blog | werkgroep caraïbische letteren
Posts tagged with: Oduber Munye

De eerste bloemlezing van de Nederlandse poëzie

100 gedichten uit het Koninkrijk van 1945 tot nu

Met deze bloemlezing wil Bruinja een andere blik op de Nederlandse poëzie bieden. In bijna alle belangrijke bloemlezingen tot dusver ontbreken bijvoorbeeld de Friese en de Antilliaanse poëzie, terwijl die poëzie in contact staat met de Nederlandstalige poëzie en de wereldpoëzie.

read on…

Balans: Arubaans letterkundig leven (20)

door Wim Rutgers

04.3. Poëzie: drie tendensen

Poëzie is klank en beeld. Als ze wordt gedeclameerd met instrumentale begeleiding of wordt gezongen, sluit ze aan bij de muziek. Wordt ze schriftelijk gepubliceerd, dan sluit ze door lay out en illustraties aan bij de beeldende kunst. De grote Nederlandse dichter en poëzietheoreticus Simon Vestdijk verwoordde dat in zijn lezingen die hij tijdens de Tweede Wereldoorlog in het gijzelaarskamp Sint Michiels Gestel hield voor zijn medegevangenen en die later als De glanzende kiemcel (1973) werden gepubliceerd als volgt:

Door de metrische regelmaat en de klankrijkdom nadert de poëzie tot de muziek, – door het op de voorgrond treden van aanschouwelijke beelden, van concrete, plastische details zoekt de poëzie als het ware aansluiting bij de beeldende kunst. read on…

Simia Literario: woorden willen bloeien

door Giselle Ecury

In Nederland zijn mensen actief, die een aantal dingen met elkaar gemeen hebben. Zij hebben een sterke band met de voormalige Nederlandse Antillen of Aruba en zij houden van schrijven. Zo werd op 1 september 2001 Simia Literario opgericht door Quito Nicolaas en Liberta Rosario als een netwerk voor Antilliaanse en Arubaanse schrijvers. Inmiddels is er veel veranderd, maar de groep, met nog altijd leden van het eerste uur, is hecht en bloeit. Een overzicht van tien jaar aan activiteiten.

Simia Literario ziet in 2001 het levenslicht als een netwerk dat gericht is op het schrijven in het Papiaments. Zo worden op 10 november 2001 in Amsterdam-Zuidoost, in het gebouw van de Stichting FORSA – een steunpunt voor Antillianen en Arubanen – workshops georganiseerd. Norman de Palm legt alles uit over scriptschrijven, Jorge Labadie over orthografie, Ursula Clemencia (R.I.P.) geeft een workshop “Verhalen schrijven” en Olga Orman over het redigeren van teksten. Gelijktijdig vindt elders in het gebouw een poëzieworkshop plaats. De gastsprekers daar zijn Quito Nicolaas over de basistechnieken van het schrijven, Karel Voigt over surrealistische poëzie, Ronny Martina over orthografie, nogmaals Karel Voigt over het redigeren van gedichten en Quito Nicolaas over de behandeling van gedichten. De voertaal is Papiaments.

Al tijdens deze tweede bijeenkomst blijkt, dat de hier in Nederland woonachtige leden behalve in het Papiaments, ook in het Engels en in het Nederlands schrijven en dat daar rekening mee gehouden moet worden. De opkomst van 25 tot 30 mensen is groot. Iedereen kan zich die middag als lid inschrijven. De meesten doen dat. Enthousiast.

Anno 2011 maakt men zich op voor een tweede lustrum. Is alles gedurende die jaren gestaag doorgegroeid of zijn er ook hiaten ontstaan?

Het eerste jaar biedt maandelijks een bijeenkomst, waarin telkens een lid een thema behandelt, zoals bijvoorbeeld het schrijven van een column door Ronnie Martina, nog altijd in het Papiaments. Er wordt een Café Literario gehouden in Café “El Diferente” in de De Clerckstraat in Amsterdam-West, met ruimte voor het declameren van gedichten en het vertellen van verhalen. Een filmploeg neemt alles op. Een gezellige dag met een grote opkomst.

