blog | werkgroep caraïbische letteren
Posts tagged with: Woortman Rob

Belangrijke bijdrage

door Sandew Hira  

Met veel plezier heb ik de roman van Karin Amatmoekrim over Anton de Kom gelezen. Amatmoekrim is net als Clark Accord een vertegenwoordiger van een nieuwe generatie Surinaamse schrijvers die zich ontworstelt uit de koloniale geest. Als Cynthia McLeod een roman zou schrijven over Anton de Kom, dan zou het grootste deel van het verhaal gaan over de liefdesperikelen van gouverneur Rutgers, zoals het verhaal Hoe duur was de suiker niet gaat over de totslaafgemaakten, maar over de liefdesperikelen van hun onderdrukkers. Amatmoekrim daarentegen kruipt in de geest van Anton de Kom, toen hij eind 1939 werd opgenomen in de Ramaerkliniek in Den Haag. Adek is overspannen en depressief. Zijn vrouw Nel had geregeld dat hij kon worden opgenomen, tegen zijn zin overigens.

De roman behandelt de ervaringen en emoties van Adek in de kliniek met flashbacks naar zijn jeugd, zijn strijd en zijn belevenissen in Suriname en Nederland. De schrijfster doet dat op een knappe en gevoelige manier. Zo gebruikt ze het verhaal van de tekening uit het boek van Stedman, waarin een zwarte man is opgehangen aan een vleeshaak die zijn ribben doorboort. Ze laat Adek de man in zijn fantasie bezoeken en zijn verdriet en verontwaardiging voelen. Ze gebruikt de kinderliedjes die Adek gehoord heeft van zijn grootmoeder en het verhaal vertellen van willekeur en moord tijdens slavernij: faja siton no bron mi si.

Ze voert de grootmoeder van Adek ten tonele, toen Adek haar vertelde over wat hij op school leerde over Nederlandse helden als Willem de Ruyter. Zijn grootmoeder neemt hem mee naar het galgenveld waar de zwarte helden werden opgehangen. Zo krijg je een idee hoe de emoties van Adek gegroeid zijn vanuit zijn ervaringen en familieverhalen. Ze vertelt over de woede en het verdriet dat Adek voelt als hij in een rapport leest hoe een totslaafgemaakte die zijn meester tegensprak gestraft werd met het afhakken van zijn vingers die hij vervolgens onder dwang moest opeten:
“Toen hij het uitschreeuwde van de pijn, irriteerde hij zijn meester zodanig dat deze hem de tong uittrok. Anton las het, en de afstand in tijd en ruimte verhinderde niet dat zijn hart bloedde omwille van het lijden van een broer.” Een van de mooiste onderdelen van de roman is de verhouding die Amatmoekrim schetst tussen Adek en zijn witte vrouw Nel. Daarin laat zij zien hoe goed zij is in het beschrijven van menselijke relaties. Adek, de zwarte internationalist die strijd voor de bevrijding van de zwarte mens, is verliefd op een witte vrouw:
“Als hij ’s avonds in bed bij zijn vrouw ging liggen en naar haar lieve, blanke gezichtje keek, vroeg hij zich af of de schuld van haar voorouders over was gegaan op haar, zoals het verdriet van de zijne als vanzelf door hem werd geërfd.”
Adek was tegen zijn zin opgenomen in een psychiatrische inrichting. Zijn vrouw had daarvoor gezorgd. Amatmoekrim schetst het gevoel van verraad dat door Adek ging. Als Nel hem komt bezoeken zegt hij:
“Ik vertrouwde je. Jou alleen, vertrouwde ik. En je hebt me hier laten opsluiten als een beest. Juist jij.’
Ze greep naar haar buik, alsof hij haar een onzichtbaar mes in de maag had gestoken, alsof hij het een kwartslag draaide, het eruit trok en haar er opnieuw mee stak, en ze huilde geluidloos, met haar mond wijd open en haar ogen vol ongeloof, en hij wist dat hij haar een wond had toegebracht die nooit meer zou helen.”
De roman eindigt met het ontslag van Adek uit de inrichting, drie maanden later. Hij was genezen. In een prachtige documentaire die Ida Does over Anton de Kom heeft gemaakt vertelt dochter Judith hoe haar vader als een herboren man terugkwam en weer die lieve vader was die ze altijd gekend had. Het drama van de familie De Kom is nauw verweven met het historische drama van koloniaal Suriname. Adek ligt begraven in Nederland. Zijn vrouw die Suriname later veelvuldig zou bezoeken ligt begraven in Suriname. Alle pogingen van witte historici zoals John Jansen van Galen, Gert Oostindie, Rob Woortman en Alice Boots [op wier werk Amatmoekrim steunt voor de biografische data – red. CU], om Adek te laten verworden tot een man van weinig betekenis voor Suriname, zijn vruchteloos gebleken. Met haar roman De man van veel heeft Amatmoekrim vanuit de invalshoek van literatuur een belangrijke bijdrage geleverd aan de identificatie van deze historische figuur.

