blog | werkgroep caraïbische letteren

Theater: een intieme uitwisseling

Maarten van Hinte en Marjorie Boston hebben drie maanden lang aankomende theatermakers in Paramaribo begeleid om hun nieuwe stem binnen het theater te laten horen.Een gesprek met twee ervaren kunstbeoefenaars over hun liefde voor theater en de nieuwe stemmen die Suriname rijk is. “Je ambities moeten groter zijn dan Suriname alleen.”

 

Maarten van Hinte Marjorie Boston

 

door Edward Steins

OP HET TERRAS bij hun logeeradres aan de Birambiestraat zitten Boston en Van Hinte samen aan een tafel met tussen hen in elk een glas soft. De Nederlandse theatermakers hebben drie intensieve maanden van begeleiding aan theatertalent achter zich liggen. Het project Nyun Sten, een uitwisselingsproject tussen theatermakers uit Nederland en Suriname, is afgerond. Bij het project zijn nieuwe theatermakers, in dit geval scriptschrijvers, begeleid om nieuwe stemmen in het theater te laten horen.

Deelnemers kregen technieken aangeleerd voor het schrijven van een goed theaterstuk en moesten een eigen idee ontwikkelen tot een eenakter. De eigen stem, wat iemand qua artistieke visie onderscheidt van anderen, was een belangrijk uitgangspunt. Met een tevreden gevoel blikt het stel in de verkoelende regen op het project terug. Op de vraag of het doel van het project is bereikt, zeggen beiden dan ook volmondig: “Ja!” Boston en Van Hinte zijn levenspartners en daarnaast sinds hun tienerjaren ook creatieve partners. Ze hebben samen de theatergroep ‘Made in the Shade’ opgericht. Boston:

“Ik vind Maarten een van de beste dramaturgen die er zijn. Dramaturg in het beleid denken en dramaturg als het gaat om het product, daarvoor moet je fenomenaal zijn. Daarom werken wij zo goed samen.” Van Hinte: “Majorie is een briljant theatermaakster met een ongelofelijk goed gevoel voor menselijke verhoudingen en esthetiek.” Haar kracht is volgens hem om zaken neer te zetten waar het publiek elke keer weer wat bij voelt. Het zal aankomen. “Dat is een enorme opgave en dat maakt het voor mij een voorrecht om met haar te werken. Ik weet dat als ik iets met haar maak, het veel hoger ligt dan het zou kunnen zijn omdat zij iets unieks toevoegt.”

 

Nieuwe stemmen ontdekt

VAN DE VEERTIEN deelnemers zijn tijdens het Nyun Sten festival acht werken gepresenteerd: ‘T-Huis’ van Cher Spalburg, ‘Vergeet Mij Niet’ van Kevin Headley, ‘Baka Fotenti Yari’ van Diego Lapar, ‘Ver/Heden’ van Bryan Blinker, ‘Ma Pans/za’ van Obed Kanape, ‘Krasi’ van Zulile Blinker, ‘Pur blaka’ van Miguel Keerveld en ‘Perfect’ van Rowena Gilds. ‘Baka Fotenti Yari’, ‘Pur blaka’ en ‘Perfect’ zijn gekozen om uitgewerkt te worden tot heuse theaterstukken. Daarnaast worden alle veertien producties gebundeld en aangeboden aan onder meer het vos in het kader van bijvoorbeeld taalontwikkeling en taalbeheersing.

Boston vindt het belangrijk dat er in de komende periode meer stemmen worden gevonden. “Ik kom namelijk uit een generatie van jonge acteurs die nog speelden in stukken van Edgar Cairo, Astrid Roemer en Thea Doelwijt, met diezelfde mensen zaten wij dan samen in de regie.” De theatermakers merkten dat er na hen een behoorlijk gat is gevallen van schrijvers. “Terwijl ik geloof dat er heel veel schrijvers waren. Ik denk dat er geen platform meer was. Een platform wordt geboden als er vanuit producenten, vanuit de Staat, uit culturele instellingen wordt gefaciliteerd. Dat was er in mindere mate.”

Met dit project waarbij er een doorstart is gemaakt voor een nieuw platform voor nieuwe theatermakers is daarom een droom van Boston en Van Hinte uitgekomen. Boston heeft niet alleen nieuwe schrijvers meegemaakt, maar ook nieuwe acteurs en regisseurs. Van Hinte sluit zich hierbij aan en voegt eraan toe dat zij al een aantal keren eerder in Suriname zijn geweest voor uitwisselingen. Een paar keren met de theatergroep Made in the Shade en ook met cabaretier Jeffrey Spalburg in 2006. Beide keren heeft Van Hinte workshops verzorgd.