Ook worden er commissies ingesteld. Elke commissie zal de organisatie op zich nemen van een activiteit, zoals Workshops, het Café Literario, de Literaire Maaltijd, het Literaire Concours en een Literair Radioprogramma. Veelbelovend. Maar toch komt er weinig van terecht. Iedereen moet alles doen naast eigen bezigheden en werk. Eind 2002 haken veel leden af en is er zelfs onenigheid. Met zo’n 15 mensen wordt een doorstart gemaakt.

Op 21 januari 2003 wordt ervoor gekozen om van Simia Literario een Stichting te maken, vermoedelijk om zo, als Stichting, ook subsidies aan te kunnen vragen. Quito Nicolaas wordt voorzitter, Richard de Veer penningmeester en Natalie Wanga secretaris. Dat jaar vindt het Eerste Literaire Concours plaats met de uitreiking van een literatuurprijs voor proza en één voor poëzie. De winnaars mogen bij uitgeverij In de Knipscheer een bundel uit laten geven van hun werk. De werving en inschrijving vinden zowel in Nederland als op de Antillen en Aruba plaats. Er is een externe jury ingesteld met o.a. de dichters Henry Habibe en Walter Palm. De prijsuitreiking vindt plaats op 5 oktober in het Cosmic Theater in Amsterdam. Het programma bestaat uit presentaties en voordrachten van de leden. De prijzen worden gewonnen door Joan Leslie (Proza) en Munye Oduber (Poëzie). Er wordt ook een bundeltje geprint met de voorgedragen gedichten en verhalen: Caribbean Waves of Words.

Het jaar daarop wordt er tijdens de bijeenkomsten een gedicht, alsmede een verhaal behandeld en begeleid door twee leden. Het Statuut bestaat 50 jaar en enkele leden schrijven gedichten voor de bundel Met de wil elkander bij te staan. Ook vindt de Tweede uitreiking van de Literaire Prijzen plaats in theater Zuidplein in Rotterdam. Bentana Habri wordt gepresenteerd, een bloemlezing van gedichten en verhalen in het Papiaments. Er wordt voorgedragen, wat de avond geslaagd maakt. In het bestuur vinden er wisselingen plaats.

Begin 2005 haken meer leden en bestuursleden af. Dat maakt de toestand kritiek. Ondanks de bereikte successen valt de groep uit elkaar. De overgebleven leden steken de koppen bij elkaar. Wat is er aan de hand? Is het tij te keren? Na veel gesprekken wordt uiteindelijk eind 2005 besloten, dat het roer om moet. Gerarda Lauf, bekend om haar leiderschap in de Parochie Santa Ana, wordt de nieuwe voorzitter. Het bestuur is overgedragen en wordt ingeschreven bij de Kamer van Koophandel. Corry Paesch is penningmeester en Olga Orman de secretaris. Ondanks de perikelen van 2005 is er een nieuw product in de maak, een CD met voorgedragen gedichten. Het eerste Lustrum is in zicht. Daar moet aan gewerkt worden! De lustrumviering vindt plaats in september in het NH-hotel aan het Leidsche Bosje te Amsterdam in samenwerking met de Vereniging Antilliaans Netwerk. De CD Kosecha/Cosecha wordt gepresenteerd. De groep breidt zich weer uit en er vinden interessante workshops plaats. In november wordt een kleine bundel, Fruta Hecho/ Rijpe vruchten geprint met de gedichten uit een workshop van poëziedocent Jos van Hest.

