Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Winti
Leerlingen massaal in trance op Paraanse scholen
Leerlingen op de VOJ-school aan de Copieweg en een andere school op Bigi Poika, beide in het district Para, zijn in de afgelopen dagen een aantal keren massaal in trance geraakt.
read on…A Sa Go presenteert stuk over ‘ede en bere winti’
door Claudine Saaki
Paramaribo – Het cultureel theaterstuk Du nanga leti na mama fu obia ging op woensdag 11 januari in premiere en gaat over ‘ede en bere winti’ waarover er vaak familiediscussies ontstaan. Soms zelfs zo erg dat er scheidingen of scheuringen in familiebanden ontstaan. “De meeste Afro- Surinamers hebben hiermee te kampen. En het is gewoon de realiteit.
Zoals de christenen engelen zien en de Heilige Geest, zo heeft het negroïde ras ook haar ‘ede en bere winti’s’,” legt Humprey van Hetten uit. Volgens de productieleider van de theatergroep A Sa Go, zijn zij er in geslaagd het theaterstuk op voortreffelijke wijze te presenteren aan een goed opgekomen publiek.
Bezoekers hebben zelfs dagen na de theateropvoering nog met enkele leden van de groep gesproken over het onderwerp ‘de ede en bere winti’. Ze vertelden dat het daadwerkelijk ook gebeurt in hun eigen familie.
Er zijn geluiden gehoord als zou de theatergroep de laatste tijd teveel culturele theaterstukken presenteren. A Sa Go geeft aan ernaar te streven om jaarlijks een cultureel stuk te presenteren en dat de opmerkingen dus niet helemaal waar zijn. “Je kan niet iedereen tevreden stellen, daarmee moet men rekening houden. De keiharde realiteit hoort erbij. De theaterstukken die wij presenteren zijn niet gebaseerd op onwaarheden, maar het zijn waargebeurde verhalen”, laat de productieleider Humphrey van Hetten weten.
Het stuk zal op veel verzoek op 25 januari aanstaande voor de laatste keer worden gepresenteerd. Daarna zijn de districten aan de beurt om ook van dit theaterstuk te genieten. “We zeggen vaak I love Su, dus we kunnen niet alleen naar Nederland gaan en zelfs niet in ons eigen land een rondreis maken.”
A Sa Go bestaat uit twaalf vaste actieve leden en af en toe ook gastspelers. Vorig jaar heeft A Sa Go ook te Sipaliwini, Marowijne, Para, Coronie en Wageningen enkele van haar bekende theaterstukken opgevoerd. Daarnaast heeft zij ook de bewoners te Huize Ashiana en Huize Albertine in de bloemetjes gezet. “Dus we timmeren hard aan de weg! Als zij niet naar ons toe kunnen, dan gaan wij naar ze toe.” Verder streven de bestuursleden van A Sa Go ernaar haar spelers zoveel mogelijk te scholen. Ook wordt er flink aan verjonging van de groep gewerkt.
Zo vertolkte de jonge acteur Romano Harvey de hoofdrol in de film Wroko no de, lesiman breyti. “Het was eigenlijk mijn rol, maar ik zag dat Harvey het wel kon en ik had alle geloof in hem. Ik heb hem toen gemotiveerd”, vertelt Van Hetten aan de krant. Deze film is tot nu toe een bestseller van de uitgever [?? – red.] geworden. “We moeten niet alleen letten op wat we horen, maar juist meer letten op de daden van mensen”, aldus van Hetten. Het volgende theaterstuk van de groep wordt sowieso een liefdesdrama, maar dan niet meer tussen man en vrouw. Deze keer een liefdesdrama tussen moeder en kind en vader en kind in verband met Valentijnsdag.
