwerk U2 Live, a concert documentary. Vader Pim is merkbaar trots op zijn kinderen; de vele, vele mailtjes die hij maandelijks de wereld in stuurt, en die niet zelden over hen gaan, getuigen daarvan. Heeft hij de indruk dat hij zijn kinderen beïnvloed heeft? En voelt hij zich schuldig over de dood van zijn zoon?
‘Of ik invloed op m’n kinderen heb gehad, weet ik niet. Dat moeten zij maar zeggen. Ik ben wel ontzettend blij dat m’n dochters artistieke beroepen hebben gekozen. En over de dood van mijn zoon maak ik me geen verwijten, we hadden een heel goed contact. Het is hem overkomen. Volgens mij was mijn vader altijd bang dat ik zelfmoord zou plegen, maar dat heb ik helemaal niet in me. Het zit wel een beetje in de familie, een oom had ook al suicide gepleegd.
Ik maak me sowieso geen verwijten over het verleden. Al moet ik in retrospect wel toegeven dat ik een vergissing heb begaan. In de tijd dat ik de film Wan Pipel maakte, midden jaren zeventig, ben ik te monomaan en egoïstisch bezig geweest met de realisering daarvan. Daardoor heb ik mijn gezin verwaarloosd.’
Seks
‘Mijn vader was in 1952 een van de oprichters van de Surinaamse Film Liga. We gingen van jongs af één keer per maand naar de filmvertoningen. Ik was zeer onder de indruk, vooral van de halfnaakte dames.’
De la Parra volgde de Nederlandse Film Academie in Amsterdam en was in 1962 medeoprichter van filmtijdschrift Skoop. Vanaf 1965 regisseerde en produceerde hij films met Wim Verstappen, onder de firmanaam $corpio Films. Hij debuteerde dat jaar met Aah…Tamara. Hun grote doorbraak kwam in 1971 met de film Blue movie. Een van de opvallende aspecten daarin was het uiterst vrij omgaan met seks, nooit eerder vertoond in Nederland. De la Parra:
‘Al in mijn korte film Heart Beat Fresco uit 1966 waren blote borsten te zien en in Wims tweede lange film als regisseur, Liefdesbekentenissen, 1967, met onder anderen Ramses Shaffy, Kitty Courbois en Shireen Strooker waren bedscènes.
Men heeft de seks in de producties van $corpio Films vaak toegeschreven aan de tropische achtergrond van ons: wij kwamen allebei uit de West. Of dat nou zo is weet ik niet, feit is wel dat Wim en ik allebei zeer geinteresseerd waren in seksualiteit. Ik vond in Liesje Oei een Chinees-Sumatraanse vrouw die geen last had van religieuze fatsoensvoorschriften; we hadden ook een zogenaamd open huwelijk, geheel naar de geest van die tijd. En vergeet niet: aids bestond toen nog niet! Ik heb nooit iets verborgen hoeven te houden en mijn libido flink kunnen uitleven in de door mij ontworpen filmscenario’s. Seksualiteit is nog steeds de meest onderdrukte emotie van de mensheid. En daar heb ik zowel in mijn persoonlijk leven alsook in mijn filmberoep mee willen “afrekenen”.’
In totaal zou Pim de la Parra tussen 1965 en 2007 26 films regisseren. De laatste was in 2007: Het laatste verlangen. Maar verreweg de grootste bekendheid kreeg hij met Wan Pipel, de eerste Surinaamse speelfilm.
‘Ondanks het feit dat het geen succes werd, vind ik dit toch mijn meest volwaardige film. Veel mensen hadden me voorspeld: In Nederland gaat niemand kijken naar zwarte mensen – maar ik geloofde het niet.’
In 2005 nam hij het initiatief tot de oprichting van stichting De Surinaamse Film Academie, die na de productie van zes lange films inmiddels een slapend bestaan lijdt. De la Parra heeft onlangs het definitieve besluit genomen geen films meer te maken: ‘Wie weet dat genoeg genoeg is, heeft altijd genoeg.’
Dubbelspel
Het is niet zo bekend maar het heeft niet veel gescheeld of De la Parra had een paar beroemde boeken van Curaçaose schrijvers verfilmd:
‘Zeker, ik heb bijvoorbeeld een jarenlange optie gehad op de verfilming van Weekendpelgrimage van Tip Marugg, uit 1958. Ik was ervan overtuigd dat het door zou gaan, maar toen ik in april 1994 bij Tip was, zei hij: Pim, ik wil dat de film voor het einde van het jaar klaar is. En dat ging me niet lukken, het is niet zo eenvoudig om dat boek te verfilmen. De optie verviel.’