Helaas overlijdt in die tijd na een ziekbed een wijs en actief lid, Brigida Meijer-Cratz. Als men dit verlies verwerkt heeft, doen de leden in verschillende steden mee met het landelijke evenement “Nederland Leest”. De bibliotheken verstrekken dan gratis een tevoren bepaald boek, waarbij het de bedoeling is, dat er een discussie op gang komt tussen de mensen onderling. In 2006 is dat Dubbelspel, geschreven door de ons allen bekende Frank Martinus Arion. In januari 2007 wordt een workshop georganiseerd voor het schrijven van gedichten in samenwerking met de Stichting Sabana, het Strategisch Amsterdams Beraad van Antillianen en Arubanen, dat werkt aan hun welbevinden als zij wonen in Amsterdam.

Nog een greep uit de diverse dingen die zijn ondernomen of gerealiseerd: Ik heb het genoegen me omstreeks die tijd aan te sluiten bij dit illustere gezelschap. Mijn romandebuut heb ik net gemaakt. Mijn eerste dichtbundel is dan al langere tijd een feit. Ik heb een optreden achter de rug tijdens één van de Haagse Winternachten. Van Joan Leslie komt de verhalenbundel De Bloeiende Flamboyant uit. Ik neem een doos exemplaren mee, als ik in maart 2007 naar Aruba reis om daar mijn beide boeken te presenteren in de Bibliotheek van Oranjestad. Een aantal van ons doet in Utrecht met voordrachten mee aan het festival Caribbean Express, dat georganiseerd is door Dr. Michiel van Kempen, hoogleraar West-Indische Letteren en tevens zelf auteur. Er wordt een thema-avond georganiseerd met de Vereniging Antilliaans Netwerk over het literaire werk van de schrijver Pierre Lauffer in samenwerking met de Fundashon Pierre Lauffer op Curaçao. Men zorgt ervoor dat een aantal van zijn titels herdrukt wordt. De verhalenbundel Waarover wij niet moeten praten wordt uitgebracht door In de Knipscheer, met bijdragen van enige Simia’s.

In 2008 komt er een samenwerking tot stand met het festival “Juni Kunstmaand in de Baarsjes”. Simia Literario organiseert twee workshops, Schrijven en Illustreren, in “Centrum Meneer de Wit”. Het resultaat is de bundel Symbiose tussen pen en penseel. In oktober wordt door Joe Fortin een lezing over Caribische Literatuur gehouden in de Openbare Bibliotheek van Amsterdam. Ook worden kerstverhalen geschreven, die in december gepresenteerd zijn in het Arubahuis en die later gebundeld worden: Nostalgia na fin di Aña/ Nostalgie aan het eind van het jaar. Verschillende leden hebben eigen werk uitgebracht of zien werk officieel uitgegeven worden. Sommige zijn zelf uitgever geworden. Er is op verschillende podia opgetreden, ook op de Antillen en op Aruba. Sinds 2006 is men actief boeken aan het verkopen en in dit verband werkt men nauw samen met uitgeverij In de Knipscheer.

Afgelopen jaar is hard gewerkt aan twee gezamenlijke bundels, die in dit lustrumjaar 2011 uitgebracht zullen worden: poëzie en proza in het Papiaments, Nederlands en Engels.

De groep is inmiddels hecht te noemen. Er wordt veel gelachen, de sfeer is vriendschappelijk en inspireert. De voertaal is overwegend Nederlands. Helaas is onze fantastische voorzitter vertrokken. Gerarda Lauf is teruggekeerd naar Curaçao. Met elkaar hebben de leden haar een warm afscheid bereid, in het vaste voornemen contact te houden en met elkaar te blijven groeien en schrijven. Daar vraagt Simia Literario om. Want woorden willen bloeien.

[eerder verschenen in AD Wikènt, 7 april 2011]

Zo reken ik nu met je af

door Wim Rutgers

Munye Oduber-Winklaar (Bonaire) is de auteur van de tweetalige dichtbundel Ta asina y awor mi ta regla cuenta cu bo/ Zo reken ik nu met je af, over een misgelopen liefdesrelatie. De gedichten zijn origineel in het Papiaments met daarna een Nederlandse vertaling van de auteur zelf.