[uit de Ware Tijd, 17/01/2012]
Winti huwelijken blijven voorlopig uit
Het sluiten van huwelijken volgens de tradities van de wintireligie wordt in de komende periode nog niet gedaan. Dit zei Juliën Zaalman, die samen met Kortensia Sumter-Griffith de twee huwelijksambtenaren zijn die deze vorm van huwelijksvoltrekking namens de staat, cq het Ministerie van Binnenlandse Zaken, kunnen doen. Hoewel de ambtenaren sinds 8 december van het vorig jaar zijn benoemd in de functie hebben zij nog geen wintihuwelijken kunnen voltrekken. De oorzaak hiervoor ligt niet in het feit, dat er geen animo is. ‘Er zijn al vele verzoeken gedaan. Wij gaan er voorlopig even nog niet toe over om de huwelijken te sluiten’. Zaalman en Sumter-Griffith zijn de mening toegedaan, dat er eerst een goede bewustwording opgang moet komen over het onderwerp. ‘De meeste mensen weten niet dat het nu mogelijk is om volgens de traditie van de afro-Surinamer te trouwen. Ook moeten de mensen goed ingelicht worden over de rechten en plichten die met het huwelijk meekomen kijken’ legde Zaalman uit.
Het belang van het sluiten van een huwelijk zal ook besproken worden, vooral in het licht van erfenissen. ‘De familie van de man kan dan alle goederen naar zich toe mogen trekken, hoewel er uit de relatie misschien kinderen zijn voortgekomen’. Ook de mensen die al volgens de winti religie zijn getrouwd, dan wel voor de acceptatie door de regering, moeten aangedaan worden. Indien de ceremonie opnieuw gedaan zal worden, is nog niet bekend. Zaalman en Sumter-Griffith zijn deze gevallen aan het bestuderen, waarna zij een evaluatie zullen maken. Hierna zal de promotiecampagne van start gaan, waarna er met de huwelijksvoltrekkingen gestart kan worden. Een huwelijk volgens de winti-religie is anders dan die gedaan bij het Centraal Bureau voor Burgerzaken en in de kerk. Zaalman legde uit, dat in eerste instantie de familie van de man een aanzoek doet bij de familie van de vrouw. Na toestemming komen beide families dan bij elkaar voor de huwelijksvoltrekking. Het belangrijkste hierbij is de uitwisseling van banken, die een onlosmakelijke rol hebben bij de ceremonie en het verdere huwelijksleven. ‘Als er tussen het echtpaar problemen ontstaan, moeten zij plaatsnemen op de banken en die zaken uitpraten’, aldus Zaalman.
[uit De West, 30 augustus 2011]
Huwelijk volgens Winti-religie erkend
Na een traject van zes jaar telt Suriname voor het eerst twee huwelijksambtenaren die huwelijken kunnen inzegenen volgens de Winti-religie. Juliën Zaalman (foto links) en Kortencia Sumter-Griffith, beiden ambtenaar, hebben de cursus tot huwelijksambtenaar met succes doorlopen en mogen nu op de traditionele Winti-wijze huwelijken inzegenen.
Beiden waren voorgedragen door de stichting Tata Kwasie Ku Tata Tinsensi de binding met jezelf en het uiterlijke). Na twee weken van intensief les volgen mochten zij op 8 juli met nog 25 anderen van verschillende religiën hun certificaat in ontvangst nemen in de trouwzaal van het CBB.
Het toegelaten worden is niet zonder slag of stoot gegaan. Volgens Zaalman moest de minister van Binnenlandse Zaken, Soewarto Moestadja, ervan overtuigd worden dat er in de gemeenschap grote behoefte bestaat naar erkenning van de Winti-religie. Uiteindelijk gaf de minister toestemming.
Kortencia Summer-Griffith, zelf gehuwd voor de Evangelische Broedergemeente, ziet twee mooie dingen in de Winti-religie. “Vaak denkt men aan bonu en winti terwijl het gaat om het geven van een handvat aan mensen, om licht door het leven te gaan. Een leven zonder haat en wrok.”
Winti is een van de eerste geloofsovertuigingen in Suriname, zegt Zaalman. Hij vindt het jammer dat de overheid deze religie lange tijd ondergewaardeerd heeft. Met deze acceptatie heeft er volgens hem erkenning plaatsgevonden.