[van Starnieuws, 21 oktober 2013]

Karin Amatmoekrim in Suriname

Afgelopen zaterdag, 19 oktober, hield Karin Amatmoekrim haar nieuwe, vijfde roman, De man van veel, ten doop in Suriname, in hotel Torarica. Het boek gaat over een psychotische periode die Anton de Kom in zijn leven doormaakte. Wat de biografische feiten betreft steunt het sterk op de De Kom-biografie van Rob Woortman en Alice Boots, maar Amatmoekrim gebruikt haar eigen verbeelding om op te roepen wat De Kom doormaakte.

Nieuwe biografie over Anton de Kom aangekondigd

Eén van de wetenschappelijke projecten van IISR is de productie van een nieuwe biografie over Anton de Kom. Jarenlang is De Kom verguisd door de exponenten van het wetenschappelijk kolonialisme. Hij werd beschouwd als een zielige figuur die een boek heeft geproduceerd dat wetenschappelijks niets voorstelt. Het boek was een emotionele schreeuw zonder een wetenschappelijke basis. De Kom werd gepresenteerd als een volksmenner die in de jaren dertig de Surinaamse massa’s manipuleerde en bracht tot onverantwoordelijke daden van verzet tegen het kolonialisme.

Aan het eind van de jaren zestig komt een nieuwe generatie Surinamers op die De Kom herontdekt als de intellectueel die een anti-koloniale visie op de geschiedenis heeft ontwikkeld. Dat is de start van een periode waarin De Kom uitgroeit tot een icoon van de anti-koloniale beweging. In zijn boek Van Priary tot en met De Kom – de geschiedenis van het verzet tegen het kolonialisme 1630-1940 wijdt Sandew Hira een hoofdstuk aan De Kom en zijn strijd tegen het kolonialisme.
In het publieke leven van de Surinaamse gemeenschap in Suriname en Nederland krijgt De Kom steeds meer respect en waardering. Er komen standbeelden en documentaires. De Universiteit van Suriname wordt naar hem genoemd. Er verschijnen herdrukken van zijn boek. Een biografie zou niet lang op zich laten wachten.

In 2009 publiceren Alice Boots en Rob Woortman hun biografie van Anton de Kom. Ze spelen in op de grote belangstelling voor De Kom bij de nieuwe generatie.
Tot grote verbazing van veel Surinamers blijkt de biografie geschreven te zijn in de lijn van het wetenschappelijk kolonialisme. Sandew Hira heeft in zijn columns de biografie bekritiseerd als koloniale visie op De Kom.
De discussie over de betekenis van De Kom is actueler dan ooit omdat de hele geschiedschrijving van Suriname nu op de schop staat. Grote groepen mensen erkennen de noodzaak van het dekoloniseren van de geschiedschrijving. Daarin staan twee stromingen diametraal tegenover elkaar: de stroming van het wetenschappelijk kolonialisme tegenover de stroming van Decolonizing the Mind.

In dat kader speelt de biografie van Boots en Woortman de rol van de verdediger van de visie van het wetenschappelijk kolonialisme op De Kom.
Daarom is er een nieuwe biografie nodig die Anton de Kom plaats in het kader van die andere visie.

Sandew Hira heeft de taak op zich genomen om die nieuwe biografie te maken. Daarin zal het leven en werk van Anton de Kom alsmede zijn betekenis voor Suriname vanuit een dekoloniale optiek beschreven en geanalyseerd worden. In de biografie zullen ook de verschillen met de visie van het wetenschappelijk kolonialisme worden besproken.

