Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Glenn Helberg: “Het gaat om rechtvaardigheid”
Glenn Helberg is een begrip in de Surinaams-Antilliaanse gemeenschap. “Hij heeft veel mensen gered,” hoor je als je over hem praat. “Hij is een held.” Ik tref Helberg op een slecht moment: iedereen wil met hem praten over de plotselinge dood van de Arubaan Mitch Henriquez, na een gewelddadige arrestatie. Als psychiater, voorzitter van het Overleg Orgaan Caribische Nederlanders (OCAN), lid van de Raad van Advies van het College voor de Rechten van de Mens, lid van de Adviesraad Diversiteit en Integratie (ADI) in Amsterdam, is hij een centrale figuur. Toch wil hij wel even tijd nemen voor een telefonisch interview. Want hij vindt het belangrijker dan ooit om voor het voetlicht te brengen waar het om gaat: rechtvaardigheid. En compassie.
read on…Slagschaduwen: erfenis van een koloniaal verleden
door Federico Besamusca
Sinds kort is aan het aanbod van boeken over Curaçao de bundel Slagschaduwen. Erfenis van een koloniaal verleden van publiciste en journaliste Colet van der Ven toegevoegd. Omdat de eilandelijke historie vooral is beschreven door blanke wetenschappers zoals Hoetink, Hartog en Krafft, wil Van Dongen een andere geluid laten horen, dat van de Curaçaoënaar zelf. Ze heeft een groep informanten, een dwarsdoorsnede van de Curaçaose maatschappij, uitgenodigd om hun visie te geven over hoe slavernij en het koloniale verleden doorwerken in het heden.
Het boek begint met een historisch deel, waarin de auteur het verleden van het eiland lardeert met uitspraken van de informanten over bepaalde gebeurtenissen of fenomenen. In het tweede deel worden zes thema’s besproken, waaronder religie, etniciteit en opvoeding. Naarmate het tweede deel vordert, verdwijnt de interviewster uit beeld en resten slechts naakte uitspraken van de informanten. Zonde, want zonder duiding lijken hun uitspraken losse flodders. De hamvraag is echter hoe representatief die dwarsdoorsnee van de Curaçaose bevolking is. De informanten bestaan – op twee scholieren na – uit prominenten uit de politiek, cultuur, media en kunst. Aan het woord komen onder anderen: wereldberoemd architect Carlos Weeber, voormalig politicus Carel de Haseth, schrijver Frank Martinus Arion en journaliste Jefka Alberto. Ze praten vooral over de slavernij en de huidige maatschappij. Maar de bevolking uit achtergestelde buurten als Brievengat en Seru Fortuna komt niet aan het woord en dat is jammer.
Enerzijds leveren de antwoorden van de ‘landskinderen’ inzichten op over de complexiteit van de Curaçaose samenleving. Wat dit boek bijvoorbeeld goed aantoont, is dat de slavernij niet ophield op 1 juli 1863. Op indringende wijze vertellen de informanten over hoe na de emancipatie de rooms-katholieke kerk en vervolgens de Shell een groot deel van de gekleurde bevolking bewust onwetend en maatschappelijk buitenspel hield. De uitspraken van de heer Wawoe, oud-directeur van de Shell, onderstrepen dat nog eens.
Anderzijds gaat het doordrammen over de slavernij, vooropgesteld dat het een verschrikkelijk, mensonterend fenomeen is, op den duur vervelen. Het wordt zelfs even hilarisch wanneer de Curaçaose populist en politiek leider van Pueblo Soberano Helmin Wiels aan het woord komt. “Veel Curaçaoënaars zijn te zwaar. Dat komt door het verleden, toen werden de slaven vetgemest als geiten. Hoe zwaarder de slaaf, hoe meer hij opbracht. Dat heeft geleid tot de huidige opvatting dat dik zijn okay is.
”Afgezien van de genoemde minpunten is het een prettig leesbaar boek. Het is niet diepgravend, maar levert een aantal kostelijke citaten op. Jammer dat het beeldmateriaal niet is voorzien van onderschriften. De foto’s kunnen nu uit een willekeurig Caribisch land komen. Liefhebbers van de Nederlandse Cariben zijn wellicht bekend met De Curaçaose Samenleving van Römer en Curaçao en Curaçaoënaars van Allen, Heijes en Marcha. Slagschaduwen zou bij bestudering van de genoemde titels als aanvullend materiaal kunnen dienen.
Colet van Dongen, Slagschaduwen; erfenis van een koloniaal verleden. Fotografie Adriaan Backer.