Zaalman, die zelf ook volgens Winti-traditie is gehuwd, is ervan overtuigd dat geloven via de Winti-principes de mens onderricht in het hebben en krijgen van zelfvertrouwen, innerlijke rust bewerkstelligt en zekerheden biedt in het leven. Ook meent hij dat de huidige Winti-religie momenteel “op basis van koloniale inzichten” is beschreven. Daar wil hij verandering in brengen. Hij is van plan de minister van Onderwijs te benaderen voor herziening van het curriculum. Ook hoopt hij erop Winti-vertegenwoordigers worden toegelaten tot de Inter Religieuze Raad van Suriname (IRIS).
[uit Starnieuws, 13 juli 2011]
Cairo’s Kollektieve schuld herdrukt
door Els Moor
Kollektieve schuld met als ondertitel Famir’man-sani (1976) is de meest gelezen roman van Edgar Cairo ( 1948-2000). Met de herdruk van dit werk schiet uitgeverij In de Knipscheer in de roos. Net nu er discussies gaande zijn over de literaire kwaliteit van Surinaamse literatuur verschijnt Edgar Cairo weer op het toneel en maakt al dat wetenschappelijke gezwets belachelijk, want dit is het gewoon: kwaliteit op een totaal Surinaamse manier.
Famir’ma-sani: een grote familie wordt voorbereid om samen ‘op boiti’ wintidinges te gaan doen teneinde bepaalde geesten die zaken fout laten gaan gunstig te stemmen. Ma Lien is de centrale figuur. Zij gaat de hele familie af met de bedoeling financiële bijdragen binnen te krijgen om dit plan te realiseren. Ze stuit dan uiteraard op allerlei meningen, ook christelijke, maar ze gaat door en uiteindelijk is de familie op boiti en genieten ze gezamenlijk van het culturele gebeuren, ook als ontspanning: er worden verhalen verteld, liederen gezongen, er wordt lekker gegeten en gedronken. Dat het geheel tragisch afloopt door de dood van de oude ouma Marjana die winti krijgt en zich laat gaan, ja dat is het leven…
De grote kwaliteit van het boek zit in alles, de beeldende stijl (als lezer zie je alles voor je), de taal, Surinaams Nederlands dat feilloos is aangepast aan alle personages, de humor die steeds weer opduikt, de herkenbaarheid van veel situaties uit het dagelijks leven van gewone families en de structuur: de schrijver voert ons naar alle stadia van voorbereiding op de ‘Famir’man-sani’ met als pakkend slot de gebeurtenissen op boiti. Hij weet zich steeds weer te verplaatsen in de vele, zo verschillende familieleden, die uiteindelijk toch een eenheid vormen.
Bij de derde, herziene druk in 1981 schrijft Cairo zelf in zijn inleiding: ‘[…] geweldig blij ben ik, dat ik als schrijver met persoonlijke ervaring veel dinges uit me kinderjaren heb mogen gieten in woordvorm, zelfs in boekvorm. ‘Famir’man-sani’ is dan ook een persoonlijk verslag van de worsteling van mensen. Van ons, die arm waren en pijn hadden. Van ons die bevrijding zochten. Verzoening met ONZE GODEN… […]’
Sommige boeken blijven altijd actueel.
Edgar Cairo, Kollektieve schuld oftewel Famir’man-sani. Vierde druk 2010. Uitgeverij In de Knipscheer, Haarlem, ISBN 978-90-6265-662-2
Singi tori’s van Darell Geldorp
Darell Geldorp, voorzitter van NAKS Ala Firi, is geruime tijd bezig geweest met het opschrijven van bestaande wintiliederen die hij hoorde op de radio en via uitgebrachte cd’s. “Ik heb een groot schrift vol met deze liederen. Op een gegeven moment begon ik de liederen te bestuderen en kwam erachter dat er 3 soorten wintiliederen zijn: liederen om de winti op te roepen, liederen voor zodra de winti aanwezig is en liederen waarbij de winti wordt bedankt en teruggestuurd naar de geesteswereld.