De biografie zal in 2015 verschijnen, deelt Hira mee. Of Hira’s 30-delige Encyclopedie van de koloniale geschiedenis van Suriname 1848-1954, aangekondigd voor 25 november 2010 en in te tekenen voor 3.000,- euro, dan ook al uit zal zijn, meldt het persbericht niet.

In Memoriam Rolf van der Marck 1935-2013

door Michiel van Kempen

Het leek er soms op dat hij 24-uurs diensten draaide: bij nacht en ontij kon je Rolf van der Marcks commentaren verwachten op brandende maatschappelijke kwesties. Zijn vlijmscherpe reacties op zijn eigen website, Suriname Stemt, en hier op Caraïbisch Uitzicht, volgden weinig minuten op een persbericht dat hem niet zinde. Hij was vaak de eerste om te reageren op een Facebook-bericht, en wanneer er een reactie verscheen op een van zijn eigen teksten, dan stond er een minuut later alweer een reactie van zijn hand onder. Op donderdag vroeg hij me om 7 minuten over 5 in de ochtend hoe hij toch een bijschrift onder een foto geplaatst moest krijgen. De avond van diezelfde dag  overleed hij, op weg naar het Academisch Ziekenhuis in Paramaribo.

read on…

Stop Boots & Woortman!

Een deel van de nazaten van Anton de Kom, links van het midden oudste zoon Ad de Kom en rechts kleinzoon, psychiater en dichter Antoine de Kom, bij de presentatie van de lesbrief over hun beroemde vader en grootvader in 2009 in Amsterdam Zuidoost. Foto: Stuart Rahan

door Rolf van der Marck

Hoe verdienstelijk de Anton de Kom Biografie door Boots & Woortman ook moge zijn, zij gaan nu echt te ver met hun oproep aan De Kom’s familie: “Doe Anton nu eindelijk eens recht. Vervul zijn wens en laat hem naar zijn geboorteland terugkeren, zodat hij herenigd kan worden met zijn vrouw, die in leven en in dood al sinds 1945 op hem wacht.” Met deze oproep geven zij blijk van volledig onbegrip voor de (politieke) situatie in Suriname en de nog altijd ondermaatse positionering van Anton de Kom in de geschiedenis.

Bouterse heeft bij de herdenking van’zijn’ revo op 25 februari j.l. op de plaats waar het 32 jaar geleden in brand geschoten Hoofdbureau van Politie stond, verklaard dat hij het stoffelijk overschot van Antom de Kom wilde doen overbrengen naar Suriname, “om de conservering van de Surinaamse geschiedenis gestalte te geven”. Het is niet de eerste keer dat hij dat idee heeft gelanceerd, eerder had zijn kompaan Henk Herrenberg namens Bouterse de in Suriname woonachtige zoon Kees de Kom al zover weten te krijgen dat deze instemde met dat onzalige idee. Gelukkig heeft de in Nederland woonachtige familie daar toen een stokje voor gestoken.

Inmiddels heeft oudste dochter Judith de Kom verklaard “dat het van fatsoen had getuigd als de Surinaamse president de familie had ingelicht over zijn plannen.” Zij zegt zelf nooit achter de militaire coup van 1980 te hebben gestaan, maar de Decembermoorden van 1982 waren voor haar de druppel om definitief afstand te nemen. “Ik wil niks met die man te maken hebben”, zegt zij verbitterd. Desalniettemin zal er binnenkort binnen de familie overleg plaats vinden en dan zal officieel de beslissing van het familieberaad naar buiten worden gebracht.

Grafsteen Anton de Kom op de Nederlandse Erebegraafplaats voor oorlogsslachtoffers te Loenen, waar hij in 1960 is bijgezet

De grote misvatting van Boots & Woortman is dat de criminalisering van Anton de Kom door de kolonisator in het begin van de jaren ’30 van de vorige eeuw nog altijd niet was ontzenuwd toen Bouterse hem in 1980 en opvolgende jaren ging misbruiken als wapenschild en tot dekking van eigen wandaden. Dit werkte voor grote delen van de Surinaamse samenleving als bevestiging van De Kom’s omineuze verleden, reden waarom hem nog altijd niet de plaats in de geschiedenis is gegund die hem toekomt. Dat is duidelijk gebleken toen Boots & Woortman in november 2009 hun biografie in Paramaribo presenteerden, waarbij van overheidswege geen enkele belangstelling werd getoond.

