Op vrijdag 28 april 2017 werd de biografie van Albert Helman, Rusteloos en overal, gedoopt in Suriname. Het gebeuren vond plaats in het Institute of Graduate Studies and Research van de Anton de Kom Universiteit. Voormalig president R.R. Venetiaan, als dichter ook bekend als Vene, ontving het eerste exemplaar in Suriname uit handen van biograaf Michiel van Kempen. Een fotoverslag van Aafke Huizinga. read on…
Een aantal impressies:
Eerste impressie: 1 jongeman 30, grafisch ontwerper. Ik vraag hem: “Zou je een advertentie voor me kunnen ontwerpen over het boek van Albert Helman.”
“Natuurlijk! Maar by the way, wie is Albert Helman?”
Tweede impressie. Schrijversgroepavond. Boek van Helman staat mooi uitgestald op een boekenstaander op de boekentafel. Jongeman, ongeveer 25, loopt langs, pakt het boek op. Knikt goedkeurend. Mooi dik boek. Wie is die man op de omslag?
Derde impressie: Ring Ring. Erwin de Vries aan de telefoon.
“Ismene, ik heb gehoord dat jij dat boek van Albert Helman verkoopt.” “Klopt, ben je geïnteresseerd?” read on…
Op vrijdag 28 april a.s. wordt de biografie van Albert Helman, Rusteloos en overal, geschreven door Michiel van Kempen, met een uitgebreid programma ten doop gehouden in Paramaribo. Het eerste exemplaar wordt aangeboden aan dichter-president Ronald R. Venetiaan. read on…
Stil en bescheiden zat Elly Purperhart te luisteren naar alle loftuitingen aan haar adres tijdens de presentatie van het boek Duman, Leven en werk van winti duman Elly Purperhart, zondag bij de culturele vereniging NAKS aan de Tompsonstraat. read on…
Voormalig president Runaldo Venetiaan heeft gisteravond in de marge van een lezing over Albert Helman verklaard dat er vaker geluid is over corrupte politici als poging tot rechtvaardiging van de staatsgreep, echter heeft men tot op de dag van vandaag nooit kunnen bewijzen dat de machthebbers die door de militairen in februari 1980 werden afgezet, zich met corruptieve praktijken bezig hielden. Venetiaan maakte duidelijk, dat er nog iemand in de zaal aanwezig was (doelende op ex-minister Frits Frijmersum), die betrokken is geweest bij de Onafhankelijkheidsdeclaratie, en die hierover kon getuigen. De reactie van Venetiaan was in het licht van de felle kritiek die de schrijver Albert Helman immer had op zo’n beetje een ieder die in het machtscentrum zat na de staatkundige onafhankelijkheid. Helman was een fel tegenstander van de onafhankelijkheid van Suriname, en hij had het sinds die periode in scherpe bewoordingen regelmatig over drugshandelaars, corruptelingen en ‘Venetiaanse schijnvertoningen’. read on…
Paramaribo – Nu de St. Petrus en Paulus-kathedraal vanaf 6 april de eretitel van basiliek zal dragen, is de kans dat de paus Suriname zal bezoeken een stukje groter geworden. Dat is althans de verwachting van pater Esteban Kross. Hij zei dit donderdag tijdens de persconferentie waar hij en bisschop De Bekker meer informatie gaven over nieuwe status van de kathedraal.
Met het stopzetten van het Jeugdjournaal is het weer eens duidelijk geworden. Persvrijheid is in Suriname geen vanzelfsprekendheid. Alleen jammer dat Shirley de zwarte piet in de handen duwt van de ‘arme’ heren van de uitzending. Sowieso niet chic om je als leidinggevende te verschuilen achter je personeel. Maar iedereen die ooit bij de televisie heeft gewerkt, weet dat geen enkele uitzendregisseur op eigen houtje ertoe overgaat een programma, en vooral niet een nieuwsprogramma, stop te zetten.
