Waarom de Spanhoek, Spanhoek heet
door Jacob van der Burg
Lopend vanaf mijn vakantieadres in de Keizerstraat, passeerde ik vele malen de Spanhoek. Of het nu was om het standbeeld van Janey Tetary te bezichtigen, op zoek te gaan naar de gedenkplaat van Codjo, Mentor en Present, of om gewoon een bezoek te brengen aan Mac Donald, steeds kwam ik de Spanhoek tegen. Zo vaak dat ik eindelijk wel eens wilde weten waar die naam vandaan komt.
Navraag in mijn omgeving leverde weinig op, al wist men mij te vertellen dat ook de naam Vaillantsplein vroeger gebruikelijk was. Ook zoeken op internet, met als zoekvraag “Betekenis Spanhoek” bracht me niet veel verder. Wel werd vermeld dat de term ook wel gebruikt wordt in plaats van spaanhoek, een begrip dat gebruikt wordt om de stand van de tanden van een houtzaag aan te geven. Misschien woonden er vroeger veel timmerlieden rond de Spanhoek? Dit was nergens terug te vinden.
Wel vond ik dat het driehoekige pleintje al aangelegd was na de grote stadsbrand van 1821. Dit was in de periode dat gouverneur Vaillant aan de macht was, vandaar de officiële naam.
Zoals zo vaak bood het digitale krantenarchief (delpher.nl) meer uitkomst. Het Vaillantsplein wordt voor het eerst vermeld in 1890 als een plek waar men vuil naar toe kan brengen, dat dan door de administratieve politie afgevoerd zal worden. Maar de naam Spanhoek valt al veel eerder. Namelijk in het verslag van Douwes Teenstra over de brandstichters Codjo, Mentor en Present. Hier wordt nog gesproken van de zogenaamde Spanhoek. Een term die ook in 1849 gebezigd wordt in een Surinaamse krant. Bij latere berichten wordt dit “zogenaamd” weggelaten. Kennelijk was toen de naam ingeburgerd.
Nog verder kwam ik toen ik in het Historisch Nieuwsblad (2000, nr. 4) een stukje vond waarin Spanhoek werd omschreven als de plek waar vroeger wakamans (straatjongeren) en hoeren zich verzamelden. En uiteindelijk vond ik in het Woordenboek van het Nederlands in Suriname van 1667 tot 1867, redactie Nicoline van der Sijs (2013), de oplossing.
- Spannen (spande, heeft gespand, zwanger maken). Zoals in een aangehaalde tekst: “Hij wenste op een gegeven moment dat hij zo was als dat soort jongens, dat niet diep doordacht over het leven en diens verantwoordelijkheden, dat hij in staat was een beetje gewetenloos te zijn. Hij zou Oema spannen en kijken wat dan zou gebeuren.”
Dat is dus de oplossing. Spanhoek is de plek waar vroeger seks werd bedreven en men zwanger kon worden.
Misschien dat veel inwoners van Paramaribo deze uitleg al kenden, maar ik heb hem nergens verder aangetroffen.
Maar toch……
Als je de hoek bekijkt waaronder de Domineestraat in de Keizerstraat uitkomt, lijkt dat ook wel een beetje op een tand uit een oude houtzaag!
RSS
Facebook
Twitter