Willen Boots & Woortman dat hun held ooit zijn terechte plaats in de geschiedenis krijgt, dan moeten ze onmiddellijk hun oproep intrekken en integendeel de familie adviseren op dit moment zeker geen toestemming te verlenen tot een herbegrafenis van Anton de Kom in Suriname. Kennelijk hebben B&W niet door welk een in- en in-slechte man Bouterse is en hoe vernietigend voor wie door hem is besmet geraakt.

Schrijversportretten naar Letterkundig Museum

Op vrijdag 20 januari 2012 overhandigde Michiel van Kempen namens de Werkgroep Caraïbische Letteren de eerste twee Caraïbische schrijversportretten gemaakt in opdracht van de Werkgroep, aan het Nederlands Letterkundig Museum en Documentatiecentrum in Den Haag. De werken zijn in permanente bruikleen afgestaan. Deze eerste twee werken waren het driedimensionale beeld van Tirzo Martha van de dichter Elis Juliana en het kunstwerk in groot formaat boekvorm van Dhiraj Ramsamoedj waarmee hij de dichter Michael Slory portretteerde.

Nalatenschap Anton de Kom overgedragen aan Letterkundig Museum

Op vrijdag 20 januari 2012 is de literaire nalatenschap van Anton de Kom overgedragen aan het Nederlands Letterkundig Museum & Documentatiecentrum in Den Haag. In 2010 hebben de kinderen-De Kom prof. Michiel van Kempen van de Universiteit van Amsterdam de nagelaten geschriften van De Kom ter hand gesteld met het verzoek te onderzoeken bij welke erfgoedinstelling deze het beste konden worden ondergebracht. In overleg met de familie is gekozen voor het Letterkundig Museum. De nalatenschap omvat de handschriften van gedichten, van enkele onuitgegeven romans, van drie versies van een filmscenario en van een bundel Anansitori’s. (Het handschrift van Wij slaven van Suriname is tijdens het uitgeefproces in 1933/34 verdwenen.) Aan deze manuscripten werden door De Koms kleindochter Els de Kom nog toegevoegd de belangwekkende correspondentie tussen De Kom en zijn uitgever De Neve, enkele brieven (waaronder die aan Gide) en een aantal diploma’s en andere getuigstukken (waaronder – tot verbijstering van de aanwezige biografen Boots en Woortman – ook enkele stukken die zij niet eerder hadden gezien.). Behalve Van Kempen, Els de Kom en de biografen was bij de overhandiging ook Adeks zoon Ad aanwezig.

Gedurende de tijd dat de nalatenschap in bewaring was bij de Universiteit van Amsterdam hebben de biografen het werk kunnen inzien, en er ook een digitale kopie van vervaardigd hebben de biografen. Een digitale kopie (tevens omvattende foto”s en de documentaires die over De Kom zijn gemaakt) bevindt zich bij het Nationaal Archief van Suriname en kan door belangstellenden worden ingezien na toestemming door de familie-De Kom. Een andere kopie zal ter beschikking worden gesteld van het Letterkundig Museum.

Zie ook deze reproductie van een van de handschriften en dit bericht over de overhandiging van het archief eerder aan de UvA.

Educatief programma en dramaserie Anton de Kom

Er komt een vierdelige televisiedramaserie over het leven en werk van Anton de Kom. Hieraan zijn educatieve workshops gekoppeld. De film wordt voor een groot deel opgenomen in Suriname. Hiervoor zijn honderden acteurs, figuranten en medewerkers nodig. De kosten voor de film zijn geraamd op euro 1.4 miljoen. Bij de herdenking van de afschaffing van 150 jaar slavernij in juli 2013 moet de dramaserie af zijn.

read on…

Leven Anton de Kom verfilmd als televisiedramaserie

Het leven van Anton de Kom (1898–1945), Surinaams vrijheidsstrijder en Nederlands verzetsheld, wordt verfilmd in een vierdelige televisiedramaserie.

Producenten In-Soo Productions (Parradox, Carmen van het noorden, Spion van Oranje) en Fu Works (Tirza, Zwartboek, Oorlogswinter) hebben de rechten verworven op de prijswinnende biografie Anton de Kom (Uitgeverij Contact) van schrijvers Rob Woortman en Alice Boots. Zij ontvingen voor dit boek de E. Du Perron-prijs 2010. De regie is in handen van Hesdy Lonwijk (Johnny Bingo, Feuten, Seinpost Den Haag, Hard tegen hart). Rob de Barbanson (o.a. Prijs Netwerk Scenarioschrijvers voor Zwart goud) en Sjaak Vlaming (o.a. Grijpstra & De Gier, Mees, Zwart goud, De wachtkamer) schrijven het scenario voor de verschillende afleveringen.