Sinds kort is hij gestart met het schrijven van verhalen over wintiliederen. “Ik zoek een onderwerp dat ik naar voren wil brengen en creëer dan een verhaal daarover met de bijbehorende liederen, net zoals men het vroeger deed bij de Anansi Tori’s, maar in dit geval worden wintiliederen gebruikt,” zegt hij. Zijn onderzoek leverde hem op dat er een onderscheid is tussen liederen die werden gezongen door de winti en liederen die mensen zingen over de winti. Over de kracht, de macht en de wijsheid van de winti. De meeste liederen bevatten boodschappen van de winti naar de mens toe, over hun gedrag en hun functie. Hij gaf twee liederen als voorbeeld. Een lied over de functie van de winti:
Mi na goron-wint’o, baka-gron Aisa he.
Mi na mama di e luku den krioro pikin.
Was’ m’ede gi mi meki fuka kaba.
In dit lied vertelt de Bakagron Aisa over haar functie tegenover de mens. Haar functie is om te waken over kinderen. Hieruit kan je dan ook leren dat de Aisa een moederfiguur is.
Een lied over de taak van de winti:
Leba ho, yu na dyan-dyan 2x
Ogri doti yu sa wai en gwe
wisi seti yu sa sibi en gwe
Leba ho, yu na dyan-dyan
Ogri; wai en gwe
wisi; wai en gwe
In dit lied leer je over de taak van de Leba winti om de omgeving en het leven van de mens ten alle tijden veilig te houden tegen allerlei negatieve sferen. Dus in dit lied benadrukken ze zijn/haar taak, maar tegelijkertijd bedanken ze de Leba ook voor zijn/haar werk.
Geldorps verhalen zijn te vinden op www.culturu.com onder de topic Winti Singi met Luangu Masra. Daar heeft hij de meestgelezen verhalen neergezet. Hij is voornemens om de verhalen in boekvorm naar het grotere publiek te brengen.
[uit Naks Tori nr. 2, februari 2011]
Slang bijt meid
door Michiel van Kempen
Op 17 maart gaat het nieuwe RTL televisieprogramma Echte Gooische Meisjes in de Jungle in première. RTL 5-baas Remko van Westerloo heeft gemeld dat het een grappig realityprogramma wordt waarin meisjes uit allerlei RTL 5-programma’s een tocht afleggen in de jungle in Suriname.
Wat het binnenland daar dan van denkt, vermeldt de RTL-baas niet. Maar zoals men weet kan men de natuur niet ongestraft aan zijn liaan trekken. Eerder deze maand moest een van de deelneemsters vanuit de jungle (want zo heet dat, ‘tropisch regenwoud’ klinkt natuurlijk niet spannend genoeg) met spoed naar het Academisch Ziekenhuis in Paramaribo worden gebracht. Ze was door een slang gebeten. Mediajournaal.nl meldde: ‘Slang bijt echt RTL5-meisje’. Er zijn dus ook andere RTL-meisjes: van plastic, van bijenwas, van siliconen vooral ook. Maar dit was een echt meisje. Het had de moed gehad een doos met een slang te openen en die beet haar in de hand. Mazzel: het was geen gifslang, maar een wurgslang, een anaconda of aboma. Levert vervelende ontstekingen op, maar RTL-wicht is niet gewurgd, afkloppen.
De dienstdoende reporter ˗ Starnieuws kwam er als eerste mee op 10 januari ˗ had niet geïnformeerd naar de betekenis in de winti-cultuur bij de binnenlandbewoners. Maar de boa constrictor, zo meldt ons de goeie ouwe Encyclopaedie van Nederlandsch West-Indië uit 1914-17 is de afgodslang, de dagoewesneki of Papasneki, en die kan men maar beter met rust laten, want hij is de machtigste foduwinti, erg belangrijk in de communicatie tussen goden- en mensenwereld. Terecht dus dat de RTL-huppelkutjes hun mobieltjes niet mochten meenemen naar het binnenland. De reporter noteerde ook niet hoe lang die slang was. De Encyclopaedie schrijft, alsof ze het zelf ook niet helemaal gelooft: ‘Volgens de oude reizigers: Schomburgk en Maximiliaan Prins von Wied, zouden zij zelfs 6 à 10 Meter lang kunnen worden, met een dikte als een mansdij.’
