blog | werkgroep caraïbische letteren

Teruggevonden werk van Tip Marugg

door Ko  van Geemert

In 2009 verscheen het verzameld werk van een van de grootste schrijvers van Curaçao, De hemel is van korte duur, van Tip Marugg. De samenstellers, Aart G. Broek en Wim Rutgers, veronderstelden dat ze ál het werk van Marugg onder ogen hadden gehad. Tot onlangs de inhoud van een aantal dozen te voorschijn kwam.

 De hemel is van korte duur - omslag

Silvio Alberto Marugg, Tip genoemd, wordt in 1923 in Willemstad geboren, als vijfde van zeven kinderen. Hij haalde zijn mulodiploma in 1942 en ging daarna vijf jaar in militaire dienst. Vervolgens werkte hij lange tijd bij de Shell, waar hij meewerkte aan het personeelsblad De Passaat. Hij debuteerde in 1958 met de roman Weekendpelgrimage. In 1967 volgde In de straten van Tepalka. Pas in 1988 verscheen zijn derde roman, De morgen loeit weer aan. Marugg was toen al bijna twintig jaar met pensioen (sinds 1970) en leefde teruggetrokken. De laatste jaren bemoeilijkte zijn achteruitlopend gezichtsvermogen het lezen en schrijven. Ook moest hij een jaar voor zijn dood in 2006 een been missen vanwege een infectie.

b1662abd-0476-4e19-9218-9f111fad6ba9_04-marugg-cover

Otrobanda
Bekend was dat Marugg werkte aan een volgende roman, waarin Otrobanda, waar hij geboren was, een voorname rol zou moeten spelen. Over Otrobanda publiceerde hij in 1993 een kort fragment in het tijdschrift Kristóf :  ‘Gedurende mijn hele jeugd hebben wij in hetzelfde huis gewoond in het hoger gelegen gedeelte van de westelijke stadshelft, de dichtbevolkte bovenstad van Otrobanda […] Het netwerk van straten, stegen en weggetjes in dit stadsdeel was de doolhof van mijn jeugd. Vooral de stegen en steegjes, sommige wormsgewijs gekronkeld, de meeste steil en oplopend, waren de schouwplaats waar het echte volksleven zich in al zijn vormen afspeelde. […] Niet alles was pais en vree in de stegen. Twee- of driemaal per jaar werd de buurt opgeschrikt door een geval van moord: een man had zijn concubine neergestoken met een “Hollands mes”; een vrouw had haar slapende man overgoten met kokende olie. Of een alleenwonende oude man had zich in zijn woning verhangen; of spelende jongens hadden in een altijd donkere hoek een schoenendoos ontdekt, waarin zich het lijkje van een pasgeborene bevond.’

Parelduiker 2014 - 3 - Marugg

Tijdens de presentatie van De hemel is van korte duur sprak Jan Brokken over deze onvoltooid gebleven roman: ‘Wanneer [Marugg] me over Otrobanda vertelde, veranderde zijn toon in jongensachtig. Hij werd grappig, opgewekt, geestdriftig, hij kreeg iets tomeloos. Ik keek dan ook uit naar het boek waarover hij me vertelde, een mythische, door een leguaan vertelde roman waarin het vroegere Otrobanda zou herrijzen. Het is in zekere zin tekenend voor de ondergangsthematiek waarvan zijn hele werk doordrenkt is, dat die roman nooit is verschenen.’

Dozen
De liefhebbers van het werk van Tip Marugg waren blij verrast door de verschijning van het Nederlandse literaire tijdschrift De Parelduiker (jaargang 19, nummer 3, 2014), met op de cover een foto van de jeugdige auteur met zijn fraaie Amerikaanse Dodge automobiel en de tekst: Tip Marugg Krantenknipsels en kakkerlakken. Wat was het geval? Een particuliere liefhebber van Maruggs werk had jarenlang krantenknipsels van artikelen van hem verzameld en die op zeker moment, in een aantal dozen, geschonken aan de Biblioteka Nashonal Kòrsou in Willemstad. Onlangs, zo’n tien jaar na deze schenking, begon men met het ordenen en toegankelijk maken van de inhoud van deze dozen.

Aart G. Broek legt in De Parelduiker uit dat hij bij het samenstellen van het verzameld werk de indruk had dat hij alles van Marugg onder ogen had gehad, ‘al was het maar daar ik langdurig bevriend was geweest met Marugg, het manuscript van De morgen loeit weer aan hoodstuksgewijs met hem had besproken in de jaren dat hij het schreef, we samen Papiamentstalige gedichten van hem vertaalden, en ik fragmenten uit een roman in wording bij tijdschriften kon onderbrengen.’