De Surinamer Anton de Kom is vooral bekend vanwege zijn strijd voor de vrijheid van zijn land, de hoop die hij zijn landgenoten gaf als “Papa de Kom’ en bovenal zijn boek Wij slaven van Suriname uit 1934.

Nadat hij verbannen werd uit zijn geboorteland Suriname [dit wordt dus weersproken door de biografie van Boots & Woortman! – red.], vestigt hij zich in Den Haag. Hij wordt in Nederland vooral bekend als antikoloniaal schrijver en intellectueel. Tijdens de Tweede Wereldoorlog gaat De Kom in het verzet. Hij wordt opgepakt en overlijdt in 1945 in het Duitse kamp Sandbostel. In 1982 ontvangt hij postuum het Verzetsherdenkingskruis.

De producenten willen de serie koppelen aan de herdenking van 150 jaar afschaffing slavernij die in 2013 wordt herdacht. Het is de producenten In-Soo Radstake en San Fu Maltha opgevallen dat er in de afgelopen decennia veel verhalen in en over Suriname zijn gemaakt, maar steeds vanuit een Westers Nederlands perspectief. Het is tijd, vinden zij, om het verhaal van binnenuit te vertellen, om een ander geluid te laten klinken over ons gezamenlijke koloniale verleden dan tot nu toe gehoord is.

Voor de in Suriname geboren regisseur Hesdy Lonwijk is de serie een droom die uitkomt. “Jaren geleden stond ik model voor het standbeeld van Anton de Kom in Amsterdam-Zuidoost. Er ontstond veel commotie over dat standbeeld en ik voel een grote verantwoordelijkheid om het verhaal van Anton de Kom op de juiste manier te vertellen.”

Anton de Kom’s dochter Judith en zoon Kees de Kom maken deel uit van een op te richten Comité van Ambassadeurs, alsmede politicus Harry van Bommel. Van Bommel: “Anton’s politieke acties en deelname aan het verzet in de Tweede Wereldoorlog vormen voor mij een belangrijke stimulans om zelf politiek actief te zijn. Zijn boek zou verplichte literatuur moeten zijn op Nederlandse scholen en deze serie verdient het om door iedereen te worden gezien.”

De producenten voeren op dit moment gesprekken met verschillende partijen, die enthousiast gereageerd hebben op de plannen, zoals de Stichting Herdenking Slavernijverleden 2013 en het NiNsee (Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden).

De opnamen moeten eind 2012, begin 2013 starten en zullen voor een groot deel in Suriname plaatsvinden in samenwerking met de in Suriname gevestigde Stichting The Back Lot. De serie moet op tv uitkomen eind 2013. Momenteel zijn de producenten in gesprek met diverse omroepen.

Rede gehouden tijdens de uitreiking van de E. du Perronprijs 2010

door Alice Boots en Rob Woortman

(31 mei 2011, uitgesproken door Rob Woortman)

Dames en heren,

Dat ik hier sta en niet mijn vrouw Alice, is een kwestie van rolverdeling. Ik verzorg de buitenkant en zij is er voor de binnenkant, dan weet u meteen wie er echt belangrijk is van ons beiden.

read on…

E. du Perronprijs uitgereikt aan biografen De Kom

Dinsdag 31 mei is de E. du Perronprijs uitgereikt aan het schrijversduo Alice Boots en Rob Woortman voor hun boek Anton de Kom. Marjo Frenk, wethouder van Cultuur van de gemeente Tilburg, reikte de 21ste editie van deze prijs uit, in aanwezigheid van De Koms dochter Judith de Kom.

Alice Boots en Rob Woortman hebben volgens de jury een fascinerende biografie geschreven over het leven en tweede leven van de Surinaamse Nederlander Anton de Kom, die in 1920 in Nederland arriveert om het Nederlandse publiek bekend te maken met zijn land van herkomst. De auteurs laten zien hoe De Kom tot twee keer toe speelbal wordt van politieke machinaties. In een fascinerend en genuanceerd relaas krijgen we een scherp beeld van hoe deze antislavernij activist keer op keer geknecht wordt.