Nog erger dan de censuur zelf, vond ik de selectieve verontwaardiging van het Nieuw Front. Ze waren er als de kippen bij om in een persbericht hun afkeuring over de zaak uit te spreken. Maar van censuur is er niet alleen sprake als een item over de decembermoorden uit de ether wordt gehaald NPS, VHP, SPA en DA91. Dat is, Chan, Greg, Guno en Winston, wat we noemen: politiek bedrijven met persvrijheid, het leed van de natie in het algemeen en de nabestaanden in het bijzonder. Veel erger dan de censuur zelf. Het is misselijkmakend! ‘Hypocriet’ is het juiste woord in deze.
Of zijn jullie het vergeten? Toen onder president Venetiaan een uitzending van Suriname Vandaagover Taiwan niet door mocht gaan. Eigenhandig door de ex-president de nek omgedraaid. Of toen Henry Strijk, de censor van het Nieuw Front bij de STVS, een uitzending van Suriname Vandaagover de interne perikelen bij de VHP dwarsboomde. In beide gevallen keken jullie de andere kant op en deden alsof er niks was gebeurd. Was dat geen censuur? Stonden toen het recht op persvrijheid en de vrijheid van meningsuiting niet op het spel?
Bij het Nieuw Front hebben ze waarschijnlijk twee maatlinten. Een voor het Front en een maatlint voor de rest. Toen Dino werd aangehouden in de Verenigde Staten was er nog diezelfde avond een verklaring. Men sprak er schande van, en terecht! President Bouterse moest naar het parlement komen en er gingen zelfs stemmen op dat hij moest aftreden. Ook daar is iets voor te zeggen. Suriname is immers internationaal te schande gezet. Maar nu de zoon van NPS-parlementariër Hesdy Pigot is gearresteerd bleef het weer stil. Geen verklaring. Geen oproep aan Hesdy om af te treden.
Volgens Shailendra Girjasingh heeft de vader nu niets te maken met de handelingen van zijn zoon. Gelukkig dat Hesdy dat zelf toch iets anders ziet en zijn excuses heeft aangeboden voor het handelen van zijn nageslacht. Diep respect daarvoor. Zoals het een vader betaamt. We krijgen ook nog een verontschuldiging van Diguan zelf. Dat heeft Hesdy ons beloofd. Graag! Want Diguan liet zich alle lof toezwaaien toen het goed ging, dus we verdienen nu op z’n minst ook een welgemeend ‘sorry’. Chinyere, ach, ik neem het haar niet kwalijk dat ze heeft gereageerd zoals ze heeft gedaan. Het is haar broer.
Ik heb me overigens altijd gevraagd waarom Hesdy coûte que coûte parlementariër wilde worden. Het had hem en zijn familie een hoop leed bespaard. Het maakt natuurlijk een verschil uit dat Diguan nu zoon is van een volksvertegenwoordiger. De fraude had ook makkelijk vorig jaar, toen Diguan gegrepen werd door bigi ai, aan het licht kunnen komen. Dan had Hesdy het DNA-stokje waarschijnlijk doorgegeven aan Ruth Renfrum. Maar toeval bestaat niet. Het heeft zo moeten zijn. Dat Hesdy lid zou worden van het hoogste college van Staat en dat zijn zoon, topzwemmer in de VS, opgepakt zou worden.
Maar nu ligt daar een unieke kans voor Hesdy. Indachtig zijn maidenspeech over “normen en waarden”. Om af te treden en zijn zetel terug te geven aan het volk. Daarmee stelt hij een voorbeeld voor alle politici die in een zelfde positie verkeren, zoals de president, of ooit daarin terechtkomen. Met de ‘dood’ van de politicus Pigot zal in dat geval de nieuwe Surinaamse politicus geboren worden. Een politicus met normen en waarden. In amper één maand zal parlementariër Pigot dan hebben bewerkstelligd wat collega’s in geen zestig jaar is gelukt. Diguan zullen we in dat geval eeuwig dankbaar zijn dat hij ooit heeft gestolen.