In het najaar van 2008 ontving ik de onderstaande foto’s van een anaconda die in Benzdorp in het zuidoosten van Suriname was gevangen. Aan de betrouwbaarheid van Schomburgk en de Prinz von Wied hoeft niet meer getwijfeld te worden. In de buik van het beest zaten meer dan honderd kleinere slangen van allerlei soorten. Misschien moeten de Gooische kandidates deze foto’s maar eens goed bestuderen, voordat zij opnieuw naar de jungle afreizen.
Blue Devil: Folkert de Jong & Remy Jungerman
door Charl Landvreugd
Blauw is de kleur van de hemel, daar waar de goden wonen. Het wordt in diverse culturen gezien als de kleur van macht en de kleur van bescherming. De duivel daarentegen is relatief. Waar hij in het Westerse denken de plek inneemt van de tegenstander bestaat hij in het oude West Afrikaanse denken van voor de monotheïstische religies niet. Dit denken dat de oversteek heeft gemaakt naar Suriname, manifesteert zich in de Winti-filosofie en de voorouderverering. Zowel het eren van de goden als de voorouders was voor de tot slaaf gemaakten verboden omdat het gezien werd als des duivels en gevaarlijk. Beide praktijken zijn honderden jaren in het geheim uitgevoerd.
Als je niet weet waar Metis Galerie precies ligt, is het vinden ervan als op zoek gaan naar een geheime plek. De nummering op de Lijnbaansgracht is niet makkelijk te volgen en bij het zoeken stuit je op de hekken van de Noord-Zuidlijn. Een lastige rivier om over te steken, maar als het lukt kom je bij de plek die aankondigt de ontmoeting tussen een Sjamaan en Dr. Frankenstein.
De Sjamaan in dit verhaal is Remy Jungerman. Zijn verbeelding van de voorouderverering laat een splitsing zien tussen felle kleuren en rustige tonen. In de Surinaamse beeldcultuur die Jungermans culturele achtergrond vormt, separeert hij hiermee het rijk van de levenden van dat van de doden. Offers en rituelen uit zijn persoonlijke geschiedenis worden twee dimensionale weergaven van contact met het verleden. Jungerman maakt een realiteit zichtbaar die lange tijd was verborgen. De levendige collages vertellen het verhaal van een levensbeschouwing die gericht is op het vinden van balans tussen verleden, heden en toekomst. In deze show zijn ze een cursus Afro-Surinaamse rituelen en filosofie voor beginners. Het is een spoedcursus die fungeert als inleiding tot het begrijpen van de rustige abstracties in de muurinstallaties.
De ruimtelijke werken verwijzen naar de meerdere dimensies waarin deze Afro-Surinaamse gedachte zich afspeelt. Door hun ogenschijnlijke platheid is het nooit zeker of men naar een sculptuur of schilderij kijkt. Het lijnenspel dat is afgeleid van de rituele pangi (omslagdoek) impliceert een oneindigheid in tijd en ruimte. De zorgvuldig geplaatste objecten markeren het moment van contact tussen mens en het verleden. Deze offers verschaffen toegang tot een multi-dimensionale wereld waar de kennis van de voorouders ligt verborgen.
Onttrokken aan de eerste blik, net om het hoekje staat het aandeel van Dr. Frankenstein beter bekent als Folkert de Jong. De keuze voor het werk ‘The Last Thinker’ had niet treffender gekund. Het sculptuur is een verbeelding van Auguste Rodin’s ‘De Denker’. In Rodins originele beeldengroep kijkt de Denker uit over de figuren onder hem in de hel. De Jongs interpretatie zit op houten pallets en heeft zijn hoed afgezet om eens rustig na te denken over wat hij ziet. Met de nieuwe informatie die beschikbaar komt door het werk van Jungerman heroverweegt ‘de laatste denker’ zijn interpretatie van de wereld. Daardoor komt in deze duoshow het werk van De Jong in een heel ander daglicht te staan. Het vervult een functie als vertegenwoordiger van Westers denken in een West-Afrikaans metafysisch stelsel. De Denker van Rodin wordt hier in verband gebracht met de Afro-Surinaamse filosofische traditie waar van origine ‘de hel’ niet bestaat. Als denker kan men zich dan afvragen hoe de Westerse filosofie zich had ontwikkeld als zij niet vast had gezeten in de gedachte dat het licht moet overwinnen op het donker.