Pannekoek - Carel de Haseth

De voormalige plantage Pannekoek waar Tip Marugg in een bescheiden woning jarenlang huisde en onder meer de nodige uitwerking had op de inhoud van De morgen loeit weer aan; foto van Carel de Haseth

Kakkerlakken
Aart Broek: ‘Kakkerlakken en termieten, uitgesproken ongunstige klimatologische omstandigheden en, lange tijd, een gemankeerde wetgeving zorgden ervoor dat periodieken verloren zijn gegaan, die wij wel graag hadden willen raadplegen.
Curaçao kent een rijke geschiedenis aan kortstondig en langdurig verschenen kranten en bladen van uiteenlopend karakter. Hoewel er verrassend veel bewaard is gebleven in archieven op Curaçao en Nederland, moeten we toch constateren dat zelfs van de belangrijkste dagbladen tal van nummers – soms wekenlang – ontbreken. Dit geldt helaas ook nog die van de jaren veertig, vijftig en zestig van de afgelopen eeuw. In de bladzijden die verdwenen staan teksten van Marugg.’
Toch steekt Broek ook de hand in eigen boezem: ‘Het meeste kon, zo mag worden benadrukt, wel degelijk worden achterhaald […], ik moet toch onderkennen dat er wel degelijk papier dat de hand van Tip verraadt, aan onze aandacht ontsnapte.’

Pasfoto Tip

pasfoto Tip Marugg

 

Kerst
De teruggevonden stukken betreffen bijdragen die Marugg schreef voor de lokale kranten La Prensa en de Morgenster. De bijdragen aan La Prensa – die zowel teksten in het Spaans, Nederlands als Papiaments opnam – schreef Marugg op verzoek van de hoofdredacteur, zijn vriend, de journalist en dichter Luis H. Daal (1919-1997).
Deze krantenartikelen, uit 1948 en 1949, gaan over tentoonstellingen (‘Een volkomen verrassing is het Rembrandts “Gethsemane”, toebehorend aan de heer Dierkauf, in de zaal te zien hangen’), over een concert van het Curaçaos Philharmonisch Orkest in Theater Brion en een lezing van Estelle Debrot over het dansen als kunstvorm. Estelle was de echtgenote van Cola Debrot (1902-1961), schrijver, arts, politicus, gouverneur van de Nederlandse Antillen.

6. typoscript - resized - krantenartikel Tip Marugg - La  Prensa, 8 juli 1949 - Marugg archief

Typoscript van een korte journalistieke bijdrage van Tip Marugg aan la Prensa, 8 juli 1949.

In de Morgenster publiceert Marugg in 1950 een ingezonden brief ter verdediging van Chris J. Engels (1907-1980), arts, musicus, kunstschilder, dichter, oprichter en curator van het Curaçaosch Museum.
In La Prensa van 24 december 1949 staat Maruggs artikel ‘Kerstmis’: ‘Het is Kerstmis 1949, maar een wereld in verdeeldheid kan geen goed Kerstfeest vieren. Wie kan opgaan in een vredesfeest als zijn ziel in doodsangst verkeert?’
Waarna de auteur een aantal brandhaarden in de wereld benoemt. ‘Ook in de Nederlandse Antillen zien wij verdeeldheid. Verdeeldheid, omdat ons eigen volk, dat op dit uur meer dan ooit in hechte samenwerking diende samen te gaan, verbrokkeld is door de politieke dwaalleer [Marugg doelde op het streven naar onafhankelijkheid] die eigen landskinderen verkondigen.’
Een uitweg ziet Marugg wel: ‘Want één ding bewaren wij in ons hart: hoop. En op Kerstnacht beseffen wij de grote waarde van deze hoop. Hoop, die de ontzettende kiem van waanzin kan doden; hoop, die de sluipwegen over de wereld kan afsluiten; hoop, als de vurige bron waaruit ons hart nieuwe krachten kan putten, zodat wij sterk en schoon een nieuw, hoog, edel levensdoel kunnen nastreven.’
Tip Marugg besluit zijn bijdrage met de zin: ‘Het is met deze hoop voor ogen, dat wij alle La Prensa-lezers een “zalig Kerstmis” toewensen.’

Vervang La Prensa door Amigoe en Maruggs verhaal had, na wat kleine aanpassingen,  zo in deze krant kunnen verschijnen. Dat het 65 jaar geleden geschreven is, had niemand gemerkt.

De Parelduiker is verkrijgbaar via de website van de uitgever: www.lubberhuizen.nl

Dit artikel van Ko van Geemert verscheen in de kersteditie van het Antilliaanse dagblad Amigoe, december 2014.

 

Your comment please...

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter