Tentoonstelling: Een heidens karwei. Zendingsverhalen voor kinderen
Vanaf mid-september 2023 is om te beginnen in het zendingshuis in Zuidland en daarna op verschillende plekken in het land, een tentoonstelling over zendingsboeken geschreven voor kinderen en jongeren te zien. Bij de tentoonstelling zijn ook twee uitgaven verschenen. In de nieuwsbrief van de Stichting Zendingserfgoed staat het volgende te lezen over deze tentoonstelling.
De expositie zal bestaan uit een veertigtal jeugdzendingsboekjes met daarbij, ter illustratie, een aantal originele voorwerpen die in de verhalen worden genoemd of besproken. Er zijn in de periode 1850 – 2000 minimaal 500 boekjes van het genre, in de Nederlandse taal, verschenen! Bij deze tentoonstelling is, voor een klein bedrag, een gidsje (52 pg.) te verkrijgen, waarin het een en ander over de ontwikkeling van christelijke jeugdliteratuur in het algemeen, auteurs, illustratoren en uitgevers van deze boekjes wordt verteld.
De titel verwijst naar het feit dat het inderdaad vaak een echt moeilijk karwei was, om voor kinderen een boeiend boek over de zending te schrijven: een spannend boek met ook nog een boodschap. In dit geval een Boodschap met een hoofdletter B. De zending was er immers om het Evangelie, de blijde boodschap van het christendom, te brengen.
Daar kwam bij, dat de meeste schrijvers van deze boeken niet geschoold waren in het schrijven van verhalen. Het waren vaak vrouwen die hun man in zendingsdienst waren gevolgd en ervaringen van de zendeling naar kinderen toe vertaalden. Of het waren de zendelingen zelf, die opdracht kregen om over hun werk te vertellen in een voor jongeren of de schoolgaande jeugd geschikt boekje.
In de ontwikkeling van de boekjes valt – door de jaren heen – een interessante ontwikkeling te zien. Toon en woordgebruik komen, anno 2023, nogal eens ‘vreemd’, ‘schokkend’, ‘beschamend’ en soms zelfs een beetje ‘lachwekkend’ over.
Verschillende auteurs hebben een bijdrage geleverd voor het tentoonstellingsboek Een heidens karwei – zendingsverhalen voor kinderen. Prof. (em) dr. Cees Houtman schrijft over de geschiedenis van ‘Protestantse zendingsverhalen voor de jeugd’. (Van zijn hand verscheen in 2022: Kerst, Pasen en Pinksteren in zondagschool- boekjes en andere negentiende-eeuwse lectuur voor de jeugd – EON Pers, Amstelveen 2022).
Het onderwerp ‘beeldvorming’ is gebaseerd op de masterscriptie van Marrit Claus Maar thans heb ik met heel mijn hart Toewan Jezus lief – Een onderzoek naar het zendingsbeeld in protestantse jeugdzendingspublicaties over Indonesië (1900- 1980). Hylkje Steensma geeft een overzicht van de conclusies uit deze scriptie. Onderzoek naar beeld- vorming richt zich, naast de representatie van culturen, zienswijzen en bevolkingsgroepen, ook op het beeld dat lezers zich vormen van ‘zichzelf’ en ‘de ander’.
Huub Lems schrijft over het verspreidingsgebied van jeugdzendingsliteratuur via scholen, zondag- scholen en zendingsonderwijs. In Van Prentbijbel tot Groot ABC- of Haneboek (16e eeuw) staat de vroegere periode centraal. Het Groot ABC-boek zou het standaard schoolboekje voor de protestantse Nederlanden worden. In de VOC-tijd werd er al in 1611 door A.C. Ruyl een Maleise vertaling van gemaakt voor gebruik op de kerkelijke zendingsscholen.
De kleine printbijbel of prentenbijbel, uit 1772, was bedoeld om jongeren, die veelal nog nauwelijks konden lezen, te helpen Bijbelteksten uit het hoofd te leren. Cees Houtman en Huub Lems besteden verder veel aandacht aan auteurs, illustratoren en uitgevers van boekjes in dit genre. Aukje Hoekema-Norel schrijft in haar bijdrage De wereldreis van Mary Jones over haar oma, de schrijfster Aukje Norel-Straatsma. Albert Ferwerda deelt zijn persoonlijke ervaringen in de zending en het schrijven van het zendingsboek Santal-kinderen in het hoofdstuk De romantiek van de zending. En in de bijdrage Zendingsman en veelschrijver schrijft Benoît Verstraete-Hansen over het leven en werken van de zendingsman van het Zendings- genootschap van de Evangelische Broedergemeente te Zeist, de Deen Peter Martin Legêne.
Locaties tentoonstelling
De tentoonstelling van jeugdzendingsboeken met daarbij, ter illustratie, een aantal originele voorwerpen is te zien geweest in 2023 in het Zendingserfgoedhuis, Zuidland, in de Openbare bibliotheek Spijkenisse, bij de Stichting ’t oude kinderboek (Stok), Lochem en het KinderBoekenHuis, Winsum (Gr.). In 2024 zal de tentoonstelling achtereenvolgens te zien zijn in Zeist (Het Hernhutter Huis) en in Workum (St. Gertrudiskerk). De exacte data in 2024 worden later nog bekend gemaakt via de website van de Stichting Zendingserfgoed en hun nieuwsbieven.
Verstraete-Hansen over P.M. Legêne
De in Kopenhagen wonende literatuurwetenschapper Benoît Verstraete-Hansen schreef een proefschrift over de missie- en zendingsliteratuur en over de zendeling P.M. Legêne die o.m. in Suriname actief was. Op zondag 11 februari is Verstraete te gast in de Caraïbische salon van het Amsterdamse Huis De Pinto, aanvang 15.00 uur, nadere berichtgeving hier, reservering via de website van Huis De Pinto.
RSS
Facebook
Twitter
