VHJI start Javaanse taalles voor behoud
De Vereniging Herdenking Javaanse Immigratie (VHJI) is voornemens om nog dit jaar te starten met de Javaanse taalles. Het gaat dan om de taal zoals die wordt gesproken in Suriname, zegt VHJI-voorzitter Elwin Atmodimedjo aan Starnieuws. “We doen dit om de gesproken Javaanse taal over te dragen aan de volgende generatie. De doelgroep is jongeren. Het gaat om behoud en tegelijkertijd kijken we hoe deze taal vast te leggen in het kader van immaterieel cultureel erfgoed.”
Het verzorgen van de taalles is één van de belangrijkste en meest haalbare aanbeveling uit het gehouden taalcongres ‘Ngurmati Basa Jawa’. Of het Surinaams Javaans een bedreigde taal is die langzaam verloren dreigt te gaan, laat Atmodimedjo even in het midden. “Ik heb geen cijfers hierover en kan het wetenschappelijk niet hard maken. Ik heb wel het gevoel dat de taal minder wordt gesproken. En tegelijkertijd heb ik het idee dat die taal juist begint op te leven.” De VHJI-voorzitter gaat een stapje verder. “En als die taal verloren dreigt te gaan, wat verliezen we precies: het diep Javaans, de gesproken (straat)taal of de beleefde vorm”, stelt hij retorisch. Zijn ervaring wijst uit dat juist meer Surinamers zich bewuster worden van hun identiteit en zich ermee bezighouden, ook de Javanen. Daarom vindt Atmodimedjo het belangrijk dat er taalcongressen en –seminars worden gehouden, “de discussies over de taal worden gevoerd en dan gaat die taal weer leven”.
Zonder uitvoerig in te gaan op de vele aanbevelingen haalt hij er nog één uit: de regering voorstellen om de Javaanse taal tot een keuzevak te maken op school. Een brug te ver, denkt hijzelf. “Ik zeg wil je de taal leren, dan moet je die beginnen te spreken, thuis met je familie of vrienden.” Niets moet, benadrukt hij, “maar de taal is wel een essentieel onderdeel om je cultuur te begrijpen. En voor het overdragen van any cultuur is het belangrijk dat je die begrijpt en dat begint met de taal, communicatie.”
De VHJI heeft de taaldocenten al in kaart gebracht. Een advies van de inleiders Antoon Sisal en Roesman Darmohoetomo: maak de lessen niet streng en klassikaal maar speels – innovatief bezig zijn, wordt ook gelijk meegenomen. Zij stelden voor om de studenten de taal te leren via gedichten schrijven of toneelstukjes opvoeren. De kinderen wennen zo aan de taal en leren sneller te communiceren. Ook is geadviseerd om niet alleen te focussen op Paramaribo, maar ook de districten mee te nemen. “Persoonlijk denk ik dat de Javaanse taal juist meer leeft in de districten”, merkt de VHJI-voorzitter op.
Het taalcongres werd op 12 augustus gehouden als een van de afsluitende herdenkingsactiviteiten van 127 jaar Javaanse Immigratie. De inleiders werden bijgestaan door de panelleden Hariëtte Mingoen en Renata de Bies. Alle resultaten en het stappenplan worden gepubliceerd en openbaar gemaakt. De organisatie lag in handen van het Bob Saridin Instituut (BSI), het Wetenschappelijk Bureau en Kennis Instituut van de VHJI. Het congres was het vervolg op de workshop ‘De toekomst van de Javaanse taal. Hoe verder?’ die vorig jaar is gehouden.
De VHJI had gehoopt in de vakantie te beginnen met de taalles, een soort vakantieschool. Maar door de drukte is het niet haalbaar. De jaarlijkse Indofair komt eraan, legt Atmodimedjo uit. Het BSI zal de taalles coördineren en zich bezighouden met het documenteren van de taal in het kader van immaterieel cultureel erfgoed. De Javaanse taal kent verschillende vormen en afhankelijk van wie de gesprekspartner is, wordt er voor een stijl gekozen. Zo heb je de alledaagse spreek (straat)taal Ngoko en dan de steeds hogere, beleefde en formele vormen als Basa Allus, Madya, Krama en Bahasa Indonesia.
[van Starnieuws, 22 augustus 2017]