KIT Publishers, Amsterdam, 2011, ISBN 9789460221361, 159 pag., €24,50
[bron: LAChispa]
Slagschaduwen: Andere tijden – andere geluiden
Opnieuw heeft KIT-publishers een prachtige uitgave in de vorm van Slagschaduwen, Erfenis van een koloniaal verleden het licht doen zien. Niet alleen de lay-out, de foto’s en het verhaal daaromheen, maar vooral het omslag straalt een zeker pacifisme uit. Dit terwijl het boek een hachelijk onderwerp behandelt in een tijd dat hevige debatten worden gevoerd over de naamsverandering van het Peter Stuyvesant College en wie zich eigenlijk Curaçaoënaar mag noemen. In dit verband heeft de auteur Colet van der Ven ervoor gezorgd dat de geïnterviewden geprikkeld werden om met eigentijdse opvattingen voor de dag te komen. Een andere kijk op het verleden dat nieuwe inzichten verschaft voor de toekomst.
Het boek bevat het verslag van geïnterviewden uit verschillende lagen van de samenleving en is opgebouwd uit drie delen. Deel I beschrijft de transitie van de Curaçaose maatschappij: Van Slavernij, de emancipatie, de industrialisatie door de komst van de Shell, de sociale opstand eind jaren zestig en de inrichting van een nieuw land. Deel II behandelt thema’s zoals etniciteit, religie, onderwijs, opvoeding en de orale traditie die een beeld moeten schetsen van de Curaçaoënaar als individu of als eindproduct van zijn tijd. Alleen het hoofdstuk over het milieu vind ik minder goed op zijn plaats en ik had liever gezien dat het ingevuld werd met vragen over de sociale impact van de olieraffinaderij en dat er uitspraken werden ontlokt over de invloed op het denken, het oude gedragspatroon, de nieuwe klassentegenstellingen, het consumptiepatroon en creatief denken. Deel III van het boek handelt over de slagschaduw in de hedendaagse samenleving.
In het boek komen tal van gezichten naar voren die een ander geluid doen horen over het verleden.Via de orale traditie komen we veel te weten over de omstandigheden en excessen waaronder men toen leefde. Uiteraard is dit een interpretatie en vaststelling in de tijd op basis van hun beleving van de werkelijkheid. Er bestond allerlei liederen die naast de dagelijkse wreedheden, ook de relaties onderling (Bomba), de kijk op de bestaande protestantse elite en de ideeën tot verzet beschreven. Eveneens het ontstaan van de Kompa Nanzi-verhalen, de sluwe spin die op alles een antwoord weet te vinden, komen naar voren. Een gedrag dat van tijd tot tijd door sommigen in de samenleving als overlevingsstrategie, werd overgenomen en voor anderen is het tot een wijze van denken en handelen verworden.
Het onderwijs wordt door de geïnterviewden geportretteerd als een instrument om mensen iets bij te brengen. Er wordt heel summier aangegeven hoe het onderwijs de tweedeling in de maatschappij heeft teweeggebracht en bekrachtigd. Dit feit wetende wordt amper gesproken over de begin- en met name de eindtermen die voor elke onderwijssoort moest gelden. Wat voor soort Curaçaoënaar moest het onderwijs afleveren? Naast het onderwijs in eigen taal wordt verder met geen woord gerept over de Curaçaose cultuur en geschiedenis in het curriculum. Of dat de leerling een individu moest zijn die betrokken is bij de samenleving of juist iemand die de klassieke klassenverhoudingen blijft reproduceren? Als onderdeel van de overgang van een blanke naar een zwarte elite wordt voor de nieuw ontstane situatie – een beleid t.a.v. inkomensverhouding – arbeids- en woningmarkt – geen verklaring geboden. Evenmin waarom het niet was gelukt om na 30 mei 1969 de uitvalcijfers in het onderwijs te verminderen. Daarbij is de rol vanuit de Curaçaose overheid bij veranderingsprocessen veelal onderbelicht gebleven.
Op zich een goed en diepgravend boek dat aanvullende info geeft op een onvoltooid verleden. Jammer dat onder de geïnterviewden steeds weer dezelfde namen opduiken. Namen van o.a. gezagsdragers die indertijd hun stempel op het beleid hebben gedrukt. Of van hen die in andere kringen bekend zijn om hun standpunten. Hiermee is het risico groter dat een stuk werkelijkheid gereproduceerd wordt. In dat opzicht mis ik onder de geïnterviewden iemand van het schoolbestuur en de VBC (Vereniging Bedrijfsleven Curaçao). Te meer daar deze groeperingen met name in de jaren ’70 fel gekant waren tegen o.a. onderwijsvernieuwingen en invoering van het Papiamentu. Curaçao had in de jaren ’70 en ’80 tal van progressieve groepen en een actieve vrouwenbeweging gekend. Het eiland kent veel jonge theatermakers en kunstenaars.Waar zijn die stemgeluiden gebleven?
Colet van der Ven
Slagschaduwen
ISBN: 9789460221361
Pag.: 160 pagina’s