Meertalig was de Curaçaose dichteres Oda Blinder (Maria Yolanda Corsen, Curaçao 1918-1969) van huis uit en in het dagelijks leven. Haar bekende grootvader Joseph Sickman Corsen publiceerde Spaanse en Papiamentstalige poëzie en vertaalde vanuit het Nederlands naar het Catalaans. En zelf leefde zij immers op een eiland waar een mens die slechts één taal spreekt, zich een vreemde voelt.
‘Pas bij herlezing begrijpt men dat zij onbegrijpelijk zijn.’
door Jeroen Heuvel
Beste lezer, hoeveel seigel moet je hebben van de gedichten van Tip Marugg om ervan te kunnen genieten? En heeft dat verstand dan te maken met begrip van de inhoud? Met logica van de ‘regels van de dichtkunst’? Of schoonheid van de vorm? Volgens Colá Debrot waren de (vroege) gedichten van Tip met de ‘hersens’ geschreven.
door Jeroen Heuvel Het eerste gedicht in deze drietalige bundel (origineel in het Papiamentu, met vertalingen in het Nederlands en Engels) is een zogenoemd elfje. Een gedicht van vijf regels, met elf woorden in totaal. Regel 1 heeft één woord, regel 2 twee woorden, regel 3 drie, regel 4 vier, en dan rest er één woord voor de laatste regel. Vertaald uit het oorspronkelijke Papiamentu staat er:
Toen de Fraters van Tilburg tegen het eind van de negentiende eeuw op Curaçao kwamen om het onderwijs in te richten, werd het Papiaments op de scholen zoveel mogelijk, tot op het schoolplein toe, bestreden. Die onderwaardering van de inheemse taal had een voor de hand liggende reden. In de beleving van veel mensen zou het Papiaments toch een taal blijven die de Afrikaanse dwangarbeiders uit West-Afrika hadden meegenomen, dus een taal met een donker verleden waaraan men liever niet meer herinnerd wilde worden. Op school werd het Curaçaose kind onverhoeds ondergedompeld in een wezensvreemde taal die het binnen zou leiden in een volslagen onbekende, beangstigende wereld. De vanzelfsprekendheid van het Nederlands als schooltaal bracht gevoelens van minderwaardigheid en onzekerheid met zich mee. Logisch dat, met de toenemende bewustwording van de eigen identiteit, er Antillianen opstonden om hun taal te verdedigen tegen de benepen opvattingen over het Papiaments die nog alom heersten.
Ta amor so por, (Alleen liefde vermag het, vrij vertaald) is de titel van de Papiamentu dichtbundel van Frank Martinus Arion (1961). Een gedicht hieruit is ‘Mi ta skirbi’ (Ik schrijf, vrij vertaald). Ik geef hier een gedeeltelijke interpretatie, gebaseerd op het ‘Onze Vader’ zoals de rooms-katholieken het bidden.
In de voorgaande aflevering werd de schrijver-dichter Gilbert Bacilio gevolgd op een studie- en levenstocht die leidde van het Caribisch gebied via Nederland terug naar Curaçao waar hij zich in woord en daad vanaf het eerste ogenblik heeft ingezet voor de bewustwording van het Curaçaose volk binnen het kader van zijn bewogen geschiedenis. In het laatste deel volgen we hem op zijn verdere dichterlijke zoektocht naar de lotsbestemming van Curaçao, vergezeld door illustere rolmodellen uit het verleden. Ook worden de Nederlandse en Engelse vertalingen van zijn Papiamentstalige gedichten aan een kritische beschouwing onderworpen.
Het Nationaal Instituut Nederlands Slavernijverleden en Erfenis (NiNsee) organiseert op zaterdag 12 oktober 2024 een historisch en betekenisvol symposium onder de titel ‘Nieuwe Narratieven: Naar een Zwarte Canon’. Dit symposium, dat plaatsvindt in het Koninklijk Instituut voor de Tropen (KIT) in Amsterdam, markeert een belangrijk moment in de nationale herdenking van 160 jaar wettelijke afschaffing van de Nederlandse trans-Atlantische slavernij.
‘Hij wordt priester’ gniffelde de klas. Wat ik daar wel van vond. Het was 1965. Ik was leraar Frans aan het Radulphus College in Willemstad, Curaçao. De hoogste klas van de HAVO was aan het vertalen. Links voorin zat een donkere jongen met een verlegen lach op zijn gezicht: Gibi Bacilio. Hij had het gegniffel ook gehoord en ja, hij wilde inderdaad priester worden. De klas vond het maar gek. Afzien van alle geneugten des levens . . je moet maar willen. Niks voor Curaçaoënaars.
Door hun geografische ligging en hun gezamenlijke geschiedenis van zo’n viereneenhalve eeuw hebben de zes Nederlands-Caribische eilanden een vergelijkbare taalsituatie. De omgangstaal op de Benedenwindse Eilanden, Aruba, Bonaire en Curaçao, ook wel de ABC-eilanden genoemd, is het Papiaments. Dit in tegenstelling tot de Bovenwindse Eilanden binnen het Koninkrijk: Saba, Sint Eustatius en Sint Maarten, de SSS-eilanden. Op deze drie eilanden is het Engels de omgangstaal.
De verhalenbundel heet ‘Oro is goud’, een tweetalige titel. De schrijfster, Maghalie van der Bunt-George kiest voor een titel die met het Papiamentu woord voor goud begint. Twee keer goud in de titel. Als een alchemist die goud probeert te maken, is Maghalie met woorden op zoek naar het edelmetaal in haar belevingen en naasten.
Si solo sali, Wanneer de zon opkomt, ninga ourora, mij het ochtendgloren onthoudt lampi no bria, en lampen niet stralen, koriente pèrdè stansha, stroom draalt, bo ta klara mi mente, verlicht jij mijn geest, lusa mi paso, den tempu straal je mijn stappen bij, di abundansha in tijden van overdaad na ora di beran. en van schaarste.
Deze website beoogt geen enkel winstoogmerk. Door middel van de website wil de Werkgroep het publiek kennis laten maken met nieuws uit en over de Caraïbische regio. De Werkgroep neemt daartoe onder meer berichten over van andere sites, zonder dat het ons altijd mogelijk is rechthebbenden vooraf te attenderen op de overname. Mocht iemand bezwaar hebben tegen overname van tekst- of beeldmateriaal, laat ons dit weten, dan verwijderen wij het materiaal.
Reacties op berichten worden alleen geplaatst indien voorzien van voor- en achternaam. Opinies op deze website komen voor rekening van de auteur(s) en zijn niet altijd de opinies van de Werkgroep.
RSS
Facebook
Twitter
