Te weinig kennis over Caribisch Nederland: ‘Suriname en Curaçao niet hetzelfde’
door Afran Groenewoud
De koninklijke familie bezoekt van 27 januari tot 9 februari het Caribisch deel van het Koninkrijk. Maar we weten eigenlijk weinig van dat gebied, stellen mensen die zich ermee verbonden voelen. Andersom wordt kennis over Nederland er op de zes Caribische eilanden juist ingeramd, zeggen ze tegen NU.nl. “Ik droomde over slootjes met grazende koeien, terwijl ik die nooit in het echt gezien had.”
“Op de eilanden moesten we alle Nederlandse gebruiken leren”, weet Lionel Martijn, directeur van stichting Overlegorgaan Caribische Nederlanders (Ocan), nog van zijn jeugd op Curaçao. “Waarom is dat niet andersom?”
Martijn kreeg op de basisschool op het eiland ook les over Nederlandse plaatsen en streken, vertelt hij. “Toen moest ik alle Nederlandse rivieren uit mijn hoofd leren. Ik droomde over slootjes met grazende koeien, terwijl ik die nooit in het echt gezien had.”
Volgens de Ocan-directeur is het goed voor het hele Nederlandse koninkrijk om over en weer te leren over elkaars achtergronden, gebruiken en geschiedenis. “Anders blijven we in hokjes denken en komt er geen echte verbintenis.”
Nauwelijks aandacht in verplicht onderwijsprogramma
Stichting Leerplan Ontwikkeling (SLO) laat weten dat er binnen het verplichte onderwijsprogramma in het primair onderwijs en de onderbouw van het voortgezet onderwijs inderdaad “nagenoeg” geen aandacht is voor Caribisch Nederland. In de bovenbouw komt het gebied alleen bij het vak aardrijkskunde voorbij.
Als het aan SLO ligt, komt daar verandering in. “Dat zou binnen het vak mens & maatschappij kunnen”, zegt de stichting, die in opdracht van het kabinet de examenstof vaststelt, tegen NU.nl.
De Curaçaose onderwijsorganisatie SIGE zegt dat het in Nederland schort aan kennis over de Caribische eilanden. “Een voorbeeld is dat bijna niemand in Nederland de Curaçaose vrijheidsstrijder Tula kent”, zegt SIGE-voorzitter Henry Vijber tegen NU.nl.
Het zou toch raar zijn als je niet weet wie je nichten en neven zijn?
Lionel Martijn, directeur Ocan
Michel Vreeswijk (dit is niet zijn echte naam) geeft geschiedenisles op een middelbare school in Den Haag. Er is de laatste tijd meer aandacht in het Nederlandse onderwijs voor koloniale geschiedenis, maar er is volgens hem nog wel een weg te gaan.
“Barbados is op dit moment onderdeel van de examenstof, maar Caribisch Nederland niet”, zegt de geschiedenisleraar. Docenten besluiten nu op eigen houtje al dan niet aandacht te besteden aan de zes Caribisch-Nederlandse eilanden.
‘We zijn één familie’
Sanne Lobato werkt als museumdocent voor het Nationaal Museum van Wereldculturen (NMVW). “Het is heel belangrijk dat er in Nederland meer kennis komt over de enorm diverse en complexe geschiedenis en cultuur van het Caribisch deel van ons koninkrijk”, zegt ze. Volgens de museumdocent leidt dat tot wederzijds begrip en respect.
“We zijn in Nederland en op de eilanden één familie”, legt Lobato uit. “Net als in een familie hebben we niet voor elkaar gekozen, maar zijn we verbonden door keuzes die anderen in het verleden hebben gemaakt.”
Martijn sluit zich daarbij aan. “Het zou toch raar zijn als je niet weet wie je nichten en neven zijn?”
“We zijn nu eenmaal verbonden en zullen ons best moeten doen elkaar zo goed mogelijk te begrijpen”, zegt Lobato. “Dat gaat twee kanten op.”
‘Mensen kennen amper het verschil tussen Suriname en Curaçao’
Veel van Lobato’s vrienden, haar man en haar schoonfamilie hebben roots in Caribisch Nederland. “Nadat ze hier zijn komen wonen of studeren, moeten ze steeds weer uitleggen hoe het zit met hun achtergrond”, zegt ze.