De bundel begint met een verontschuldiging: ‘Demasiado largo/ Mi a biba/ ta skirbi sconde. Te lang/ heb ik/ ondergedoken/ verscholen/ in mijn schrijven/ geleefd.

Een zekere mate van publicatie-angst tegenover haar eiland, weerhield de schrijver lang ervan haar gedichten te publiceren. Met wie de dichteres wil afrekenen onthult ze niet. Ze zegt: ‘Tevergeefs zullen enkele nieuwsgierigen te weten willen komen wie degene is met wie ik zou willen afrekenen. Om het onderzoek te vergemakkelijken en ook om eventuele misverstanden te voorkomen wil ik toch wel meteen duidelijk stellen dat ik op de eerste plaats met mezelf wil afrekenen.

Ik wil nog even ingaan op de relatie tussen origineel en vertaling. De vertaling volgt het origineel getrouw maar niet letterlijk en woord voor woord. […] Afgezien van het verschil in het aantal verzen, het ontbreken van de herhalende opsomming en de vrijheid van woordkeuze heeft de dichter-vertaler hier een mooi resultaat bereikt met de handhaving van het eindrijm en zelfs alliteratie toegevoegd. Maar vaak is de vertaling heel wat minder literair waarbij rijm en ritme verloren gingen. Wie de bundel dus echt wil waarderen zal het origineel moeten lezen.

Uit het gedicht ‘E barbulet/ De vlinder’ blijkt duidelijk het verschil tussen Papiaments- en Nederlandstalig. Ik citeer het begin: ‘Ki misha mi cu ne/ Ta di unda mi a sac’e/ Ecolecua/ Awor mi sa/ Algun decada pasa/ mi plachi preferi/ den mi buki di lesa/ di klas dos.’ Dit fragment verliest in de vertaling veel van de klankrijkdom en het rijm en daardoor een groot stuk van de impact op de lezer: ‘Die vlinder/ Waar komt die/ in Godsnaam/ vandaan/ Ja/ Precies/ Ik weet het nu/ Enkele decennia terug/ mijn lievelingsplaatje/ uit het leesboekje/ van de tweede klas.’

De vertaling dient daarom het begrip voor wie dat behoeft, ze verhoogt niet de waarde van de bundel als geheel.

Een bijzondere avond

door Karin Lachmising & Marieke Visser
Traag bewegen we ons om en door het huis, in cirkels. De fatubangi die Roberto Tjon A Meeuw maakte proberen we nog maar een keertje uit. Wat we voelen is soso lobi, the power of love.

read on…

Een verrassende avond vol literaire kunst

door Charles Chang

Paramaribo – “Wan tru puwema na wan skreki sani!” Met deze kreet aan het begin werd vrijdagavond de feestelijke afsluiting van het gelijknamige confest (conferentie/festival) beleefd. Pangi’s hingen aan het plafond, schotten van zwarte lappen hielden de stem verborgen of vormden de achtergrond voor een voordracht. De belichting toverde de spreker uit zijn of haar donkere hoek. Regisseur Tolin Alexander toonde daarmee zijn artistieke waarde.Voor het eerst zat het publiek in Tori Oso niet als in een theater opgesteld maar creatief in een flauwe S door de lengte van de zaal. De avond die gelijk met Divali viel, startte met de Surinaamse schrijvers uit Nederland.

