Wat delen Wij? Het perspectief van Quito Nicolaas
[Uitgesproken door Cultureel Antropoloog dr. Francio Guadeloupe tijdens de boekpresentatie van de roman Sombra di recuerdo op 21 mei 2013 in het Arubahuis te Den Haag.]
Wat delen wij? Wat delen wij als rijksgenoten? Ik herhaal mijn vraag geïnspireerd door de herhalingstechniek van dit deuntje. Wat bedoel ik daarmee? Wat onze muziek doet is steeds een vraag herhalen, maar dan elke keer op een net wat andere manier. Totale consistentie zoals totale anarchie is dus een taboe. Het gaat om herhaling met vernieuwing. A changing same.
Laten we nog een keer beginnen. Wat delen wij? Wat delen wij als rijksgenoten? Wat delen wij als burgers van het koninkrijk der Nederlanden? Wat blijven we delen zelf als we onszelf Arubaan, Antilliaan of Nederlander noemen? Wat delen wij ondanks het feit dat we met donkerbruine, lichtbruine of rozige huidskleur zijn geboren?
Wat delen wij?
U ziet het dus, steeds dezelfde vraag maar dan net iets anders geformuleerd. Net als het deuntje van OREO. A changing same. Hoe moeten we hierop reageren? Wat zou ons antwoord kunnen zijn?
Laten we weer inspiratie zoeken bij OREO: http://www.youtube.com/watch?v=LkSLQJyr_jo
Als een changing same muzikaal aan ons wordt voorgeschoteld dan gaan wij meezingen en dansen. Dan doen klasse en etniciteit veel minder ertoe. Nos ta baila. We jammin. Als dansen de oudste vorm van denken is—een patroon met vernieuwing, losing your habitual sense of self to find yourself and the World renewed and transformed—laten we dan denken als een danser.
Alleen op die manier kunnen we Quito Nicolaas begrijpen.
Het werk van Quito Nicolaas — Bos ta Planta, Atardi di Antaño, Gerede Twijfels, Verborgen Leegte — interpreteer ik als een literair deuntje. Het is een changing same. Of hij het nou in proza- of poëzievorm stelt, zijn oeuvre is een uitnodiging om stil te staan bij de vraag: Wat delen wij? Wat delen wij als rijksgenoten? Wat delen wij als burgers van het koninkrijk der Nederlanden? Wat blijven we delen zelf als we onszelf Arubaan, Antilliaan of Nederlander noemen? Wat delen wij ondanks het feit dat we een donkerbruine, lichtbruine of rozige huidskleur zijn geboren?
Wat delen wij? Quito geeft ons clues. In het stuk Ofrenda, Offer, in zijn poëziebundel Atardi de Antaño schrijft hij:
cada pida cu come
ta sinti e grandura
ora morde aden
e dolo traidor di un..
fruta. meimei e curason
Pan bieu,
Rand duro – curason duro
Come numa, hambra cu bo ta
E boca ta core awa
Mane’ pampuna
Toen ik het las, toen ik Quito’s uitnodiging accepteerde om te dansen met dit literaire deuntje, kwam een beeld op van de oermoeder. Onze aarde. Doen we haar eer met ons gedrag, of verkrachten we haar en behandelen haar als pan bieu, als oud brood?
Dit beeld bleef me bij toen ik deze woorden las in zijn roman, Verborgen Leegte:
vrouwen zijn even sterk als een boom en groeien ondanks alles steeds maar door. Ze kunnen gekleineerd of getreiterd worden en geven geen krimp. Evenzo als ze mishandeld of verkracht worden, verlaat het binnenste van de vrouw de pijn. De man, de maatschappij, de baas krijgt ze niet klein
Door de changing same, door te dansen terwijl ik las, vroeg ik me af of ons gedrag ten opzichte van vrouwen een reflectie is van ons gedrag ten opzichte van onze oermoeder? En als dat zo is, als we mens zijn omdat we allemaal dezelfde oermoeder hebben, en nog in reine moeten komen met de feminien (ja zelfs het vrouwelijk geslacht moet dit), waarom zien we dat niet? In zijn poëzie bundel Gerede Twijfels lijkt Quito antwoord te geven als hij schrijft:
Humanity therefore exists
No longer in our continents
The dilemma left behind,
Now shows up more and more
The Unity is confined
By pervert politicians
With their despicable ideas
And infamy
Maar wie zijn die perverse politici dan? Natuurlijk diegene met macht, maar zoals Quito duidelijk maakt in Verborgen Leegte heeft niemand schone handen. Hebben wij niet allemaal a pervert politician inside? En dus de vraag weer: Wat delen wij?
Quito’s boeken zijn een samenkomst van histoire en memoire waarbij zijn imaginair ons uitnodigt om onszelf te aanschouwen als wereldburgers. Wat Quito ons lijkt te vertellen is dat wij delen dat we leven na 1492. Wij leven na de reconquista dat de moren verdreef van Spanje en de vervolging van Joden deed intensiveren. Wij leven na de bijna volledige uitroeiing van de Arawakken, Cariben, en Tainos in het Caribische gebied. Wij leven na de proletarisering van arme witten. Wij leven na de systematische onderdrukking van Afrikanen en later Aziatische contractarbeiders. Dit alles en nog meer gaf vaart aan Westers Imperialisme en de strijd tegen onrechtvaardigheid, de WIC en de VOC en de antikoloniale strijd, waardoor all continentale civilisaties verstrengeld raakten en we vandaag te dag leven in een trans-Atlantische Koninkrijk.
Dit is wat wij delen! Wij zijn de erfgenamen van dit planetaire proces. Van daaruit, vanuit dit verleden, vloeit het vraagstuk van de 21ste eeuw: culturele diversiteit. Het behelst twee kwesties. 1): Hoe kunnen we onze cultuur waarderen op een manier dat we die van anderen ook koesteren? 2): Hoe kunnen we ons individuele pad bewandelen op een manier dat we tevens kritisch solidair zijn met de leden van de gemeenschappen waar we deel van uitmaken?
Welke clues staan in Quito Nicolaas’ nieuw boek om deze te beantwoorden? Wat zijn de Sombras di Recuerdo?
Ik ben benieuwd. Dank u wel.
RSS
Facebook
Twitter