Het valt de museumdocent en haar omgeving op “dat de mensen hier in Nederland amper het verschil kennen tussen Suriname en Curaçao”. Een ander voorbeeld van een gebrek aan kennis over de eilanden in het Caribisch deel van Nederland is volgens haar de taal.
“Op de meeste eilanden is de voertaal niet Nederlands, maar Papiaments of Engels. Dat is iets dat veel Nederlands niet weten”, licht ze toe. “Dat kan lastig zijn wanneer stagiairs, artsen of politieagenten uit Nederland op een van de zes eilanden gaan werken.”
Toch gloort er volgens Lobato ook hoop, heeft ze gemerkt tijdens gastlessen aan middelbare scholieren over koloniale geschiedenis en het slavernijverleden. “Het overgrote deel van de scholieren kent de namen van de meeste eilanden.” Alleen Saba en Sint-Eustatius zijn volgens haar “eigenlijk altijd totaal onbekend”.
De gedeelde geschiedenis van Nederland en de Caribische eilanden in het kort
Nederland veroverde de zes eilanden in het Caribisch deel van het Koninkrijk tussen 1631 en 1648. Tot 1863 maakte ons land er mensen tot slaaf.
Aruba, Curaçao en Sint-Maarten zijn inmiddels zelfstandige landen binnen het Koninkrijk der Nederlanden. Bonaire, Saba en Sint-Eustatius zijn bijzondere gemeenten van Nederland. In Nederland wonen zo’n 160.000 mensen met roots op de zes Caribische eilanden.
De relatie tussen Nederland en de eilanden is soms gespannen. De Nederlandse regering heeft zorgen over slechte financiële situatie in het Caribisch deel van het Koninkrijk. De eilanden zijn op hun beurt ontevreden over de slechte voorzieningen en vinden dat Den Haag zich te veel met hen bemoeit.
Gebrek aan kennis leidde tot rel rond werkbezoek koning
Als voorbeeld van waar het recent misging, noemt Ocan-directeur Martijn de ophef over een onderdeel van het werkbezoek van de koninklijke familie aan Caribisch Nederland. Donderdag gaan koning Willem-Alexander, koning Máxima en kroonprinses Amalia op Curaçao een zogenoemde Chichi beschilderen.
De Rijksvoorlichtingsdienst (RVD) noemt dat beeldje “een typisch Curaçaose sculptuur die de verantwoordelijke oudere zus in het gezin symboliseert”. Maar volgens critici op Curaçao gaat het om “een karikatuur van een zwarte vrouw met haar benen wijd gespreid en grote borsten prominent tonend”. De RVD wil na vragen van NU.nl niet zeggen of het omstreden onderdeel van het werkbezoek doorgaat na de ophef.
“Ook de mensen op Curaçao die dat programmaonderdeel hebben voorbereid, hebben door die eeuwenlange focus op Nederland te veel door een Europese bril gekeken”, zegt Martijn daarover.
Kamerleden leerden afgelopen zomer pas over tot slaaf gemaakt volk
Volgens Lobato is ook de geschiedenis van de Arowakken, de oorspronkelijke bewoners van de eilanden in Caribisch Nederland, bij de meeste Nederlanders onbekend.
Zo leerde een delegatie van Tweede Kamerleden pas afgelopen augustus tijdens een werkbezoek aan de eilanden over de Caquetio, een gemeenschap binnen de Arowakken. De Spanjaarden maakten in 1515 tweeduizend van deze oorspronkelijke bewoners tot slaaf.
Staatssecretaris Alexandra van Huffelen (Koninkrijksrelaties en Digitalisering) zei in de aanloop naar de reis van de koninklijke familie dat de bevolking van de eilanden teleurgesteld is over het gebrek aan kennis en onderwijs over Caribisch Nederland.
Het kabinet heeft beloofd de kennis over het slavernijverleden en de koloniale geschiedenis onder Nederlanders te vergroten. Dat deed het na het aanbieden van excuses voor het slavernijverleden.
[Tekst van nu.nl, 1 februari 2023]
RSS
Facebook
Twitter