‘Daarvoor had ik vergevorderde plannen met het boek Dubbelspel van Frank Martinus Arion, uit 1973, met Sidney Poitier in een hoofdrol.‘
In De la Parra’s boek Prins Pim, overdenkingen van een levensgenieter (1978) is de briefwisseling te lezen die hij in 1976 voerde met het Produktiefonds voor Nederlandse Films. Hij vraagt ze een bedrag van 45.000 gulden die hij denkt nodig te hebben als ontwikkelingskosten. Maar dat wordt geweigerd.
De la Parra destijds: ‘Ik had tijd nodig om Uw verpletterende brief te verwerken. Is het belangrijk, dacht ik, dat er een speelfilm wordt gemaakt die diep in de ziel van de Antilliaan kijkt? Is er een beter verhaal te vinden dan deze roman waar Frank Martinus 7 jaar aan werkte? […] Ik begreep dat deze roman (die om verfilming SCHREEUWT) nooit beter door een ander dan mezelf zou kunnen worden verfilmd. Omdat geen “gewone” Nederlandse filmmaker alle dimensies van dat verhaal in die omgeving zo zou kunnen aanvoelen als ik dat kan als een Nederlander van Overzee.’
Zoals bekend kwam het er niet van. Het boek werd in 2017 als film uitgebracht, geregisseerd door de Amerikaan Ernest Dickerson. Of hij ‘alle dimensies van dat verhaal in die omgeving’ had aangevoeld, kan worden betwijfeld.
Boeken van Boeli van Leeuwen heeft De la Parra nooit willen verfilmen; hij kende hem wel: ‘Boeli heeft nog een boek van J. Krishnamurti van me geleend, en niet teruggegeven, The first and last freedom.’
Wel is De la Parra er trots op dat hij in 1986 zijn duurste film kon realiseren, Odyssee d’Amour, die zich geheel afspeelt op Bonaire en voor een deel zelfs in het Papiamento is gesproken, met flink wat Curaçaose, Arubaanse en Bonairiaanse talenten in cast en crew. Hij beschouwt deze puur Caraïbische film als zijn meest persoonlijke werkstuk.
Weg naar zee
Pim de la Parra schrijft ook: wekelijkse columns in het Surinaamse dagblad de Ware Tijd en hij werkt – al sinds 1992 – aan een roman: De man die dacht dat hij kon denken. ‘Toch niet zo’n briljante titel, vond ik bij nader inzien. Ook veranderde ik het verhaal, ik heb al 22 hoofdstukken geschreven. Het heet nu De schaamte van H.W. Bogt en gaat over een blanke man, geboren in Leeuwarden, met een bruine piemel. Dat maakt veel los.’
Hij heeft op vele plekken in de wereld gewoond: in Nederland, in Afrika, India, Indonesia en op Bonaire, Aruba, Curaçao, waar hij in 1970 voor het eerst kwam, toen zijn film Obsessions daar vertoond werd. In 1974 was hij er weer, als de producer van Dakota en voor Frank en Eva, die niet door de filmkeuring in Nederland kwam, maar op Curaçao wel, en hier in première ging. En hij zou er regelmatig terugkeren.
De la Parra besloot in 1996 – naar later bleek definitief – naar Suriname te komen om er in zijn ouderlijk huis in de Costerstraat zijn vader te verzorgen die toen 88 was. Twee jaar later overleed hij.
‘Vergeleken met andere landen, komt hier alles voor mij tezamen. Suriname is voor mij het paradijs. En ik nodig jullie uit hoor, voor Weg naar zee.’
Het gaat niet over de première van een nieuwe film. Weg naar zee, officieel Henri Fernandesweg, komt uit op de modderige kust van de Atlantische Oceaan en is het oudste openlucht crematorium van Suriname, aangelegd in 1968.
Bij het bedevaartsoord staat een aantal reusachtige en indrukwekkende Hindoegoden. Hij wil daar op hindostaanse wijze gecremeerd worden.
Het is al de tweede keer dat hij dit zegt en het verontrust ons wel een beetje.
Pim de la Parra: nog lang niet weg naar zee, hopen we.
RSS
Facebook
Twitter
