Vader-zoonrelatie rode draad tweede boek Chris Polanen
“Suriname is mijn basis”, zegt schrijver en dierenarts Chris Polanen. “Ik ben hier geboren, heb hier van mijn tiende tot mijn twintigste gewoond , woon inmiddels bijna veertig jaar in Nederland, maar voel me nog heel erg verbonden met Suriname. Familieleden, onder wie mijn moeder en ook vrienden en kennissen, wonen er nog. Dus het land betekent nog steeds veel voor mij. De basis van mijn schrijven is altijd het verlangen naar Suriname geweest. Hoofdpersonen, de gebeurtenissen, zijn altijd gesitueerd rond mijn ouderlijk huis of in Paramaribo Noord.”
door Kevin Headley
Chris Polanen is de tweede keer in Suriname voor een presentatie over zijn tweede boek Centaur. De eerste keer was eerder dit jaar voor een kleine groep vanwege de toen geldende Covid-19-maatregelen. Hij presenteerde het boek woensdag tijdens de tweede thema-avond van de Schrijversgroep ‘77 in Tori Oso.
Centaur gaat over de student Gili die droomt van een grote liefde en studeren in Nederland. Van zijn vader, een populaire politicus en playboy die niet omkijkt naar zijn kinderen, hoeft hij niets te verwachten. Zijn enige kans: als springruiter met de oude hengst Norbert meedoen aan een wedstrijd om met het prijzengeld de studie te kunnen betalen.
Bomaanslag
In de aanloop naar de wedstrijd ontmoet hij niet één, maar twee vrouwen die zijn leven volledig op zijn kop zetten en hij kan niet langer geheim houden dat hij Norbert beter aanvoelt dan gebruikelijk voor een ruiter en zijn paard. Dan wordt zijn vader opgepakt na een bomaanslag op het regime en blijkt dat Gili en zijn vader elkaar meer nodig hebben dan ze durven toegeven.
“Ik ben in 1983 naar Nederland vertrokken”, begint Polanen. “De universiteit ging hier dicht. Alles stortte zo een beetje in. Ik heb dit boek gesitueerd in het Suriname van 1990, maar de hoofdpersoon, een student, is in dezelfde positie van de jaren tachtig neergezet. Hij zit op de universiteit waar nauwelijks iets gebeurt en hij weet dat hij voor een goede toekomst naar Nederland moet, om vervolgens terug te keren. Ik heb geprobeerd het gevoel van die tijd te beschrijven, maar heb ook dingen uit andere tijden toegevoegd.”
Zijn eerste boek Waterjager noemt hij “een experiment”. “Ik ben begonnen en wist niet precies wat ik kon en wat het zou worden. En ik wilde een heftig boek schrijven waar er veel conflict was, een harde fictieve maatschappij en dat experiment is gelukt.”
Het tweede boek geeft volgens hem een realistischere maatschappij. “Dit boek bevat veel meer humor, veel meer romantiek en ik zie het ook als onderdeel van mijn ontwikkeling als schrijver.”
Vader-zoonrelatie
Ontspannen vertelt Polanen in de omgeving van Fort Zeelandia, aan de Surinamerivier, dat Centaur deels autobiografisch is. De hoofdpersoon, Gili, is deels een afspiegeling van hem. Die probeert onder meer een relatie met zijn vader op te bouwen. “Als je een roman schrijft, moet je heel diep gaan en je nergens voor schamen. Als je probeert stoer te doen of dingen te verbergen, zul je nooit een goede romanschrijver worden. Je moet alles blootgeven”, legt hij uit.
Om te vervolgen: “Mijn gevoelens over mijn vader zijn ambivalent. Ik ben wel trots op hem, hij was een bijzondere, charismatische en intelligente man, een goede dichter. Maar ik voelde ook een bepaalde boosheid tegenover hem omdat hij eigenlijk nooit naar mijn moeder en mij heeft omgekeken. Dus beide dingen heb ik gebruikt, zonder iets achter te houden.”
“Dit boek bevat veel meer humor, veel meer romantiek en ik zie het ook als onderdeel van mijn ontwikkeling als schrijver”
Chris Polanen
Polanen heeft zijn vader Pieter Polanen nooit gekend. Hij kent hem alleen van verhalen. “Hij was bekend en ook wel berucht zou je kunnen zeggen. Het was logisch dat ik hem ooit in een roman naar voren zou brengen. Alleen, de vraag was ‘hoe?’ Uiteindelijk besloot ik hem zo goed mogelijk te beschrijven, niet veel fantasie op hem los te laten, maar alle verhalen die ik heb gehoord van mijn moeder, maar ook van vrienden en familie te bundelen en zo goed mogelijk te beschrijven wat voor persoon hij was.”
Daarmee, vertelt hij, gaf hij zichzelf de kans om ook gesprekken met zijn vader te voeren “en ook te kijken wat voor relatie ik met hem zou hebben gehad als hij nog had geleefd. Hij is overleden toen ik zeven was en ik heb hem alleen als klein kind ontmoet. Ik heb geen herinneringen aan hem. Het was een logisch thema dat hij aan de orde zou komen, maar in breder verband. Hoe is de relatie van Surinaamse vaders met hun zonen. Dat heb ik in het boek proberen uit te werken.”
Het opbouwen van een relatie lijkt in eerste instantie niet gemakkelijk voor Gili aangezien zijn vader wordt gearresteerd voor een bomaanslag, net als de vader van Polanen. Echter, het moment dat zijn vader in de gevangenis komt, is er een mogelijkheid om een relatie juist op te bouwen, omdat de vader nergens meer naartoe kan en niemand hem opzoekt. “Het moment dat ik mijn vader, tijdens het schrijven in de gevangenis zette, werd het schrijven ook makkelijker, want ik had dan eindelijk controle over hem gekregen, zou je kunnen zeggen.”
Op de vraag vanwaar de passie om te schrijven, antwoordt Polanen dat hij puur uit heimwee is gaan schrijven. “Ik begon met columns, over de mislukte remigratie, wat ik meemaakte toen ik weer naar Suriname kwam, want ik kwam nog op vakantie. Ik schreef daarna een hele serie van wat ik had meegemaakt. Mensen waren enthousiast daarover. Dus ik ging ook meer columns schrijven voor Waterkant, Parbode en de Ware Tijd. Vanuit die columns zijn de korte verhalen ontstaan. Ook altijd verhalen die zich in Suriname afspeelden.”
Heimwee
Hij deed mee met schrijfwedstrijden en won meestal wel iets. Nadat hij in 2011 de eerste prijs behaalde bij de Ware Tijd Literair voor het korte verhaal ‘Carnaval’ dat zich afspeelt in Paramaribo-Noord bij de Brazilianen had hij zoiets van ‘ik kan die roman ook wel schrijven’. “Ik heb zes jaar gedaan over het schrijven van mijn eerste roman. Dat was een struggle, want ik moest zoeken naar een eigen stijl, hoe bouw je die roman op, de personages en de sfeer. Het was een leerproces. De tweede roman ging veel sneller en veel makkelijker.”
In Nederland wint Polanen steeds meer terrein als schrijver van kleur. “De literaire wereld daar is een witte wereld. Er zijn weinig schrijvers van kleur. Maar in deze tijdgeest is het een voordeel. Men is op zoek naar verhalen van schrijvers met andere culturele achtergronden. Men denkt nu wel van, een Surinaamse schrijver, toch wel interessant.”
[uit de Ware Tijd, 25 juli 2022]
RSS
Facebook
Twitter
