Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Werehpai
Archeologie van Suriname – de Werehpai Petroglyph Site
De archeologische vindplaats Werehpai in het zuidwesten van Suriname werd in 1999 ontdekt. De plaats ligt ongeveer 10 km ten oosten van het Trio-dorp Kwamalasoetoe aan een zijriviertje van de Sipaliwini. In 2007 schreef Lana Leach op CU: het verhaal gaat dat trio Kamanja negen jaar geleden door een droom naar Werehpai is geleid. Sindsdien is steeds meer wetenschappelijk onderzoek naar Werehpai gedaan. Onderstaand artikel van de Ware Tijd Literair van 3 mei 2024 laat zien hoe dit uitmondde in boekpublicaties, expositie-, filmmateriaal en meer.
read on…The Archaeology of Suriname
door Peter Sanches
Een bijzonder boek dat ik uit Suriname heb meegenomen is The Archaeology of Suriname: The Werehpai petroglyph site dat door het Surinaams Museum is uitgegeven. Het is geschreven door Aad Versteeg, Abelardo Sandoval, Irene Meulenberg en Dirk Noordam.
read on…Mennio zag als eerste de grotten
door Charles Chang
In aanwezigheid van kapitein Wakoesha Reshoedè, dominee Shawa en de vertaler Wuta Wajimnu vertelt basja Mennio Moeshè (48) het ware verhaal. Later bevestigt ook de granman zijn relaas. “Ik was 27 jaar oud toen ik de grotten voor het eerst zag tijdens het jagen. Niemand van het dorp had ze toen eerder gezien. Ik vertelde het aan Tiramu, een Akoerio, maar heb er niet aan gedacht om het aan de buitenwereld bekend te maken. Ik keek alleen in de grote ‘kamer’, waar ik tekeningen maar ook botrestjes zag die waren achtergelaten door een tijger.
Verder ging ik niet. Later in 2000, toen Kamainja vertelde in welke omgeving hij zijn hond was kwijtgeraakt, dacht ik terug aan de grotten. Ik vond het erg voor hem, want een jachthond is net een kind voor een Trio. Misschien is de hond opgegeten door een tijger zei ik toen aan Kamainja. Ik vertelde hem dat er daar grotten waren met tekeningen en een tijger die erin woonde. Toen hij dat hoorde, haalde hij mij over om hem de locatie te wijzen. A man kori mi, want hij zei dat ik geld kon verdienen wanneer toeristen naar de grotten zouden komen kijken. Zo heb ik hem dus gebracht naar de grotten. Kamainja was toen een dag later in zijn eentje al de ‘kamers’ gaan onderzoeken. Daarna heeft hij het bekendgemaakt.”
Op de vraag waarom hij, Mennio, dit niet eerder heeft verteld, zegt de Trio-basja: “Ik heb nooit de grani gekregen, maar lang terug heb ik dit van me afgezet. Totdat Wuta mij vroeg om mijn verhaal te vertellen. In de stad heb ik het ooit aan iemand verteld – de naam van de persoon ben ik vergeten – maar wie zal mij, een indiaan, willen geloven?”
De Trio zegt nooit een kopercent te hebben gehad sinds de bekendmaking door Kamainja. Hij is er volgens de Trios ook niet veel beter van geworden. Enkele jaren na zijn opzienbarende ontdekking verhuisde hij naar Brazilië.
In 2000 verscheen in het nieuws de ontdekking van grotten met rotstekeningen nabij het inheemse dorp Kwamalasamutu aan de zuidgrens met Brazilië. Hoe oud de tekeningen zijn, is niet te achterhalen, maar uit onderzoek van houtskoolrestjes is gebleken dat de grotten reeds vijfduizend jaar geleden werden gebruikt. Het aantal voorkomende petrogliefen in de grotten en omgeving maakt deze unieke site tot de grootste in het Amazonegebied.
[uit de Ware Tijd, 04/06/2011]
Het geheim van Werehpai
door Lana Leach
Het verhaal gaat dat Trio Kamanja negen jaar geleden door een droom naar Werehpai is geleid. Op een heuvel trof hij 313 rotstekeningen aan die tot 5000 jaar teruggaan. Een unieke vondst voor Suriname en wereldwijd van groot historisch belang. Maar wat precies de betekenis van de tekeningen is? De Trio weten het ook niet.
Op ongeveer tien kilometer van het Triodorp Kwamalasamutu in het zuidwesten van Suriname trof Kamanja enorme granieten rots-blokken aan. De rotsblokken zijn bovenop elkaar gevallen en in de holtes bevinden zich de 313 tekeningen.
In 2000 werd Conservation International Suriname ingeschakeld, die weer contact legde met de Stichting Surinaams Museum. Na veel veldwerk, onderzoeken nu archeoloog Aad Versteeg en landschapsarcheoloog Dirk Noordam de historische waarde van Werehpai. Beiden werken voor de Stichting Surinaams Museum.
De tekeningen, beter gezegd rotstekeningen of petrogliefen, bestaan uit in graniet gebeitelde en/of geslepen lijnen. Die lijnen vormen samen een voorstelling, meestal mens- of dierachtig. Soms zijn hele vlakken verdiept om bijvoorbeeld een lichaam te vormen en de tekeningen kunnen wel 135 centimeter groot zijn. Volgens Versteeg moet het erg tijdrovend geweest zijn om deze diepe lijnen in de keiharde rots te krijgen. “Je begrijpt dan ook direct dat deze activiteiten voor de makers heel belangrijk moeten zijn geweest.”
Dat Werehpai bijzonder is, mag duidelijk zijn. Het aantal rotstekeningen dat in Suriname bekend is, steeg door de vondst van Werehpai van 192 naar 505. Daarnaast is het voor het eerst dat er in Suriname houtskool bij de tekeningen gevonden is, waardoor men kon achterhalen dat de afbeeldingen tussen 1.000 en 2.000 en tussen 4.000 en 5.000 jaar oud zijn. De afbeeldingen zijn allemaal uniek, op een paar simpele tekeningetjes na. Ook de stijlen verschillen.
De Trio vernoemden de plek waar de rotstekeningen werden gevonden naar een voorvaderlijke cultusheldin. Het ware verhaal wordt nog onderzocht, maar volgens Versteeg gaat dit gepaard met strijd, kinderen die gekaapt worden en een overwinnaar. “Of dit verhaal ook afgebeeld staat in de tekeningen is nog niet zeker, maar dat bepaalde afbeeldingen een verhaal vormen is wel te verwachten. Zo heb je bijvoorbeeld een tekening van een man en een vrouw met op de achtergrond een dier met een krulstraat. Daar moet iets achter zitten.”
Volgens Versteeg hebben de tekeningen waarschijnlijk een godsdienstige betekenis. “De Trio geloven in een evenwicht tussen mens en natuur. De natuur staat voor het goddelijke. Geesten beheersen bijvoorbeeld de rivieren, de planten en de bomen. En die moeten goed gestemd worden.” Hij vermoedt dan ook dat piaimannen, de religieuze leiders van de stam, de rotstekeningen hebben gemaakt. “Het ligt op een afgelegen plek met weinig water, het was dus niet een plaats om een kamp op te zetten, vermoedelijk reisde de piaiman hiernaar af om de geesten goed te stemmen.”
Verrassing
Als extra verrassing zijn in twee nauwe rotsspleten ook nog dunne aardewerken potjes gevonden. De potjes zaten diep weggestopt en moesten er met lange stokken uit worden gelepeld. “Zelfs een kind zou er niet bij kunnen komen”, vertelt Versteeg. “Het is alsof de piaiman tegen de meest vaardige pottenbakster heeft gezegd dat ze het beste materiaal moest gebruiken om het mooiste, dunste potje te maken om de goden te eren. Waarschijnlijk was het gevuld met iets prachtigs of bijzonders, want ze hebben heel veel moeite moeten doen om dat potje op die plek te krijgen.”
Holte
Ook zijn er twee werktuigen gevonden waarmee de rotstekeningen gemaakt zijn. Ze waren keurig opgeborgen in een holte waarvoor een losse steen gezet was. Het zijn een smalle beitel en een hamer om op de achterkant van de beitel te slaan, beide van een steensoort die niet in de buurt van Werehpai voorkomt.
Noordam en Versteeg hopen volgend jaar een stuk meer te kunnen vertellen over Werehpai. In de planning staat een tentoonstelling en er zullen twee boeken worden uitgebracht. Een wetenschappelijk boek en een algemener boek dat naast het Engels en het Nederlands ook in het Trio zal worden uitgegeven. “De Trio zijn er zelf ook heel nieuwsgierig naar wat wij nou precies aan het uitzoeken zijn”, zegt Noordam. “Zij hebben ook hun vraagtekens bij deze tekeningen.”
[uit Parbode, 1 oktober 2007]
De ontdekking van Werehpai
door Reoma Tawadi
Toen ik jarig zou worden, ging mijn vader jagen, zodat we een feest konden vieren. Mijn vader, Kamainja Panaschekuung samen met Sairësë. Het was 7 mei 2000. Ze schoten een pakira en een aap. De pakira was door de jachthond gevonden. Toen ze de pakira in de katari hadden gebonden, was de jachthond verdwenen. Ze zochten, maar konden hem niet vinden. ‘We zullen morgen terugkomen om hem te zoeken’, zeiden ze, terwijl ze zaten te eten. ‘Zie je die hoge rots met grotten? Misschien is mijn jachthond daar gaan schuilen voor een tijger’, zei mijn vader en zijn vriend antwoordde: ‘Misschien is dat de rots waar men vroeger was gaan schuilen, toen er oorlog was. Mijn oma heeft me dat verteld.’
De volgende dag, 8 mei gingen Kamainja en drie mannen, Sairësë, Menio en Sarake naar de rots, met hun zaklantaarns. Ze kwamen bij de grote rots en waren bang. Ze durfden er niet in, behalve Kamainja die z’n jachthond wilde zoeken.
‘Nee laat maar, we komen niet naar binnen’, riepen de anderen. Ze dachten aan het enge verhaal dat ze vaak hadden gehoord, dat er geesten van hun voorouders in de rots zouden wonen. En misschien was er wel een tijger in de rots…
Maar Kamainja was niet bang. ‘Ik ga!’. ‘Nee, ga niet!’ De anderen waarschuwden hem. Ze waren bang. Vanuit de cultuur weten we dat je nooit een rots als deze mag binnengaan, want je weet nooit wat er is. ‘Als je niet meer naar buiten komt, zullen wij weggaan en je achterlaten.’. Ze probeerden hem om te praten, maar Kamainja liep de rots binnen. En al na enkele seconden riep hij luid: ‘Komen jullie kijken! Waarvoor zijn jullie bang? We gaan niet dood!’ Sairësë, Menio en Sarakë gingen de rots binnen met hun geweer geladen en gericht, omdat ze erg bang waren.
‘Kijk’, riep Kamainja, ‘er zijn tekeningen op de wand van de rots, zoveel, kom kijken! Jullie zijn toch niet bang, jullie zijn toch geen vrouwen? Waarom komen jullie met je geweer in de aanslag binnen? Er zijn geen tijgers binnen. Zijn jullie daarvoor bang?’
Toen ze de tekeningen zagen, werden ze bedroefd. Het verhaal dat ze al zo vaak gehoord hadden, leefde weer op in hun gedachten. Was het waar, dat mensen zo primitief geleefd hadden, in een rots?’ Ze konden het zich niet voorstellen.
De rots heeft verschillende plekken, net kamers. Ze bezochten alles en gingen ook de rots op, helemaal tot de top. Ze vonden ook veel potten van klei en scherven. Maar Kamainja heeft z’n jachthond niet gevonden…
Reoma Tawadi is leerkracht aan de Openbare School Kwamalasamutu en schreef haar verhaal over de ontdekking van de rotstekeningen van Werehpai.
RSS
Facebook
Twitter