Boots en Woortman hebben volgens de jury een voorbeeldige biografie geschreven. Het boek laveert historisch zorgvuldig en genuanceerd door een levensverhaal dat een enorme aantrekkingskracht heeft gehad op mythevorming.

De E. du Perronprijs is een initiatief van de gemeente Tilburg en de School of Humanities van Tilburg University. De prijs wil mensen en instellingen bekronen die door middel van een cultuuruiting in brede zin een bijdrage leveren aan het multiculturele Nederland. Net als Du Perron in zijn tijd, signaleren zij grenzen en doorbreken zij scheidsmuren die wederzijds begrip tussen de verschillende Nederlandse bevolkingsgroepen in de weg staan. Voor de E. du Perronprijs 2011 waren er drie nominaties: Alice Boots en Rob Woortman met Anton de Kom. Biografie 1898-1945 / 1945-2009, Ernest van der Kwast met Mama Tandoori en Lydia Rood met Opgejaagd.

De jury bestond uit prof. dr. Sjaak Kroon (voorzitter), drs. Geno Spoormans (secretaris), dr. Sander Bax, prof. dr. Herman Beck, dr. Tineke Nugteren, drs. Wilbert van Herwijnen (gemeente Tilburg) en dr. Manu van der Aa (Universiteit Antwerpen en Du Perron Genootschap). Eerder werd de E. du Perronprijs uitgereikt aan onder anderen Noni Lichtveld, Marion Bloem, Max Velthuijs, Hugo Pos, Hafid Bouazza, Anil Ramdas, Kader Abdolah, Guus Kuijer, Adriaan van Dis en Abdelkader Benali.

Wanneer wordt Anton de Kom opgenomen in de eregalerij van Surinaamse verzetshelden?


Het is inmiddels alweer zo’n twee jaar geleden dat het lijvige boekwerk Anton de Kom | biografie is verschenen, geschreven door Alice Boots en Rob Woortman, uitgegeven door Uitgeverij Contact. Kort daarna heeft hier in Suriname een presentatie plaatsgevonden met een bijeenkomst in Café Zus & Zo, waar de auteurs een exemplaar van deze biografie hebben overhandigd aan toenmalig minister van Binnenlandse Zaken Maurits Hassankhan. Behalve een recensie in de Ware Tijd Literair heeft dit gebeuren verder nauwelijks enige rimpeling veroorzaakt binnen de Surinaamse gemeenschap.

Eén van de tragedies van Anton de Kom is dat er veel misvattingen – al dan niet moedwillig – over hem in omloop zijn gebracht, die decennia lang zijn ware beeld uit zicht hebben gehouden. Deze biografie rekent daarmee af. De Koms onzichtbaarheid was niet alleen een gevolg van de door de tijd heen moeizame betrekkingen met de voormalige kolonisator, maar ook van de late herontdekking in de jaren ’50 door Wie Eegie Sanie: Eddy Bruma, Jules Sedney en consorten, en opnieuw in de jaren ’70 door Maurits Hassankhan en diens ‘lichting’, van De Koms Wij slaven van Suriname, en – niet te onderschatten – de onterechte claim die de Revo heeft gelegd op de – in hun ogen – ‘revolutionair’ Anton de Kom.

Hervonden held?
Op 17 februari 2010 heeft de Stichting Literaire Activiteiten Amsterdam (SLAA) in de Balie in Amsterdam een forumdiscussie georganiseerd met Rob Woortman, auteur van genoemde biografie, Michiel van Kempen, hoogleraar Caraïbische letteren, Rudi Wester, auteur van de biografie in wording van Jef Last (gedoodverfd ‘ghostwriter’ van De Kom), en Karin Amatmoekrim, schrijfster, onder de titel “Hervonden held: Anton de Kom”. Een mooi eerbetoon aan De Kom, maar het epitheton ‘hervonden’, waarschijnlijk ingegeven door een over-enthousiaste biograaf, is veel te prematuur, want helaas is er in Suriname noch in Nederland sprake van veel herwaardering.

