blog | werkgroep caraïbische letteren

Voorlezen in de Kbf-stand ‘Lees je wijs’: een voorbeeld

door Jerry Dewnarain

 

Tijdens het onlangs gehouden Kinderboekenfestival in Paramaribo heb ik een ochtend verhalen voorgelezen aan kinderen van verschillende lagere scholen in de stand ‘Lees je wijs’. Ik ontving er in totaal vijf klassen: vier vierde klassen en een zesde. Ik koos bewust voor het onderdeel voorlezen, want dat is niet alleen leuk maar kan een belangrijke rol spelen in de ontwikkeling van een kind.

Jerry Dewnarain4

Jerry Dewnarain

 

Voorlezen heeft veel voordelen. Jonge kinderen leren er enorm veel door. In de eerste plaats is het heel goed voor de taalontwikkeling. Kinderen leren nieuwe woorden tijdens het voorlezen en ze leren hoe een zin opgebouwd is. En door met het kind te praten over het boek wordt het gestimuleerd actief met taal aan de slag te gaan. Dit hoeft niet per se in de schooltaal, maar kan even goed in hun eigen moedertaal (indien er boeken in de moedertaal aanwezig zijn natuurlijk!) Ook leren kinderen beter luisteren wanneer ze voorgelezen worden en ze leren zich te concentreren. Voorlezen stimuleert zelfs de fantasie van het kind. En afhankelijk van het onderwerp leert het kind veel van de wereld om zich heen. Voorlezen over een onderwerp waar het kind op dat moment erg mee bezig is (angst, dood, honger, spelen op straat, op vakantie bij oma, et cetera) kan steun bieden en een goede manier zijn om met het kind in gesprek te komen over deze onderwerpen. Maar ook het gevoel van veiligheid, het plezier dat zij beleven aan het voorlezen en de exclusieve aandacht die ze krijgen zijn van belang voor hun ontwikkeling. En het samen luisteren naar een verhaal kan helpen rust en regelmaat te brengen. Kinderen komen tot rust.

kind Ruth San A Jong

Foto © Ruth San A Jong

 

Dit was duidelijk te merken in de stand ‘Lees je wijs’. De jongeren zaten vol aandacht en met spanning te luisteren. Hoe lang er voorgelezen wordt, hangt vooral af van het kind. Kinderen geven zelf duidelijk aan wanneer hun aandacht verslapt. Bij jonge kinderen is het beste om te kiezen voor een kort verhaal, zodat het boek/verhaal in een keer uitgelezen kan worden. Zo koos ik een anansiverhaal, ‘Anansi berijdt tijger’, uit het Anansi-boek van Noni Lichtveld. Dit boek is rijk aan illustraties. Bij deze groep kinderen is het belangrijk aandacht te besteden aan de plaatjes in het boek. En herhaling vinden kinderen erg leuk. Het is dan ook goed een boek meerdere keren te lezen. Kinderen leren hierdoor het verhaal beter begrijpen en leren voorspellen wat er gaat gebeuren. Tijdens het voorlezen willen deze kinderen ook vragen stellen of opmerkingen maken. Ik liet dat toe en liet blijken dat ik spontaniteit waardeer. Zo schiep ik een band met alle kinderen, ook met hen die niet erg durfden.

Anansi Lichtveld

Of het afbreken van het voorlezen door de opmerkingen van de leerlingen aan de spanning van het verhaal afdoet, hangt van de voorlezer af. Die moet de spanning weten te behouden. Ik vond het verstandig om gelijk in te gaan op de vragen of opmerkingen van het kind. Voordat er gestart werd met het voorlezen, praatte ik met de leerlingen over het boek (voorgesprek). Zo bekeken wij samen het mooie omslag. Ik liet hen bedenken waar het verhaal over zal gaan. Ik las voor met stemmetjes. Voorlezen met stemmetjes kan heel leuk zijn voor een kind en met het variëren van de intonatie kan veel bereikt worden. Het is belangrijk om tijdens het lezen contact te houden met het kind en steeds te kijken hoe het reageert op het verhaal.

 

Bij de keuze van mijn anansiverhaal heb ik gelet wat bij het kind past qua thema, lengte van het verhaal, hoeveelheid plaatjes, et cetera. Het is een gek verhaal, waarin Anansi Tigri beetneemt door via een slimmigheid de roddelpraat dat Anansi Tigri als taxi zou gebruiken door zich op zijn rug overal heen te laten brengen, waar te maken. Het is goed een boek te kiezen dat jij zelf graag voorleest. Het kan net zo goed zijn het kind zelf een keuze te laten maken.

Voordat ik daadwerkelijk begon met voorlezen, hield ik een kringgesprek: je toetst eerst of de leerlingen weten wie Anansi is en welk karakter hij heeft. Welk verhaal ze kennen en welk niet. Ik liet hen een eigen list bedenken en aan het eind van het voorlezen mochten zij een stripverhaal maken, uitgebeeld in drie tekeningen. Maar vanwege het strakke programma stelde ik de klassenjuf voor deze opdracht op school uit te voeren.

YAKUMO   DIGITAL CAMERA

Noni Lichtveld. Foto © Michiel van Kempen

 

 

De nabespreking van het verhaal was bij elke groep anders. Kinderen verschillen veel van elkaar. Hun meningen zijn soms zo verrassend en eerlijk. Bij de nabespreking waren mijn standaardvragen: Vind je het eerlijk zoals Anansi het voor elkaar gekregen heeft om op de rug van Tigri te rijden? Kun je zelf een voorbeeld bedenken hoe je op zo’n manier iets gedaan kunt krijgen? Bedenk een situatie waarin jijzelf niet krijgt wat je wilt. Bedenk eerst hoe jij door een slimmigheidje het toch bereikt. Met de vragen deed ik onder andere een beroep op hun fantasie en creativiteit en ik probeerde de grenzen van hun oneerlijkheid af te tasten. Conclusie van de nabespreking: de kinderen zagen het verschil tussen oneerlijk zijn en slim zijn. Oneerlijk zijn keurden zij af en gaven ook toe wel ’ns oneerlijk te zijn geweest tegen hun ouders, de juf of een medeleerling. Bijvoorbeeld een broodje kaas ruilen met je klasgenoot voor een kinderbueno vonden zij niet oneerlijk maar wel slim omdat het lekker is. Velen vonden de streek die Anansi uithaalde met Ba Tigri gemeen. Anderen vonden de list van Anansi knap bedacht en hadden er veel plezier in. ‘Ai a kis’ Ba Tigri moi!’ De leerlingen vonden het een geweldig idee dat een kleine spin die niet sterk is toch heel slim is voor zijn eigen voordeel. Er was zelfs een leerling die opmerkte dat Anansi eigenlijk een boefje in het dierenrijk is. Dat je als vierdeklasser dit doorziet, geeft ook de grote verschillen in niveau van een klas aan. Als voorlezer dien je daar rekening mee te houden en elke luisteraar het gevoel te geven dat zijn eigen mening ook telt!
Noni Lichveld: ANANSI De spin weeft zich een web om de wereld. Paramaribo: Vaco N.V., 2012. ISBN 978-99914-0-082-2

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter