Rudy Bedacht/Corly Verlooghen 80 jaar

door Michiel van Kempen

Vandaag bereikt Rudy Bedacht zijn 80ste verjaardag. Daarmee treedt hij toe tot het leger der sterken, zegt men. Maar men zegt zoveel. Wie de dichter persoonlijk kent, weet dat ook hij zijn portie heeft gekregen van het fysiek malheur dat zovelen treft. Een des te hartelijker felicitatie is daarom op zijn plaats. Want er valt veel in Rudy Bedacht te feliciteren.

De dichter, die op woensdag 14 september 1932 in Paramaribo het levenslicht zag, begon zijn schrijfcarrière onder de naam Corly Verlooghen. Dat gebeurde in Suriname met een gedicht in het tijdschrift Spes Patriae in 1951. Ruim veertig jaar hield hij die schrijversnaam aan, een tijd waarin een tiental dichtbundels verscheen, te beginnen met Kans op onweer in 1959. Toen kwam Kwetsbaar in de tijd; gedichten 1980-1994 uit, een bundel onder de naam Rudy Bedacht. De voornaam Corly bleef voortleven: zijn zoon draagt die voornaam.

In 61 jaar van publiceren heeft de tweeling Corly Verlooghen & Rudy Bedacht het poëziepubliek verblijd met vele lezerswaardige gedichten, waarvan een handvol zelfs de klassieke status heeft bereikt: gedichten die niet meer weg te denken zijn uit de Surinaamse canon, omdat ze breed erkenning hebben gevonden, door velen gekend zijn en met regelmaat zijn herdrukt: ‘Zelfbeschikking’, ‘Surinette’, ‘Ik heb een pop’, ‘Dit meisje’, ‘Thuisvaart van een creool’, ‘De suikerrietkappers’, ‘Kevertijd’. Het gedicht ‘Dit wankel huis’ werd evenzeer een token poem voor de moeilijke etnische verstandhouding in het Suriname van vóór de onafhankelijkheid, als Dobru’s ‘Wan bon’ hét gedicht werd over het eenheidszoekende volk.

Verlooghens werk is zeker ook niet onomstreden. Hij heeft soms lang niet malse kritieken gehad, nu eens begrijpelijk en terecht, dan weer met een kwaadaardige, persoonlijke ondertoon. In zijn jonge jaren greep hem dat ook zeker aan. Pas met het voorbijgaan van de jaren wist hij de stoïcijnse rust op te dringen om dat te accepteren als deel van het literaire bedrijf. Hij ging rustig voort in zijn eigen tempo.

Die stoïcijnse houding werkte ook niet altijd in zijn voordeel: waren de bundels tussen Kans op onweer en Kwetsbaar in de tijd druktechnisch puntgaaf verzorgd, het werk van de laatste 18 jaar verscheen als fotokopie van de printerette, al dan niet versierd met kringellijntjes van kleurenstiften. Hij hield zich verre van tijdschriften en uitgeverijen. Niemand anders selecteerde op kwaliteit dan Rudy Bedacht zelf en er was geen mens meer uit de literaire wereld die zich nog bekommerde om de dichter. Zelf leek hij overigens niet te lijden onder het bestaan in de marge. Hij werkte aan een boek dat uitkwam in een oplage van enkele tientallen exemplaren en dat met elke nieuwe printerette-oplage in omvang toenam. Zo ontstond Het leven is een rekensom, dat uitgroeide van een verzameling egodocumenten als gedichten, kopieën van krantenartikelen en diploma’s, tot het meest curieuze geschrift van een Surinamer op het westelijk en oostelijk halfrond: een meer dan 1000 bladzijden, 5 kilo wegende kolos, die opeens ‘een encyclopedische documentatie’ was gaan heten en waarin men zowat elke Surinamer kon vinden die met een flapoor of bij zijn stoelgang geluid kon produceren, naast zowat elke andere levende musicus van elk denkbaar genre vermits die musicus maar voorzien was van flink wat pigment in de huid, alsook stukjes over een festival in Estland, over de andere Baltische staten, Turkije, Frankrijk mitsgaders andere delen van de aardkloot, over gitaar-stemmen, vibratologie, de ontwerper van het Bijlmermonument, het bevat Anansitori, het bevat de éénlijnspartituur van talloze door Bedacht ontworpen volksliederen, het bevat foto’s van tomaten, sinaasappelen, koninklijke decoraties en een dame met een fantastische kont in een minirok, en reproducties van de ontelbare papieren eerbewijzen waarmee de Latijns-Amerikanen het Amazoneregenwoud om zeep hebben geholpen, alsmede… enzovoorts enzovoorts enzovoorts. Het is het Pak van Sjaalman maar dan tot de macht vier.

Geeft dit iets? Ja, het geeft veel plezier. Vooral aan de maker ervan, en verder denk ik ook aan allen die er – al dan niet bij voorintekening – in staan (en zoals aangegeven zijn dat er niet weinig), en verder geeft het plezier aan mij die deze felicitatiegroet nu schrijft. Wat jammer is, is dat den gemenen man niet ziet wat een prachtige teksten Rudy Bedacht tussen al het gefröbel door soms schrijft. Die teksten vinden zeker niet altijd de weg naar het publiek dat ze verdienen. Zullen we daar nu maar eens werk van gaan maken, ter wille van de Literatuur? Ach, nee, later, eerst feestvieren. Corly Verlooghen is 80 geworden en Rudy Bedacht ook!