Alhoewel, in Nederland is de jaarlijkse lezing van het Verzetsmuseum vernoemd naar Anton de Kom: “de Anton de Kom-lezing”, in 2010 gehouden door Freek de Jonge in het Verzetsmuseum in Amsterdam: een onverwachte maar des te grotere onderscheiding voor De Kom, één van Suriname’s grote verzetshelden. Sprekend over verzetshelden, hier heeft Anton de Kom om voor mij onbegrijpelijke redenen nog bij lange na niet de status bereikt van voorgangers als Baron, Boni, Joli Coeur, Codjo, Mentor en Present, ondanks dat hij zijn hele leven in dienst heeft gesteld van de bevrijding en verheffing van zijn landgenoten. Toen de Universiteit van Suriname werd omgedoopt tot Anton de Kom Universiteit van Suriname ontstond er onmiddellijk een wijdverbreid protest, en niet alleen vanwege de achterliggende revo-gedachte. Maar buitendien bestaat er in Suriname nog altijd een zeker ressentiment tegen De Kom, naar ik aanneem afkomstig uit de mofo koranti van 1933 (“neemt geld van Javanen”, “werkt alleen voor Hindoestanen”, “is een opruier”, etcetera), en sindsdien hardnekkig in stand gebleven/gehouden onder grote lagen van de Surinaamse bevolking.

(beschamend eerbetoon)

De Kom overschat?
Ik kan me niet vinden in de mening van Hans Breeveld, politicoloog, docent aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname, die in De Koms biografie van Boots & Woortman zegt: “De verdiensten van De Kom voor Suriname worden door sommigen overschat. Wat heeft De Kom in die korte tijd voor Suriname gedaan?” Hiermee gaat Breeveld voor het gemak voorbij aan het feit dat De Koms gehele leven in dienst heeft gestaan van de bevrijding en verheffing van zijn landgenoten, niet alleen tijdens zijn korte verblijf in 1933, maar lang daarvóór en lang daarna. Evenmin kan ik mij vinden in de mening van Silvano Tjong-Ahin van de Inter-American Development Bank (IDB) in Suriname, in de revo-jaren student aan de Universiteit van Suriname: “Geschiedenis moet de geschiedenis van Surinamers zijn, niet van de Hollanders. De geschiedenis moet over Boni en Baron gaan, over Mentor, Codjo en Present, en niet te vergeten Jan Matzeliger, de meest ondergewaardeerde Surinaamse voorbeeldfiguur”, eveneens in genoemde biografie. Onbegrijpelijk dat iemand een vergelijking tussen De Kom en Matzeliger maakt. De Kom, afstammeling van slaven, die zijn leven lang een ideologische strijd voerde ter bevrijding en verheffing van zijn landgenoten, en Matzeliger, zoon van een Nederlandse vader en een Surinaamse, van slaven afstammende moeder, die naar Amerika emigreerde, waar hij een aantal uitvindingen op zijn naam schreef die de schoenenindustrie de laatste stap naar automatisering verschafte. Een vergelijking uit het ongerijmde.

Een gedegen sociologisch onderzoek naar de waardering en de beeldvorming van Anton de Kom door de jaren heen zou op zijn plaats zijn om semi-wetenschappelijke meningen en uitlatingen als van Breeveld en Tjon-Ahing en de ‘gezegd-gezegd’ opvattingen van het grote publiek op hun waarde te toetsen en De Kom de plaats te geven die hem toekomt. Daarop vooruitlopend zou ik zeggen: in de eregalerij vóór Baron, Boni, Joli Coeur, Codjo, Mentor en Present.

Epiloog
Bovenstaand verhaal heb ik bijna anderhalf jaar geleden geschreven en ter plaatsing aangeboden aan de Ware Tijd Literair, maar tot plaatsing is het nooit gekomen. Dit is uiteraard het goed recht van dWTL. Ik heb echter nimmer enig antwoord gehad, ook niet bij herhaalde navraag, zelfs niet dat het níet geplaatst zou worden, laat staan waaróm het niet geplaatst is, waarnaar ik een aantal malen heb gevraagd.

De enig mogelijke conclusie is dat er hier in Suriname nog altijd tegenkrachten werkzaam zijn om Anton de Kom af te houden van de eregalerij waarin hij thuis hoort. Nu het meest geëigende Surinaamse medium weigert mee te werken, ben ik blij op dit Caraïbisch podium -zij het verlaat- mijn pleidooi voor de herwaardering van Anton de Kom alsnog te hebben kunnen houden.

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter