blog | werkgroep caraïbische letteren

Thea Doelwijt 75

Thea theater
 
door Stuart Rahan
“Je kan het land maar beter verlaten”, fluisterde een vriend van theatermaker Thea Doelwijt in 1983 haar zo zachtjes mogelijk in de oren. Bang om ook gehoord te worden door de militaire machthebbers die weinig gevoel voor theater hadden, behalve hun eigen deerniswekkend theater.
De vriend van ook dezelfde militaire leiding voelde op z’n Surinaams aan dat militairen van het kaliber Desi Bouterse geen grappen maken. Deze militairen hebben een ander podium om zich te doen gelden. Een podium waar drank en ander geestverruimende middelen nodig zijn om dik’ati te krijgen voor het plegen van daden als op 8 december 1982.
De fluistering klonk zacht doch indringend. Koffers werden in allerijl gepakt en de ban uit het land van warmte en hartverpanding was een feit. Wat was haar nummer op de in die periode circulerende dodenlijst? Misschien zijn nog de laatste en enige tranen voor het geliefde land toen gevallen. Aan een afscheid was nooit gedacht toen Thea Doelwijt zich begin jaren zestig vestigde in het land waar de navelstreng van haar vader begraven ligt. ‘T is deels toch ook haar moederland.
In de week dat Nelson Mandela overleed, werd theatermaakster Thea Doelwijt 75 jaar oud. Nelson Mandela was geen pacifist toen hij werd opgepakt en voor een periode van 27 jaar opgesloten. In het gevang realiseerde hij hoe groot zijn invloed wereldwijd met de dag groeide. Sterker nog, hij kon zich geen binnenlandse oorlog permitteren wilde hij ooit een vrij man met nationale en internationale verantwoording zijn. Mandela deelde de meest tot de verbeelding sprekende klap uit. Iedereen verwachtte een jacht op de handhavers van apartheid. Niets minder dan dat. Mandela deelde een psychische maar effectieve klap uit: de biecht. Zij die het aanhoorden, werden week van woede. Zij die opbiechtten, hun ziel knakte. Op dit soort momenten doet het geloof in een God wonderen.
Thea Doelwijt kan moeilijk een pacifist genoemd worden in de juiste zin van het woord. Zij schoot met scherp vanaf het podium op tegenstanders van het volk waar zij deel van uitmaakt. Doden vielen er tot nu toe niet als de nestor van het Surinaamse theater, zoals goede vriendin Noraly Beyer haar noemde, weer eens uithaalde naar de leiders van haar geliefde Suriname, het land dat in 1980 een echt Zuid-Amerikaans land werd. Een thema dat sindsdien als een rode draad loopt in alle geproduceerde stukken. Toen Doe Theater, nu Preyprey Theater. En ik kan je vertellen, a no prey bigi misi Thea e prey. Generaties aanstormend talent of eendagsvliegen kregen van haar de kans hun eerste of enige schreden te zetten op het podium. En met prettige herinneringen. Onder meer Gerda Havertong, Helen Kamperveen en Mike Ho Sam Sooi hadden na hun eerste beproeving de smaak te pakken. Theaterkunsten werd hun beroep.
Geef Thea Doelwijt woorden en zij bouwt theatermuren. Geef Thea Doelwijt een thema en zij bouwt het dak van het theater om onder te schuilen. Geef Thea Doelwijt een kistje en zij creëert een podium, stijgt daarmee boven het publiek uit met een boodschap die verder reikt dan een oceaan kan scheiden. Praat je in Surinaamse kringen over theater, en het Surinaams theater heeft een rijke geschiedenis, en je noemt de naam van Thea Doelwijt niet dan heb je in een ‘theatercomateuze’ toestand geleefd. Zij legt de vinger op de zere wonde. Theater is voor haar het wapen om je verwonde geest te helen. Een lach, een traan, een brasa. Het is niet de koude loop van een uzi in je rug die bij te veel spanning verhit raakt en dodelijke slachtoffers maakt. Neen, theater is ontspanning die je verwonde geest heelt.
Bigi misi Thea, we gaan terug naar Suriname om theater te maken. De scheiding van je dierbare winti heeft te lang geduurd. Met een rituele wasi zullen wij weer worden verenigd. Die hereniging verdient als aanzet de hoogste orde van verdienste. Het land is niet van hun. Suriname is van ons.
[uit de Ware Tijd, 12/12/2013]

1 comment to “Thea Doelwijt 75”

  • Wat een flauwekul: “het land is niet van hun.” Ow, is Suriname niet van ons? Van jou dan soms in Nederland? Niemand verbied je daar in dat kouwe kikkerlandje te blijven zeuren. No wer’ mi ede, yongu!

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter