Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: vertellen
Ondernemer Charles Chang wordt verhalenverteller
Meestal staan zijn verhalen in het Surinaamse ochtendblad de Ware Tijd. Verhalen met een culturele of sociaal-maatschappelijke invalshoek. Vorig jaar kwam ook een bundel met zijn werk uit. Het schrijven pást bij Charles Chang. Al verwachtte iedereen die hem kende dat hij ondernemer zou worden.
‘Als kind en jong persoon is het altijd moeilijk om keuzes te maken – wat je later wilt worden,’ vertelt Chang. ‘Maar in mijn geval is mij op m’n twintigste duidelijk gemaakt dat ik als oudste kind in het gezin de eenmanszaak moest overnemen. Ik kom echt uit een ondernemersfamilie waarin er geen ruimte was voor cultuur en kunst.’
Hij leek dus geen keus te hebben. De toekomst van de nog jonge Chang lag in de overname van de zaak met onderdelen voor brommers en fietsen. ‘Dat was in de winkel staan, ja. Ik heb dat enkele jaartjes kunnen doen. Dat was in de oorlogsjaren van Suriname – in de tachtiger jaren. Toen werd het moeilijker. Niets kwam meer binnen, de winkel raakte leeg en in ’87 sloot ik de deuren. Ging ik naar Nederland.’ Tijd voor, zoals Chang het uitdrukt, ‘een andere fase in het leven’. ‘Ik heb een jaar lang niets gedaan. Rondgezworven. Toen was het nog niet mogelijk om ‘vrij’ te ondernemen, je moest in het bezit zijn van een ondernemersdiploma. Het kwam ook niet bij me op een opleiding te beginnen.’
Goudsmid
Het was Changs vader die hem op het idee bracht om goudsmid te worden. ‘Ik dacht: dat ís het. Want ik had twee rechterhanden. Ik schreef me in op de vakopleiding in Amsterdam. Eigenlijk een opleiding om werklozen te helpen. Ik zat daar met huisvrouwen, een paar jongeren… Ik had geluk. Ik werd aangenomen op de Spiegelgracht. Bij juwelier Pijper. Daar ben ik een jaar gebleven. Later deed ik de overstap naar Pas Diamonds – bij de Amsterdamse Diamantbeurs. Een heel nieuwe wereld! En ik besefte ook dat een grote kans was. Meneer Pijper maakte me ook duidelijk: ik geef je de kans. Want jij bent als allochtoon hier. En dan krijg je niet gemakkelijk de kans om met waardevol materiaal te werken.’
Toch was Chang ervan overtuigd dat het om een tijdelijke betrekking ging. Hij had zich voorgenomen om het een jaar te doen en dan weer terug te gaan naar Suriname. ‘Ik was naar Nederland gekomen, maar niet met het idee om hier te blijven. Het was een overbruggingsperiode omdat je daar die militaire toestanden had.’
Creatief
Zo gezegd, zo gedaan. Zijn vader had al een pand gekocht in Paramaribo, Chang hoefde de zaak alleen nog maar in te richten. ‘Ik introduceerde nieuwe dingen. Vóór mij kon niemand wit goud repareren. Ik kon die service verlenen. Ik maakte nieuwe modellen… Het ondernemerschap kwam weer terug, ja. Daarmee ook het kunstzinnige, het creatieve.’
Maar toch… ‘In 2000 kocht ik een computer van mijn neef; begon ik stukken te schrijven van wat ik allemaal deed in het weekeinde. Die stuurde ik naar familieleden in het buitenland,’ aldus Chang. ‘Ik was altijd al een natuurmens. Ik ging vaak naar het binnenland. Ik was al bekend bij de indianen in het zuiden van Suriname.’
‘In 2003 ging een neef van mijn vader naar China. Ik zei: ik ga met je mee. Ik wil het dorp zien van mijn opa, waar ik vandaan ben gekomen. Ik maakte daar een mooi reisverhaal van. Dat werd gepubliceerd toen 155 jaar Chinese immigratie werd gevierd. Mijn debuut in de media. Toen had ik de smaak te pakken. Parttime. Eén artikel per maand. Toen maakte ik een heel groot artikel voor De Ware Tijd over een natuurreservaat.’
Wachten op klanten
‘De winkels? Daar had ik al minder trek in. Zitten. Wachten op klanten, de hele dag… Ik wilde naar buiten! Het werd steeds meer en meer. Totdat ik in 2006 zei tegen mijn vrouw: hier heb je de sleutel. Kun je de zaak verhuren. Dat was de tendens in Suriname: verhuur het aan een Chinees, dan heb je inkomen. Maar mijn vrouw wilde doorgaan met de winkel. Ik zei: je mag door, ík ga wat anders doen. Zo ben ik nu full time schrijver, de afgelopen zes jaar.’
Onzeker? Ach. Chang ziet dat er belangstelling is voor zijn verhalen. Hij wordt ook gevraagd om verhalen te schrijven. ‘Meer en meer. Ik werk nu zeven dagen per week en om half twaalf ‘s avonds doe ik pas mijn computer uit.’
[RNW, 3 september 2012]
Nieuwe website Vertelacademie
Om het eerste lustrum van de Vertelacademie extra kleur te geven is voor de zomervakantie een geheel vernieuwde website online gekomen.
• Op ‘Home’ springt een betere integratie van de sociale media en de nieuwsberichten in het oog.
• Door gebruik te maken van tabbladen is bij ‘Lesaanbod’ ruimte gecreëerd om per cursus of workshop extra (inhoudelijke) informatie toe te voegen.
• Afstudeerprojecten en afstudeersolo’s van Leerroute studenten worden in beeld gebracht bij ‘Projecten.’
• Uitgebreid aandacht wordt besteed aan nationale en internationale samenwerkingspartners bij ‘Wie zijn wij.’
• De rubriek ‘Zelfstudie’ is beter vormgegeven zodat inhoudelijke en praktische informatie over de vertelkunst overzichtelijker en uitgebreider gepresenteerd wordt.
Natuurlijk ben je van harte uitgenodigd om naar www.vertelacademie.nl te surfen en het resultaat zelf te bekijken;
Veel hilariteit tijdens Harry Jong Loy tori neti
door Tascha Samuel
Paramaribo – In de vrij goedgevulde achtertuin van Tori Oso werd in het kader van ‘Wereld Verteldag’ een speciale tori neti gehouden met als centraal thema het werk van wijlen Harry Jong Loy.
read on…Harry Jong Loy tot leven gebracht
door Carry-Ann Tjong-Ayong
Arkiman, ini a foto, abra watra, a wans pe un de,
Radio Apinti, the Happy Station, e bari un wan odi
Met deze magische woorden van Harry Jong Loy, opende Schrijversgroep 77 op 27 maart de storytelling night in Tori Oso, 28 jaar na het overlijden van de bekende verhalenverteller, die sinds 1955 heel Suriname aan de radio gekluisterd wist te houden met zijn verhalen, Jorkatori, vertellingen, legenden
en andere orale overleveringen.
Acht dozen vol handgeschreven velletjes zijn er in het Nationaal Archief bewaard. Helaas geen geluidsbanden. Dus moest de zaal het hebben van de voordrachten in Nederlands en Sranan Tongo van Ismene Krishnadath, Frits Wols, Arlette Codfried, Sombra en Guillaume Pool, die elk op hun eigen wijze een verhaal van Harry Jong Loy brachten. Slory kwam nog met een gedicht, Annemarie Sanches vertelde over haar ervaringen als collega en Harry’s dochter over haar vader. Het archief was aanwezig om de toehoorders uit te nodigen een kijkje te komen nemen.
Een geslaagde avond die zeker navolging verdient.
Cat 28/3 2012
Vertellen op Wereldverteldag
Op dinsdag 20 maart (Wereldverteldag) zullen vele vertellers op de meest onwaarschijnlijke plaatsen op de wereld hun vertelkunsten tonen. Thema is: Bomen. Aart Jacobi (Nederlands ambassadeur), Guillaume Pool (foto rechts), Hilli Arduin en Pita Parole zullen vanaf 19.30 uur vertellen op het erf van de Nederlandse Ambassade in Paramaribo. Inloop vanaf 19.00 uur, inloop gratis.
Harry Jong Loy Storytelling Night
Op 28 maart organiseert S’77 met medewerking van het Nationaal Archief Suriname een Storytelling Night in Tori Oso. Hierbij zal het werk van Harry Jong Loy centraal staan.
read on…Kindervertelmiddag groot succes
door Ruth Nortan
Paramaribo – De vertelmiddag met schrijfster Hilli Arduin is gelet op het aantal aanwezigen, een daverend succes geworden. Gezellig zat een deel van de meer dan 100 kinderen op stoelen en een ander deel lekker knus bij elkaar op de grond, bij de Nederlandse ambassade geboeid te luisteren naar het kinderverhaal over Prinses Ivana.
Op interactieve wijze vertelde Hilli Arduin met Marisa Pieplenbosch over haar debuut-kinderboek. Pieplenbosch, conferencier, sprak de middag aaneen en interviewde schrijfster Arduin en Gerold Slijngard, de illustrator. Arduin: “Ik genoot van de interactie met de kinderen. Alle 100 boeken die ik had meegenomen zijn uitverkocht, weg”, zei zij enthousiast.
Behoefte
Gelet op de verassend grote belangstelling, blijkt dat er enorme behoefte is aan deze activiteiten, vond Sandra Ammersingh-Zweers, beleidsmedewerker Cultuur en Sport bij de Nederlandse ambassade. Schrijfster Tessa Leuwsha vulde aan: “Literatuur leeft meer onder de mensen dan we denken. Belangrijk is ook dat kinderen boeken lezen die passen binnen hun belevingswereld. Prinses Ivana, het prinsesje dat haar haren niet wilde kammen is nou net zo’n boek.” Ammersingh-Zweers en Leuwsha deelden de mening dat er grote behoefte is aan dergelijke vertel(literatuur)activiteiten. Ammersingh-Zweers: “We stonden perplex van de opkomst. We hadden 100 stoelen hier, maar konden gerust het dubbele neerzetten.”
Plaatsvervangend ambassadeur Robert Petri beaamde het succes van de activiteit: “Het was ontzettend leuk, zo spontaan. We zagen dat de kinderen genoten. Hilli en Marisa zijn gewoon professionals. We dachten aan tussen de 30 en 50 mensen, maar telden er meer dan 175. Binnen het beleid dat gericht is op jongeren, zullen we serieus kijken of wij vaker dergelijke middagen kunnen organiseren.” Arduin nagenietend: “Ik had een goed weekend. Echt, het kan niet meer stuk.” De garage van de Nederlandse Ambassade vormde het toneel van de succesvolle vertelmiddag zaterdag.
[naar de Ware Tijd, 13/02/2012]
Lobi tori door Hilli en Gilli
Op Valentine”s day, dinsdag 14 februari 2012, kan het publiek in Tori Oso in Paramaribo luisteren naar lobi tori, liefdesverhalen, verteld door Hilli Arduin en Guillaume Pool, beiden vertelkunstenaars.
read on…Verhalen Voor Een Warme Lentenacht
Gezongen gedichten horen we vaker, een gezongen verhaal ligt minder voor de hand. Izaline Calister en Raymi Sambo doen het toch. Ze zingen en vertellen verhalen.
De Curaçaose zangeres Izaline Calister reist al jaren voor haar werk de wereld rond. Tijdens de overzeese tochten verzamelde ze verhalen. Verhalen uit haar jeugd, de Nederlandse Antillen, Aruba, Zuid Afrika, Indonesië en Suriname maar ook in Nederland vond ze oude volksverhalen en legendes waar ze muziek bij componeerde.
Izaline en rasverteller, acteur en landgenoot Raymi Sambo (All Stars, Willem Wever, Zoop) vertellen spannende, mooie, ontroerende en leerzame verhalen over Spin Anansi, de legende van Borobudur, maar ook over het Vrouwtje van Stavoren.
Een intrigerende theatervoorstelling voor een warme, spannende lentenacht.
zang: Izaline Calister, spel: Raymi Sambo, muziek: Ed Verhoeff, Roël Calister
4 maart 09 Amersfoort De Doelen TRY OUT 010-2171717
6 maart 09 Nijmegen Lux Theater 0900-5894636
7 maart 09 Amsterdam De Meervaart 020-4107700
10 maart 09 Gouda Schouwburg 0182-513750
11 maart 09 Utrecht Schouwburg 030-2302023
12 maart 09 Rotterdam Theater Zuidplein 010-2030203
14 maart 09 Hoogeveen De Tamboer 0528-280180
21 maart 09 Soest Idea 035-6095829l
27 maart 09 Amstelveen De Griffioen 020-5985033
1 april 09 Hoorn Het Park 0229-291000
3 april 09 Amsterdam De Kleine Komedie 020-6240534l
4 april 09 s Hertogenbosch Theater a/d Parade 0900-33727233
5 april 09 Papendrecht De Willem matinee 078-6158226
17 april 09 Haarlem Stadsschouwburg 023-5121212
18 april 09 Arnhem Schouwburg 026-4437343
19 april 09 Almere Schouwburg 036-8455555
25 april 09 Amsterdam Podium Mozaiek 020 5800381
29 april 09 Groningen De Oosterpoort 050-3680368
2 mei 09 Dordrecht Kunstmin 078-6397979
9 mei 09 Ede Cultura 0318-6728002800
De kunst van het vertellen in de OBA
In de maand februari staat De Kunst van het Vertellen centraal in de programmering van de Openbare Bibliotheek Amsterdam.
Zondag 5-2, 11.00 uur, Theater van ‘t Woord
Vertelprogramma door Anne van Delft en Tineke Williams
Meer informatie en direct online kaartjes bestellen, klik hier
Zondagochtend 12, 19 en 26 februari, 11.00-13.30 uur, Mulischzaal
Serie vertelworkshops door Anne van Delft
Meer informatie en direct online kaartjes bestellen, klik hier
Dinsdag 28 februari (voorjaarsvakantie), 15.00 uur, Annie MG Schmidt Theater
Muzikaal vertelprogramma Anine door Nel Lekatopessy en muzikant Rudy Tuhusula
voor kinderen vanaf 6 jaar en volwassenen
Meer informatie en direct online kaartjes bestellen klik hier
Dinsdag 20 maart, 20.00 uur Theater van ‘t Woord / Wereldverteldag
Man, Woman, Life, Love; stories from Africa, the Caribbean and Beyond
In samenwerking met Internationaal Storytelling Festival Amsterdam presenteert de OBA één van Engeland’s indrukwekkendste verhalenvertelsters met Jamaicaanse roots – Jan Blake. Zij geniet een internationale reputatie vanwege haar enthousiaste en geestige optredens met doordringende zang en hypnotiserende tradional stories. Haar repertoire omvat veel verhalen over sterke vrouwen. Deze avond staan verhalen uit o.a. Afrika en de Caribbean centraal. Een aanrader voor alle storytelling/liefhebbers!
Voertaal is Engels
OBA – Oosterdokskade 143 – www.oba.nl/agenda – T 020 52 30 900
Kwakoe’s Roze Zondag 2011
All together now is het thema van Kwakoe’s Roze Zondag 2011. Voor het vierde achtereen volgende jaar wordt dit evenement georganiseerd.
Kwakoe is een van de belangrijkste evenementen met internationale allure binnen de Afro-Nederlandse gemeenschap gemeenschap. Het is het belangrijkste evenement waar de Afro-Nederlandse gemeenschap elkaar vanuit het gehele land ontmoet.
Een belangrijk en kleurrijk onderdeel van het festival is Kwakoe’s Roze Zondag. Ook dit jaar wordt het Kwakoe Zomer Festival georganiseerd in het Bijlmerpark in Amsterdam Zuidoost. Kwakoe’s Roze Zondag is ook het startschot van de Amsterdam Gay Pride Week, met als hoogtepunt de Canal Pride Parade op zaterdag 6 augustus.