Paramaribo – Een aangekleed rek staat prominent onder een afdak. Wanneer ‘maripaboten’ vol wiri, switi sopi en andere rituele benodigdheden naar buiten worden gedragen, is de bedoeling duidelijk. Ze worden erop geplaatst. Binnenkomende bezoekers voor de afsluitingsceremonie van het journalistenproject ‘Slavenschip Leusden’ mogen een gekleurd touwtje uitkiezen en deze in een van de drie symbolische boten doen. De regen van zaterdagavond doet er niet toe. Druppelend komen mensen binnen, inclusief ex-president Ronald Venetiaan. Naar later blijkt, is hij een goede vriend van wijlen Alfred Rudolf Strijk. De foto van Strijk senior prijkt ook in het midden van de M’Awese-tempel die ter ere van hem is gebouwd.
Geen hulp
“Odi brada nanga sisa! Dit is geen prisiri, maar een herdenking, want den sungu (ze zijn verdronken) gebonden aan handen en voeten!”, zegt ceremoniemeester Elly Purperhart. Daarmee doelt ze op het tragische lot van de circa zevenhonderd slaven die op het slavenschip Leusden omkwamen. Het schip strandde op 31 december 1737 op een zandbank voor de monding van de Marowijne. De volgende dag brak en kapseisde het dodenschip, maar alvorens de bemanning en zestien slaven in reddingssloepen ontsnapten, werden alle luiken dichtgetimmerd en de hele ‘handel’ achtergelaten. “Er was geen hulp”, vervolgt Purperhart. “Maar het lichaam vergaat, de yeye niet – ze dwalen nog rond.” Daarom zal de du uma ter hoogte van de Tijgerbank de maripaboten in zee laten. Voor de studenten van het journalistenproject wordt dit ook een rituele ervaring.
Visionair idee
Een groep studenten bestaande uit Surinaamse studenten internetjournalistiek en Nederlandse juniorjournalisten volgt de aanwezigheid van dr. Leo Balai, onderzoeker en schrijver van het boek Het Slavenschip Leusden, in Suriname. “Daarover zijn afspraken gemaakt, zegt Henry Strijk, samen met Jessica Dikmoet de initiatiefnemers van het journalistenproject. De keus voor het slavernijverleden als project is volgens Strijk niet alleen om ‘Honderdvijftig jaar afschaffing slavernij’ maar ook om de meerwaarde. “Het visionair idee erachter is dat wanneer het zover komt dat het wrak wordt geborgen, er al journalisten zijn die vanaf het begin er bovenop hebben gezeten. Het wordt dan makkelijker om fondsen voor hun los te krijgen.”
Spiritualiteit
Doordat de familie over de tempel beschikt, heeft Strijk als senior journalist ook het ritueelproject kunnen meegeven. “Ik als creool ben ook van mening dat spiritualiteit en wetenschap samengaan.” En terwijl buiten kabra- en alakondre singi worden gezongen, geeft muziekkunstenaar Bongo Charlie zijn ervaring over de schervenbak. “Het ziet er gevaarlijk uit, maar toch geeft het een bevrijdend gevoel als je erin staat. Feels like magic!” “Vreemd en toch rustgevend, zegt Xaviera Arnhem, over de ruimte met de doodkist van vader Strijk in het midden. Als afstuderende camerajournalist heeft zij Balai gevolgd en de rituelen ervaren. “Een symbolische,” zegt ze over de documentaire. “Want het wrak ligt nog daar.”
Op 25 mei 2010 ging ongeveer zeventig procent van de Surinaamse kiezers in een feestelijke sfeer naar de stembus. Dat moet voor Paramaribo zeker meer dan tachtig procent geweest zijn omdat door de grote afstanden de opkomst in het verre binnenland veel lager lag. Die zeer hoge opkomst is waarschijnlijk een wereldrecord. De Surinaamse kiezers mogen dus zeker gefeliciteerd worden, maar de politici zijn jammer genoeg niet eerbiedig omgesprongen met zoveel enthousiaste burgerzin.
Droefheid overheerst bij de vrienden van John Leefmans, wanneer het bericht ze bereikt, dat de veelzijdige John is heengegaan. En dat ondanks de 79 jaren die hem geschonken zijn en de ernstige problemen met zijn gezondheid waarmee hij de laatste jaren te kampen heeft gehad. Zoeken op het internet levert zoveel belangrijke disciplines van John Leefmans op, dat er een hele batterij aan deskundigen nodig is voor een volledige beschouwing over deze uitzonderlijke, productieve en illustere persoonlijkheid.
Geboren te Nieuw Nickerie op 28 juli 1933 als zoon van een districtsambtenaar, is hij als kind van 5 jaar naar Paramaribo gezonden, waar hij opgroeide en school ging om tenslotte na de afronding van de Sint Paulusschool, in 1948 naar Nederland af te reizen voor het volgen van de middelbare school en daarna de studie rechten aan de Rijks Universiteit Leiden.
Op vijftienjarige leeftijd verliet hij dus zijn geboorteland, vol herinneringen aan, zoals hij dat zelf aangaf de ‘ghostcity’ Paramaribo, de stad zonder verlichting na zonsondergang, naar het ook niet zo welvarende Nederland van na de Tweede Wereldoorlog.
Aan de Leidse Universiteit vond hij zijn weg in de sfeer van het Leidse studentikoze leven, maar hij wist toch zijn energie te geven aan de Surinaamse Studenten Vereniging (SSV), waar wij hem leren kennen als de leider, de voorzitter, neen, ik moet zeggen de praeses van die organisatie. Want de stijl, de taal en ook de oriëntatie in de organisatie, waren gebaseerd op wat gangbaar was in de Leidse studentenverenigingen. Zijn werk voor de SSV weerhield hem er niet van om zijn literaire productie vanaf zijn studentenkamer ook in de Nederlandse studententraditie te stellen en te plaatsen in het Nederlandse studentenblad KAF’T.
Het is een bijzondere keuze wanneer juist John door het SSV-Bestuur dat hem opvolgt in 1957, wordt uitgezonden als eerste afgevaardigde naar een internationale studentenconferentie. Zijn verslag opent de weg voor de SSV naar een maatschappij-geëngageerde organisatie, die zich voortaan uitdrukkelijk ook zou richten op de mobilisatie van de Surinaamse student voor de ontwikkeling van Suriname.
In de periode die dan volgt vinden we John behalve als actief SSV-lid, ook als medeoprichter en eerste hoofdredacteur van het Surinaams Literair Tijdschrift Mamjo en als mandolinist/violist van het Leids Surinaams studentenorkest Cinco Estrellas.
John Leefmans kiest na afronding van zijn rechtenstudie in Leiden voor de Haagse opleiding tot diplomaat en verrast velen met zijn indiensttreding in de Nederlandse diplomatieke dienst.
Niet iedereen is verrast. Zeker niet degenen die John hebben gevolgd in zijn literaire producten gedurende zijn studie. Terwijl tijdgenoten als Slory in Amsterdam en Frank Martinus in Leiden, onder hun schrijversnamen, hun eerste grote bundels produceren respectievelijk getiteld Sarka/Bittere strijd en Stemmen uit Afrika, richt John zich op wat hem goed lijkt in de Leidse studentensfeer, de Leidse mores, en wat het serieuze streven betreft, gaat hij op zoek naar het spoor van de grote Nederlandse schrijvers. Zijn keuze doet ons in die jaren beseffen, dat het recht op een vrije keuze voor elke Surinamer op tafel ligt, overigens onvermijdelijk gekoppeld aan de innerlijke worsteling als gevolg van de eigen mamyo-roots en de eigen mamyo-geschiedenis, waaraan ook Leefmans niet ontkomt. Is dat de boodschap die onze ogen mogen lezen in het gedicht van de latere ‘Jo Löffel’, tijdelijke schuilnaam van Leefmans, dat Michiel van Kempen afdrukt in zijn Spiegel van de Surinaamse Poëzie? De titel luidt: “één kamer, één huis had ‘k hun gedacht” en de tekst:
één kamer, één huis had ‘k hun gedacht
maar toen de bruggen achter ons waren verbrand
en leeg stonden huis en leven
zwierven wij onbegrensd in de golfslag
een ieder voor zich
langs de ruggen van al onze goden
op zoek naar het eigen gezicht
met geleende ogen verblind van ‘t opgejaagde zout,
zwalken langs elkaar
(lichtjaren/melkwegen/ertussen)
totdat wij elk voor zich
(en elk zijn eigen klip en kiel)
aanspoelen en stranden
Het gedicht ‘balling’ mag de lezer zelf opzoeken in dezelfde bron. Het begint met de aangrijpende regel ‘’een moeder gilt in mij” en eindigt met de nu op een voorspelling lijkende uitspraak “sinds sloop de kou in mijn stem”.
Inderdaad. Geestelijk vlijmscherp, maar lichamelijk verzwakt, met moeilijk functionerende longen en stem, was John Leefmans bij de aanbieding van zijn boek met titel en inhoud in het Sranan met de vertaling in het Nederlands ernaast Op’ a batra/ Open die fles aan de President van de Republiek Suriname, vertegenwoordigd door de toenmalige Ambassadeur Joella-Sewnundun. Hij is bij die gelegenheid geëerd met een hoge onderscheiding in de Surinaamse Ereorde van de Gele Ster, voor zijn poëzie en zijn proza en voor zijn actieve bijdrage, met name na zijn pensionering als ambassadeur, aan het cultureel leven van de Surinaamse gemeenschap in Nederland.
Op zaterdag 25 augustus j.l. is John Leefmans vertrokken, op pad naar zijn laatste standplaats in het hiernamaals.
Moge hij daar de eeuwige vrede genieten.
Onze condoleances gaan uit naar zijn vrouw Liesbeth Leefmans-de Wijs, de Familie Leefmans en aan alle Srananmans in Suriname en in Nederland.
Paramaribo, 28 augustus 2012
[overgenomen van Obsession Magazine, 29 augustus 2012]
Portret van de Surinaamse dichter Vene (Runaldo Ronald Venetiaan), gemaakt door de in Suriname werkzame fotograaf Nicolaas Porter. Nr. 103 in de reeks fotoportretten die Porter in opdracht van de Werkgroep Caraïbische Letteren maakt. Voor informatie kunt U mailen naar: nicolaasporter@hotmail.com. Wie de hele reeks wil zien kan hieronder klikken op het label Werkgroepportretten.
Leiden – Om de ontwikkeling van Suriname versneld te doen plaatsvinden, moeten politieke partijen hun wantok (taalgroep) ontstijgen. De etnische scheidslijnen moeten doorbroken worden en partijleiders moeten verder kijken dan hun eigen enge belangen. Etnische verzuiling belet nationale ontwikkeling.
Tot deze conclusie kwam de Surinaamse jurist Hugo Fernandes Mendes in zijn lezing ‘Politieke cultuur en leiderschap in Suriname’, tijdens de laatste Van Lier-lezing georganiseerd door de Werkgroep Caraïbische Letteren. De tweejaarlijkse lezing werd vrijdag gehouden op de Universiteit Leiden.
Fernandes Mendes zag dit positieve vooruitzicht zich nu al ontwikkelen bij de VHP. Tijdens de laatste partijverkiezingen werd Chandrikapersad Santhoki met een duidelijk overwicht kandidaat-voorzitter om vervolgens met groot verschil de voorzittershamer over te nemen. ‘Een verhelderend transparante partijdemocratie’, noemde de inleider deze nieuwe politieke ontwikkeling in Suriname.
