‘Wayang erkend door Unesco zegt al genoeg’
Javaanse cultuur (deel 1)
door Charles Chang
Paramaribo – Oorlog, conflicten, grappen en morele dialogen. Die komen allemaal voor in een wayang kulit, het Javaans schimmenspel. Vroeger werden deze voorstellingen frequent gehouden, maar tegenwoordig komt dit bijna niet meer voor.
In 2003 heeft de Unesco de wayang kulit opgenomen op de ‘Lijst van Meesterwerken van het Orale en Immateriële Erfgoed van de Mensheid’. Desondanks neemt de belangstelling hiervoor af in Suriname. Dit is ook te merken aan het aantal dhalangs, de wayangspeler, waarvan momenteel nog maar één in leven is.
Pracht en praal
Een zeldzame gelegenheid bood zich zaterdag. aan op de Indonesische ambassade om een wayang kulit te zien met al haar pracht en praal. Alles was uit Indonesië: de kelir of het scherm, de wayangpoppen en de gamelanset. De avond werd ingeleid met een welkomstdans en liefdesdans uit Solo, Midden-Java. “Deze avond is een promotie van de Indonesische cultuur, in het bijzonder voor de wayang kulit”, zegt ambassadeur Nur Rahardjo aan de krant. “Het is onze hoogste vorm van cultuur, het feit dat wayang door de Unesco is erkend, zegt al genoeg. Helaas is dit aan het verdwijnen, wat jammer is voor de Javaanse gemeenschap en Suriname. Ik weet zeker dat wayang in Zuid-Amerika en het Caribisch Gebied alleen hier voorkomt.”
Eigen kunst
Onder de genodigden bevond zich een aantal hoogwaardigheidsbekleders van Javaanse afkomst. “Ze zijn hier en daarom zijn we hier”, zegt minister Moestadja, verwijzend naar de voorouders. In zijn speech heeft hij het over de nodige arbeidskrachten voor de kolonie en niet de kunst en cultuur. “Maar dat was ook nodig voor de mensen om zich te handhaven. Natuurlijk heeft dit zich niet ontwikkeld zoals in het moederland, maar dat maakt het ook tot onze eigen kunst, een eigen Surinaams-Caribische variant.” Moestadja prees de ambassade voor het werk dat zij verzet om de cultuur te bevorderen. Na de recente reis van minister Lackin naar Indonesië komt er een samenwerking op het gebied van visserij en agrocultuur.
Tot leven
Op de tweede helft van de avond werd dhalang Sapto Sopawiro met een applaus verwelkomd. Uit traditie brandde hij menyan (wierook) op de ancak van gevlochten bamboe voor het gebed, daarna kon het spel beginnen. Trillend brengt hij de gunungan, een grote bladvormige waaier, in beweging, terwijl klokkengeluiden weergalmen in de aula van de ambassade. Geluiden uit koperen potten is een betere beschrijving, want daaruit bestaat hoofdzakelijk een Indonesische gamelanset. De gongs hangen ook aan een grote rek. Acties om een zoekgeraakte brief volgen, waarbij Sopawiro karatekreten laat horen en meppen uitdeelt op het witte doek. Tijdens de dialogen brengt hij de gestileerde figuren tot leven, trillend en bewegend met de armpjes, zoals een dhalang dat alleen kan. Tussendoor krijgt het publiek nog een serie flamboyante dansoptredens. Tegen middernacht volgt de zesde en laatste scène. Van de drukbezochte avond zijn dan alleen de diehards overgebleven.
[uit de Ware Tijd, 25/03/2013]
RSS
Facebook
Twitter