Brandend ging de dia van Usha Marhé naar Karin Amatmoekrim en dan naar Clark Accord die ook uit eigen werk – in zijn geval De koningin van Paramaribo – voorlas. “Een backpoen kost twee gulden vijftig en de sigaar vijf gulden,” luidde het tarief van Maxi Linder. De vierde uit Nederland, dichter en zanger, Raj Mohan, lijmde met lyrische zang in het Sarnami de optredens aan elkaar. Een vocale performance ondersteund met gevoelig snaarwerk van Jimmy Westfa en ritmisch slagwerk van Bongo Charlie. Els Beerten en Kaat Vrancken vormden een Belgisch duo voor story en poëzie in het Vlaams. “Wenken voor Schrijvers is speciaal voor alle schrijvers die wij hier zijn tegengekomen,” zegt Vrancken die erg onder de indruk was van de afgelopen vijf dagen.

Daarna volgde het ‘Antilliaans’ blok. Olga Buckley, bijgestaan door Munye Oduber, vertelde een anekdote over Jozef de dansbakru die goed in de gaten gehouden werd door zijn vrouw Ramona. In het ware verhaal over haar ouders, sprak haar vader uit Grenada alleen Engels en haar moeder uit Venezuela alleen Spaans. Toch had het echtpaar een eigen taal thuis (Spanglish) om met elkaar te communiceren. Roy Evers bracht samen met Ini Statia een ander sterk Caribisch verhaal. Was de jonge Mimi zwanger van João, de zoon van een Portugese handelaar of van Boisi, de zoon van een tuinman? Mimi’s oma hoopt dat João de vader is, maar als het toch de zwarte Boisi is, is dat ook goed, “want Boisi studeert voor arts en artsen verdienen goed!”

De vier vertellers drukten zich af en toe uit in de eigen taal, het Papiaments, wat goed paste op het thema meertaligheid, taal en leven. Van de Zuid-Afrikanen mocht de volle zaal ook hetzelfde verwachten: het volkslied, Nkosi sikelela Afrika (God bless Afrika), werd in het Xhosa gezongen. Dramatisch en krachtig gesticulerend las Tanya Chan-Sam uit haar boek Mr Mohani over de levende verbranding van een zwarte collaborerende politieman in een volkswijk. Chan-Sam: “Dit heette necklacing en gebeurde veel tijdens de apartheid. De autoband om de nek werd dan aangestoken.” Als laatste voor de avond kwamen de lokale schrijvers aan de beurt. Voor Karin Lachmising zijn klanken zuiver zonder woorden en gezicht. “Ik zal schrijven zolang ik kan zwemmen in een rivier van woorden,” zegt Jeffrey Quartier in zijn voordracht. “Wan tru puwema na wan skreki sani!” riep Carry-Ann Tjong Ayong op haar beurt. Sombra dook op met een gedicht uit het donker, Ismene Krisnadath verscheen hoog op een ladder met eigen werk. Ceremoniemeester Arlette Codfried had het laatste woord: “… einde, ik wens u verder een fijne avond.” Lang zal eenieder zich deze verrassende avond vol literaire kunst blijven herinneren.

[overgenomen uit de Ware Tijd, 08/11/2010]

Literair festival Wan tru puwema

In november vindt in Suriname het literaire festival Wan tru puwema plaats. Het programma omvat o.a. scholenbezoeken, een schrijversconferentie te Berg en Dal en twee publieksavonden.

Het programmaboekje is nu al beschikbaar. Veertien buitenlandse auteurs en vijftien Surinaamse auteurs staan er in. Uit Aruba komen Olga Buckley en Munye Oduber, uit België zijn het Kaat Vrancken en Els Beerten, uit Zuid-Afrika Diana Ferrus, Tanya Chan-Sam, Florence Filton, uit Nederland komen Clark Accord, Karin Amatmoekrim, Usha Marhé en Raj Mohan en ook de uit India afkomstige schrijfster Pushpati Awasthi, verder nog uit Curaçao Ini Statia (foto rechtsonder) en Roy Evers.