De combinatie van deze twee kunstenaars en deze werken laat zien dat beide kunstenaars breken met traditie. Remy Jungerman doet dat door zichtbaar te maken wat tot voor kort geheim was. Daarnaast laat hij een manier zien waarop eenheid behouden wordt binnen een Caribische traditie. Folkert de Jongs ‘laatste denker’ heroverweegt de voorouderlijke filosofische traditie waar hij uit voortkomt. Als onderdeel van zijn Saltimbanques-serie benadrukt “The Last Thinker” de ironische zijde van het onbegrip tussen twee culturen.
Met Blue Devil is er een show weggezet die kennisoverdracht propageert. Wat in het ene systeem als een duivel wordt gezien, is in het andere een scheppende kracht. De Sjamaan en Dr. Frankenstein leggen de basis en wij als participanten op deze geheime plek volgen het voorbeeld.
Blue Devil
Metis Galerie – Lijnbaansgracht 316, Amsterdam
Open: van 8 oktober tot 13 november
Winti neti tijdens Museumnacht
Wie zijn precies Mama Aisa, Apuku, Busi Ingi, Kromanti en de andere goden uit de Winti? Tijdens de Museumnacht in Amsterdam brengt het NiNsee ze even tot leven. Onder leiding van Marianne Markelo stellen ze zich persoonlijk aan u voor. Hoe herkennen we Mama Aisa, welke karaktereigenschappen typeert de Kromanti, in welke kleuren hult de Busi Ingi zich het liefst? Welke danspas hoort bij de Apuku? Maar vooral welke boodschappen hebben ze voor ons, aardse wezens en wat is hun plaats in de kosmos? Onder het schijnsel van de lantaarnpaal, bij het Slavernijmonument zal Marianne Markelo ons dit ‘mysterie’ uit de doeken doen. Winti is de religieuze voorstellingswereld van Afro-Surinamers. Het is een complex geloof in goden en geesten, waarbinnen magisch-religieuze praktijken centraal staan.
Zaterdag 7 november 2009
Slavernijmonument, Oosterpark (start vanaf Tropenmuseum)
De voorstelling wordt twee keer opgevoerd:
21.15u – 22.15u
23.15u – 24.15u
Voorverkoop passe-partout: € 17.50
Avondverkoop passe-partout: € 20.00
De voorstelling kan bezocht worden met de Museumnacht passe-partout, deze geeft toegang tot o.a. 42 musea tijdens de Museumnacht. Passe-partouts zijn te koop via alle verkooppunten van Ticket Service Nederland. Ze zijn ook online te bestellen http://www.ticketservice.nl/.
Voor meer informatie over de Museumnacht en het volledige programma zie http://www.n8.nl/.
Winti in het Japans & Googlebooks zegeningen voor Suriname
door Tjebbe van Tijen
Gisteren pas zag ik door georganiseerd toeval deze blog en kruiste mijn digitaal bootje de vaarroutes van Henna Goudzand en Michiel van Kempen en dat niet voor de eerste keer. Henna leerde ik als lerares Nederlands in Paramaribo kennen tijdens het avondklokbewind van de sergeanten en Michiel als bibliograaf, jaren later in Amsterdam. Michiel heeft samen met Kees van Doorne de inventaris van publicaties over Suriname in de Universiteitscollecties van Amsterdam helpen bezorgen. Maar liefst 7.956 publicaties zijn door Michiel en Kees beschreven. (*)
read on…
RSS
Facebook
Twitter