Tijdens Kwakoe’s Roze Zondag 2011 worden bijzondere verhalen van specifieke doelgroepen binnen de Afro-Nederlandse gemeenschap ontsloten: Afro-Nederlanders met een homoseksuele of lesbische levensstijl en identiteit. Wat wij met Kwakoe’s Roze Zondag beogen is om vanuit de Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse gemeenschappen met rolmodellen naar buiten te treden. Homoseksualiteit is nog steeds niet onomstreden in de Surinaamse, Antilliaanse en in de Afrikaanse gemeenschap. Met de Roze Zondag, waar een programma wordt gepresenteerd van amusement, kunst en inhoudelijke debat en dialoog, willen wij verder begrip en respect ten opzichte van HLBT (Homo, Lesbisch, Biseksueel en Transgender) creëren. Het Kwakoe Festival is een uitstekende gelegenheid om een breed en gevarieerd publiek te bereiken uit de belangrijkste doelgroepen voor debat, dialoog en kennismaking: de Surinaamse, Antilliaanse en Afrikaanse gemeenschappen.
Kwakoe’s Roze Zondag 2011 omvat een gevarieerd programma, dat bestaat uit een inhoudelijk deel en een amusementsdeel. Het inhoudelijk deel bestaat uit debat en dialoog. Onderdeel hiervan is de presentatie van de homo-emancipatienota van de VVD en GroenLinks aan de Stadsdeelraad en het Dagelijks Bestuur van Amsterdam Zuidoost. Voor het debat en dialoog worden onder meer uitgenodigd progressieve geestelijk leiders op het gebied van de homo-emancipatie. Dit onderdeel vindt plaats in samenwerking met de GGD en het Surinaams Inspraak Orgaan (SIO). Het amusementsdeel omvat onder meer een optreden van Jetty Mathurin en de opvoering van het controversiële toneelstuk Double Dong van MC Productions. Van dit toneelstuk wordt tijdens het middag programma een teaser opgevoerd gevolgd door debat met publiek, ’s avonds wordt in het Bijlmerpark theater het toneelstuk integraal opgevoerd. Jetty Mathurin, in de personage van Stanley Weltevreden, houdt het publiek – de Surinaamse man die in de zaal zit – een spiegel voor door in te breken in het debatgedeelte van het programma. Deze verbinding tussen inhoud en amusement moet het publiek op enigszins luchthartige wijze aan het denken zetten. Het is voor ons de methode om een belangrijk en serieus onderwerp aan de kaak te stellen.
Mikel F. Haman: Projectleider Kwakoe’s Roze Zondag 2011, tevens Ambassadeur Stille Dilemma’s Gemeente Amsterdam en HOMO/SOA/Aids Activist binnen de Suri-Nederlandse gemeenschap vraagt dit project aan. Samen met Marlon Reina, homo-activist binnen de Antilliaans-Nederlandse Gemeenschap en COC Amsterdam zijn wij vier jaar geleden gestart met de Eerste Kwakoe’s Roze Zondag tijdens het Kwakoe Festival. Kwakoe’s Roze Zondag heeft tot doel het bevorderen van de Homo-emancipatie binnen de Afro-Nederlandse gemeenschap en daar is het Kwakoe Zomer festival in Amsterdam Zuidoost bij uitstek het geschiktste plek ervoor. De afgelopen 3 jaar was Kwakoe’s Roze Zondag een groot succes.
Yorka tori van Alfred Tjon A Fon
door Charles Chang
Alfred Tjon A Fon (87) is op zijn levenspad veel bizars tegengekomen. Hij bezit bovendien ook de gave om onheil te voorspellen. “Het zijn geen leugens of mop. De dingen die ik ga vertellen, zijn echt gebeurd hoor!”
Alfred Tjon A Fon(87) is geboren in Coronie uit een Chinese vader en een creoolse moeder. Hij groeide op in Nickerie, maar door het werk van zijn vader, die op en neer pendelde tussen de twee aangrenzende districten, was hij vaak in zijn geboorteplaats. “Daar heb ik veel meegemaakt”, zegt Tjon A Fon veelbetekenend, wanneer hij zijn verhaal begint.
Zijn eerste kennismaking met ‘de vrouw van zijn leven’ gebeurde toen hij nog een kind van drie was. “Ik werd meegenomen op plantage Bantaskin. Zeven dagen lang was ik weg van huis. Ik bleef op Baka Dan – op een schelprits – mensen kennen de plaats als Storo.”
De ‘ontvoering’ moet veel indruk op hem hebben gemaakt, want na acht decennia weet Tjon A Fon nog precies hoe het huis er van binnen uit zag. “Mooi! Met veel goud en zilver! Het huis was onder de grond, onder een grote kankantrieboom. Ik zag bekenden komen met lantaarns om mij te zoeken. Ze liepen langs me, maar zij zagen mij niet! Ik wilde roepen, maar er kwam geen geluid uit mijn mond. De vrouw was een mooie vrouw. Ze zei dat ze van mij hield, maar dat het niet wederzijds was. Ik zat bij haar op schoot en ze vertelde dat ik geen goud mocht dragen, wel zilver. Op de achtste dag bracht ze mij terug. Ik stond op het erf en zag veel mensen bij me thuis. Ze waren aan het rouwen, het was aiti dei! De mensen dachten dat ik dood was.”
Bang
Zijn moeder wist na deze gebeurtenis meteen dat hij geen normale jongen was. Hij was paranormaal begaafd. Aan de ene kant was zij blij, want Alfred was altijd een raar kind, maar aan de andere kant maakte zij zich geestelijk druk daarover. Hij was vaak driftig als kind en had altijd ruzie met zijn broer. Ook leek het erop dat hun vader meer hield van Alfred, want hij trok vaak partij voor hem. “Maar”, zegt Tjon A Fon, “dat is niet waar! Mijn vader hield van ons beiden, alleen kon hij niet verklaren wat er met mij aan de hand was. Als kind zag ik al dingen vooruit.” Hoe dat in zijn werk ging?, vraagt Tjon A Fon retorisch. “Op verschillende manieren… Er was altijd iets, die vrouw achtervolgde mij ook steeds. Daardoor heb ik veel kunnen zien. Maar niet altijd geloofde men mij, totdat er iets is gebeurd waarvan iedereen verbaasd was.
Mijn vrouw werd vroeger bang wanneer ik wat wilde vertellen, omdat het dan uitkwam. Ik kon onheil zien aankomen en om die reden drink ik niet.”
Verdwenen
De vrouw van Tjon A Fon, Lorine Edwards, een Arowakse uit Oreala, wist eerst niet dat haar man een bijzondere gave had. Totdat hij haar zijn droom vertelde op een ochtend, dertig jaar geleden. “Op een morgen stonden we op en vertelde Alfred een vreemd verhaal. Hij vertelde dat hij niet thuis had geslapen, maar dat hij was gaan wandelen op Oreala. Er was een feest daar en een indiaan, een zekere Alan Fraser, ging toen plassen bij de afgrond. Maar de man was dronken en viel. Ik nam het verhaal niet serieus en ging kort daarna naar de markt. Daar kwam ik een kennis tegen die vroeg of ik het nieuws uit Oreala had gehoord. Ik zei nee, wat is er dan gebeurd? ‘Uncle Pablo is dead! He fallen from the hill last night becas’ he was drunk!’ Ik schrok en haastte mij naar huis. Uncle Pablo was de bijnaam van Alan Fraser en hij was getrouwd met een tante van me! Ik zei toen aan Alfred: “What kinda man are you! Vanaf die dag wist ik dat hij geen normale persoon was.”
Ondanks dat ze wist van zijn bijzondere gave kreeg Edwards toch de schrik van haar leven toen ze lang geleden met haar man op bezoek was in haar geboortedorp aan de Guyanese kant. “In Oreala wonen Arowakken en Waraus en het dorp ligt hoog boven de Corantijnrivier. Daar zaten we naar muziek te luisteren toen Alfred plotseling opstond, een sprint naar beneden nam, en in het water verdween. Het was springvloed; het water was onstuimig. Ik werd bang, we leefden al zo lang samen, maar zoiets had ik nog nooit gezien! Ergens midden in de rivier kwam hij boven water, hij ging weer onder, daarna zagen we hem niet meer. Enkele politiemannen die samen met ons zaten, konden hun ogen niet geloven. Dit is een bovennatuurlijk mens zeiden ze.”
Alfred zelf weet niets meer van het voorval. “Ik herinner mij niets meer. De volgende morgen zat ik gewoon op de trap bij de rivier. Zo hebben de mensen mij gevonden, terwijl ze de dag ervoor de Corantijn hebben afgezocht. Iedereen dacht dat ik dood was, want ik kan niet zwemmen! Ik heb gelopen op de bodem van de rivier en daar was ik ook al die tijd!” Zijn vrouw was voortaan wat waakzamer. “We moeten voorzichtig zijn als we ergens gaan, zei ik aan Alfred. Want met zulke dingen laat je mensen schrikken!”
Takru sani
“Ik ben altijd monteur geweest”, vertelt Tjon A Fon op het balkon van zijn woning aan de Basralocusstraat in Nieuw Nickerie. “Na school ging ik in de leer, vandaar dat ik al op jonge leeftijd volwasmonteur werd. Maar zoals ik al eerder vertelde: in Coronie heb ik veel meegemaakt.”
Tjon A Fon doelt daarmee op takru sani. “Vooral in de tijd van felle politieke strijd! Mensen liepen ‘s avonds met baskita’s naar de sluizen om offers te brengen! Een zwager van mij, Edmund Vriesde – hij was getrouwd met mijn zus – had een eigen politieke partij, COP, Coronie Onafhankelijk Partij. Hij kreeg een job om zand te leveren voor de bouw van een vliegveld op Wageningen. Hij had veel trucks ingehuurd, maar na twee maanden was het werk nog niet af.
Hij kreeg teveel tegenslagen en uiteindelijk is het werk naar zijn politieke opponent gegaan.” Tjon A Fon vertelt over de eerste rit naar Wageningen. “De ochtend ervoor zei ik aan mijn moeder dat ik niet wilde rijden. In elk geval niet als eerste, want ik had een boodschap gekregen. Wat ik in mijn droom had gezien, was erg! De rit ging maar liever niet door. Edmund kon dat natuurlijk niet begrijpen en dacht aan zijn afspraken met Wageningen. In die tijd had je naast Burnside nog twee plantages, de Hoop en Buckleburry.
Bij Buckleburry was er een brug. Toen de dag aanbrak reed de eerste truck weg. Ik reed als tweede, en precies bij de brug van Buckleburry zagen ik en mijn bijrijder alleen nog het dak van de eerste truck. De brug was namelijk ingestort. Niemand kon begrijpen dat een kleine truck van zeven ton de brug kapot kon maken. Het was onmogelijk. De projectleider, een bakra, heeft toen de hele kreek laten dempen zodat we door konden rijden. Bij een andere rit zag mijn bijrijder plotseling iemand op de weg. Het was in een bocht – ik noem het yumbi boktu, maar ik zag het ook. Ik zei toen: “Jongu, tapu yu mofo, no gaw fu taki, boi! Ik zag dat de persoon geen benen had en boven de weg zweefde. Ik reed door dat ding heen en stopte. We stapten uit, maar nergens zagen we een spoor van een mens. Ook niet in het water langs de weg. De volgende dag brak de motor van de truck precies in de yumbi boktu. Dat ding was boos, denk ik. Mensen in Coronie riepen de dingen op om mijn zwager tegen te werken. Had die vrouw mij niet gewaarschuwd dan was ik waarschijnlijk doodgegaan bij de brug, want ik zou als eerste rijden.”
Tjon A Fon die heel gelovig is, weet niet waar de vrouw, zijn beschermengel, nu is. “Vroeger lagen er zilveren munten op de grond, naast de watermeter. ‘Laat ze, je moet ze niet nemen’, leerde ik mijn vrouw. Ze heeft lang niet meer iets van haar laten zien. Tot acht jaar geleden kon ik nog dingen voorspellen. Wanneer ik dan iets zei, kwam het uit. Zelfs politieke uitslagen.”
[uit de Ware Tijd, 28/05/2011]
RSS
Facebook
Twitter