Het verschil met de personen in de jaren 90 en die in 2000, is dat de meesten in de jaren 90 weg wilden uit Suriname. Ze zagen weinig toekomst in het land, terwijl de personen van 2000, jonge mensen onder wie Ori Plet en Steven “Wesje” Westmaas, gehoord wilden worden. “Daar zag ik een kentering in en nu heb ik personen ervaren die verhalen hebben die zij willen vertellen. Het voelt echt ook aan als nieuwe stemmen. Stemmen die energie hebben en samen nieuwe verhalen willen vertellen. Behalve dat twee stukken verder in Suriname en een in Nederland, zullen worden uitgewerkt, is het plan verder om een nieuwe ronde te houden voor nieuwe schrijvers volgend jaar of het jaar daarop.

“Het is simpelweg een kwestie van financiering vinden. In elk geval worden de voorbereidingen daarvoor al gemaakt.” Van Hinte zegt verder dat het voor alle betrokken organisaties een geweldige gebeurtenis is en dat dit soort projecten pas een succes zijn als er een langer traject aan gekoppeld wordt. “Je bent namelijk niet van de een op de andere dag toneelschrijver. Personen moeten schrijven, leren, vallen en opstaan. Dat gebeurt niet in één workshop en dan hebben we toneelschrijvers. De wil is er en nu moet er een infrastructuur komen.”

Maarten van Hinte

Maarten van Hinte

Platform voor podiumkunsten

 

MET HET PROJECT Nyun Sten is er een doorstart gemaakt met een platform voor de ontwikkeling van de podiumkunsten. Daarbij is er ook een vraag gecreëerd: “Hoe maak je goed theater?” Boston is de mening toegedaan dat het goed zou zijn dat er daarom een school of performing arts komt waarin de verschillende facetten van theatermaken worden onderwezen. “In een aantal Caribische landen is die er al, van het schrijven van stukken tot het regisseren. Daar ziet Boston zichzelf wel aan meewerken. Ze merkt dat een aantal personen dit idee wel ziet zitten en aan de opzet van zo’n instituut zou willen meewerken.

Het begint met samenwerken en daar moet de komende periode hard aan worden gesleuteld. Suriname is echt niet te klein voor zo’n instituut, beaamt van Hinte. “Je ambities moeten groter zijn dan Suriname alleen. Dichter Derek Walcott uit Sint Lucia heeft de Nobelprijs voor de literatuur gewonnen en dat eiland is heel klein, veel kleiner dan Suriname. Suriname heeft een rijkdom aan diepgewortelde culturen die mooi uitgebuit kunnen worden. Daar moeten schrijvers op inspelen.”
Verschillende vormen van theatermaken

 

ER ZIJN VERSCHILLENDE manieren en stijlen van theatermaken, leggen beiden uit. Als er een onderscheid gemaakt moet worden dan heb je klassiek en modern theater. Boston voelt zich het meest thuis in fysiek theatermaken dat veelal wordt gezien als performing arts. “Daarbij is de psychologie minder belangrijk, maar is beeldtaal een belangrijke bron van dramaturgie. Ik vind dat je veel mooiere verhalen daarmee kan vertellen. Verder doen wij in de organisatie ook veel muziektheater, waarbij muziek naast het vertellende verhaal staat. Het overheerst niet als in een musical.”

“Bij het festival zag je ook verschillende vormen”, voegt van Hinte snel eraan toe. “Tussen ‘Baka Fotenti Yari’ en ‘Perfect’ is er bijvoorbeeld een groot verschil. Je kan met theater verschillende kanten op en dat maakt het zo boeiend. Het moment dat je mensen hebt die komen kijken naar iets, iets dat je kan delen in een live performance setting, heb je theater. Flashmob is bijvoorbeeld ook theater.

De uitdaging van ons is om mensen te motiveren om te komen met andere vormen van theatermaken. Kom maar op, zeg ik!” “Waar je heel voorzichtig mee moet zijn, is het idee hebben dat je er al bent”, waarschuwt Boston. “Zodra je als kunstenaar denkt dat je er al bent, moet je heel goed nadenken of je professioneel bent. Blijf leren en blijf jezelf uitdagen.”
Theater blijft voortbestaan

 

ONDANKS DAT DE technologie steeds meer overneemt, zijn Boston en Hinte ervan overtuigd dat theater er altijd blijft. “Het spel voltrekt zich op één plek, de confrontatie met het publiek is direct en ongenadig. Alles is open en bloot en je hoort ook direct wat men ervan vindt”, legt Boston uit. “Ik zie het zelfs nog meer groeien en crossovers hebben met andere kunstvormen. Dit alles om de boodschap te versterken.”

Van Hinte geeft aan dat film eenrichtingsverkeer is. “Bij theater ben je in een ruimte en je ziet, hoort en ruikt zelf wat er gebeurt en voor je voltrekt. De kracht van theater is in het hier en nu. Men gaat vaak zelf op zoek naar die kleine, intieme theaterervaring omdat je dan echt de kwaliteit hebt van het uitwisselen met elkaar. Het intieme maakt het mooi.”◊

Dit artikel is verschenen in onze bijlage van 2 april 2016

[uit de Ware Tijd, 08/04/2016]

Beeld: collectie Maarten van Hinte en Marjorie Boston

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter