Televisiedebat en indianenverhalen (5)
door mr.dr. W.R.W.Donner
In het vorige stuk legde ik uit hoe het geldwezen zich in de loop der tijden ontwikkeld heeft. Ik beëindigde het betoog met een beschouwing over de Bretton Woods-bepalingen die moesten zorgen voor orde in het internationale geld en goederenverkeer. We zagen dat president Nixon op een gegeven moment aan de aangesloten landen zei: Luister, ik heb jullie beloofd dat ik alle goud van jullie zou overnemen tegen 35 dollar per troy ounce en dat jullie het tegen dezelfde prijs mochten terugkopen. (Big deal zou men kunnen zeggen ze hielden al bijna 88 procent van de gehele wereldgoudvoorraad in Fort Knox). Luister ik speel niet meer mee. Ik geef geen goud meer af.
In sommige landen veroorzaakte de mededeling paniek. Ze dumpten hun dollars naar later zou blijken tot hun verdriet. In de meeste landen gleed de beslissing af als water van een eend. Wat is de waarde van goud? Je kunt het gebruiken om spullen mee te kopen. Wat is de waarde van dollars? Je kunt ze gebruiken om spullen mee te kopen. Welnu zolang je met de dollars goederen kan kopen zit je goed. De Federal Reserve Bank van Minneapolis verwoordde deze houding als volgt: “America’s dollar became fiat, not backed by tangible assets. It is valuable only as long as people are willing to accept fiat money in exchange for the goods and services they sell”— and only as long as “they are confident it will be honored when they buy goods and services.”
De dollar is dus met andere woorden gedekt door de Amerikaanse productiecapaciteit. Zolang je daarvan spullen kunt kopen in Amerika is er niets loos en kan je goud vergeten..
Veel landen zoals ons land koppelden hun munt gewoon aan de Amerikaanse dollar. Bijna alle belangrijke goederen in de wereld worden verhandeld in dollars. Olie, bauxiet, tarwe alles. Naar schatting wordt tachtig procent van alle handel in de wereld uitgevoerd in dollars hoewel dat de laatste tijd aan het verminderen is. Men heeft zijn bestaan als het ware in handen gelegd van de Amerikanen.
De SMS-steiger in Paramaribo. Foto © Lieke Abrahams
Elasticiteit
Dit had geweldige gevolgen voor het beleid van bankpresidenten. Niet langer konden zij volstaan met ‘s morgens in de kluis te kijken naar de reserves om vervolgens de rest van de tijd aan het strand of op Colakreek door te brengen. Zij moesten in het vervolg constant de capriolen van de dollar in de gaten blijven houden. Als de inflatie in Amerika toeneemt zullen de reserves in ons land afnemen vanwege de geringe elasticiteit van onze importen. We zijn genoodzaakt veel goederen uit de Verenigde Staten te importeren. Al stijgen ze in prijs, wij moeten ze toch afnemen. Dat heeft gevolgen voor onze reserves. De bankpresident zal berekeningen moeten kunnen maken met hoeveel de waarde van onze importen zal toenemen (we importeren immers ook uit andere landen) om daarop de omvang van onze reserves af te stemmen. Hij zal de rentestand in Amerika in de gaten moeten houden. Als de rente daar stijgt zouden onze mensen hun geld wellicht aanwenden om dollars te kopen om die daar te beleggen.
Colakreek. Foto © Michiel van Kempen
Hij zal de schuldenpositie in ons land in de gaten moeten blijven houden niet alleen van de staat maar ook van particulieren. Als staatsolie schulden heeft in dollars die afgelost moeten worden zal dit zijn invloed hebben op de reserves.
Volgens de debaters zou de bankpresident slechts behoeven te kijken naar de hoeveelheid deviezen die hij heeft, vervolgens naar de importstatistieken om te besluiten: de deviezen zijn toereikend voor zes maanden import. Simple comme bonjour. Een dergelijke job zou zelfs een econoom afgestudeerd aan de Anton de Kom-universiteit aankunnen. Zo eenvoudig ligt de zaak toch niet?
Onze munt is gekoppeld aan de Amerikaanse dollar. Deze is niet volkomen vast, maar beweegt zich tussen twee bandbreedten naar boven en naar beneden waarbinnen de koers zich mag bewegen. De bankpresident grijpt pas in met zijn reserves wanneer deze worden overschreden.
De hoogte van de reserves
In de economie werken wij met drie soorten motieven voor het aanhouden van geld.
Transactiemotief:
Doordat ontvangsten en uitgaven niet samenvallen in de tijd, hebben bedrijven en gezinnen kasgeld nodig. Het grootste deel van de kasvoorraden en de banktegoeden waarover het publiek beschikt, is bestemd voor de betaling van transacties. We zeggen dan dat men geld in kas of op een rekening courant heeft vanwege het transactiemotief. Dit is dus de vraag naar geld om er onmiddellijk iets mee te kunnen kopen.
Speculatiemotief:
Als mensen met geld een rentestijging verwachten zullen zij wachten met beleggen en hun geld in kas bewaren.
Voorzorgsmotief:
Voorzichtige mensen hebben altijd wat geld achter de hand in verband met onvoorziene gebeurtenissen en om onverwachte uitgaven te kunnen opvangen. De auto kan plotseling een enorme reparatie behoeven.
Kredietwaardigheid
Als iemand weet dat hij gemakkelijk aan geld kan komen als hij dat plotseling nodig heeft voor een plotselinge autoreparatie zal hij minder in kas behoeven te hebben. Dat is natuurlijk afhankelijk van zijn kredietwaardigheid of van zijn netwerken of van zijn familie.
Hoe zit dat met de staat? In de tijd van Bretton Woods kon men rekenen op het IMF om aan geld te komen en hoefden de reserves niet zo groot te zijn.
Inside information
De president van de centrale bank beschikt over inside information. Hij heeft een hele staf tot zijn beschikking. Men denkt toch niet dat die mensen elkaar de hele dag indianenverhalen zitten te vertellen op Colakreek nadat ze in de ochtend hebben vastgesteld dat er genoeg reserves zijn om de import van zes maanden te dekken? Hij zal toch wel als souffleur zijn opgetreden voor ir. Caldeira? Trouwens de term indianenverhalen heeft niets te maken met racisme. Ze kwam in zwang naar aanleiding van de verhalen over indianen die Karl May schreef terwijl hij hoog en droog in de gevangenis in Duitsland zat. Allemaal uit de duim gezogen.
[wordt vervolgd]
RSS
Facebook
Twitter