Karakteristiek
‘In Suriname legt de partijvoorzitter geen politieke verantwoordelijkheid af voor zijn daden, hij wordt niet weggestemd.’ Fernandes Mendes staafde deze stelling door Jagernath Lachmon, Ronald Venetiaan en Willy Soemita als voorbeeld te nemen. ‘Het is karakteristiek voor Suriname: een lange zit met slechte resultaten. Lachmon is de langstzittende partijvoorzitter geweest in de wereldgeschiedenis.’ De daaropvolgende actie van Santhoki keurde hij wel goed. Santhoki begon Surinamers in diaspora te interesseren in investeringen in hun geboorteland. Vroeger was de VHP slechts tijdens de verkiezingen een partij van alle hindostanen maar na de verkiezingen werd het een partij van Lachmon en enkele welgestelde hindostaanse families. ‘Santhoki is niet als de vorige VHP-leiders. Alleen moet hij nog zijn “wantok” ontstijgen om een nationaal leider te zijn’, betoogde Hugo Fernandes Mendes. Hij ziet ondanks de antinationale partijpolitiek van Suriname dat dit kenmerkende leiderschap wel etnische onrusten heeft weten te voorkomen zoals in andere Caraïbische landen. Het merkwaardige van zijn betoog is net zo goed van toepassing op de NDP van president Desi Bouterse. De partij heeft zich vanaf de oprichting afgezet tegen de oude op etnische leest geschoeide partijen hetgeen, zij het gestaag, heeft geresulteerd in de meest overtuigende overwinning in 2010 sinds het herstel van de democratische rechtstaat. ‘De oude politiek heeft de tweede kans sinds 1987 niet benut’, constateerde Fernandes Mendes, die enige hoop put uit de gedachte dat het raciale leiderschap op termijn op z’n retour is. Dat Fernandes Mendes moeite heeft met de persoon Bouterse heeft in zijn beleving alles te maken met zijn veroordeling in Nederland voor drugshandel en het feit dat hij hoofdverdachte is in het decemberproces. ‘Het is het ultieme faillissement van de politiek dat iemand als Bouterse met zijn verleden in drugs en coups heeft kunnen winnen.’
21 DNA-zetels
Dat de vooruitzichten op economisch vlak voor Suriname goed te noemen zijn, is volgens Fernandes Mendes te danken aan het opgezette beleid van de regering-Venetiaan in samenwerking met de toenmalige president van de Centrale Bank van Suriname, André Telting. ‘Zij kozen voor monetaire stabiliteit. Desondanks, Suriname blijft onvoorspelbaar.’ Dat die toekomst onzeker is, heeft ook te maken met onder andere het ontbreken van de anti-corruptiewet en de belangenverstrengeling van politici. Assembleelid Paul Somohardjo van coalitiepartij Pertjajah Luhur is beleidsadviseur op het ministerie van LVV, dat hij als parlementariër kritisch zou moeten volgen. Ronnie Brunswijk van A Combinatie heeft ook een dergelijke functie op het ministerie van Sociale Zaken. De beide mannen verdienen een dubbel inkomen voor werkzaamheden die niet voltijds verricht worden. De politieke belangenverstrengeling is niet nieuw. Jopie Pengel had ten tijde van zijn minister-presidentschap vier departementen onder zich en toucheerde vier afzonderlijke salarissen. ‘Er werd toen niet geprotesteerd’, was zijn conclusie. De moeizame relatie met Nederland is afgebouwd. ‘Wat driehonderd jaar niet met Nederlandse ontwikkelingshulp lukte, lijkt nu met de zuid-zuidrelatie (China en Brazilië) en eigen intellectuelen wel te gaan lukken’, merkte een vrouw in het publiek op. Zij noemde daarbij Staatsolie, waar het wel gelukt is om met eigen inspanning succesvol te zijn. Een ontwikkeling die door referent historicus Hans Ramsoedh onderstreept werd. Hij is van mening dat het aantal politici in Suriname drastisch moet worden verminderd. De Districts- en Ressortraden vindt hij overbodig en het aantal leden van de Nationale Assemblee moet teruggebracht worden tot 21.
R.A.J. van Lier, naar wie de lezing is vernoemd, was van 1949 tot 1980 buitengewoon hoogleraar in de Sociologie en Cultuurkunde van Suriname, de Nederlandse Antillen en het Caraïbisch gebied aan de Rijksuniversiteit Leiden.
Deze website beoogt geen enkel winstoogmerk. Door middel van de website wil de Werkgroep het publiek kennis laten maken met nieuws uit en over de Caraïbische regio. De Werkgroep neemt daartoe onder meer berichten over van andere sites, zonder dat het ons altijd mogelijk is rechthebbenden vooraf te attenderen op de overname. Mocht iemand bezwaar hebben tegen overname van tekst- of beeldmateriaal, laat ons dit weten, dan verwijderen wij het materiaal.
Reacties op berichten worden alleen geplaatst indien voorzien van voor- en achternaam. Opinies op deze website komen voor rekening van de auteur(s) en zijn niet altijd de opinies van de Werkgroep.
RSS
Facebook
Twitter