De programmaboekjes zijn gratis verkrijgbaar via de Schrijversgroep 77. Op 4 november is er een discussieavond in Tori Oso en op 5 november een feestelijke afsluitingsavond in Divalisfeer, ook in Tori Oso. In de volgende nieuwsbrieven zal meer info gegeven worden over de publieksavonden. Info: 520513/ 8912005

Discussies

In het kader van Wan Tru Puwema is er op 4 november een discussieavond. De discussies staan onder leiding van Rappa, o.a bekend van zijn satirische politieke stukken en Arlette Codfried, die in haar verhalen en columns regelmatig gewetensvragen verwerkt. De discussies gaan over Taal en Leven, en dan vooral de meertalige levenssituatie. Aan de discussies doen de volgende auteurs mee: Florence Filton (Z-A), Clark Accord (Ned), Roué Hupsel (Sur), Ini Statia (Cur), Roy Evers (Cur), Pushpita Awasthi (Ind), Kaat Vrancken (Be), Usha Marhe (Ned). Er zullen twee discussieronden gehouden worden. Vrije toegang. Start 20.00 u, Tori Oso.

Feestavond

De afsluiting van Wan Tru Puwema, op 5 november, staat in het teken van licht. Het is op die dag Divali. Er zullen landepresentaties worden verzorgd. Alle deelnemende landen verzorgen een presentatie. De regie is in handen van Tolin Alexander. Vrije toegang. Start 20.00 u, Tori Oso.

Literaire prijs: een manier om het schrijverschap te bevorderen

In 1992 werd door de Stichting El Hizrja een schrijfwedstrijd voor Marokkaanse en Arabische Nederlanders ingesteld. Deelnemers konden nog niet gepubliceerd werk voor nominatie voorleggen. Hafid Bouazza die achtereenvolgens De voeten van Abdullah
(1996), Paravion (2004) en Spotvogel (2008) had gepubliceerd, was een van deze winnaars.

Dit jaar werd van 12 t/m 15 november 2009 het Black Magic Woman Festival gehouden. Er werd ook een begin gemaakt met de Black Magic Woman Literatuurprijs voor zwarte-, migranten- of vluchtelingenschrijfster. De genomineerden voor de eerste BMW literatuurprijs waren Tessa Leuwsha met Solo, een liefde, Naima el Bezaz met Het Gelukssyndroom en Karin Amatmoekrim met Titus. Uiteindelijk werd de Surinaamse schrijfster Karin Amatmoekrim de winnares. Met dit voorbeeld zien we ook dat er steeds meer gewerkt wordt aan de migranten literaire infrastructuur. Misschien is het goed om alvast te vermelden dat vanaf mei 2010 een nieuw boekenprogramma op tv komt, dat Abdelkader Benali zal presenteren.

Ook Arubanen en Antillianen in Nederland kennen een eigen literaire organisatie Stichting Simia Literario. In 2003 werd voor het eerst de Simia Literario prijs uitgereikt. In de categorie proza werd aan Joan Leslie en in de categorie poëzie kreeg Munye Oduber een prijs uitgereikt, in de vorm van een contract bij Uitgeverij In de Knipscheer. Jammer genoeg is sindsdien geen prijs meer uitgereikt, terwijl Erich Zielinski (3), Giselle Ecury (2), Myra Römer (2), Quito Nicolaas (8), Walter Palm (7) en tal van andere schrijvers en dichters hun boekjes zagen verschijnen.

Op Aruba treffen we eenzelfde situatie aan. Men is nogal terughoudend met het toekennen van een Literatuurprijs, voorzover die er bestaat. Om de twee jaar wordt sinds 1997 de Cadushi di Cristal uitgereikt, die bestemd is voor een persoon die een belangrijke bijdrage heeft geleverd aan Literatuur en Papiamento. Tot nu toe hebben de volgende personen de prijs in ontvangst genomen.

1997 – Digna Lacle
1999 – Ernesto Rosenstand
2001 – Hubert ‘Lio’ Booi
2003 – Ramon Todd Dandaré
2006 – Grupo di Teatro Mascaruba
2008 – Mario Asintho Dijkhoff

De vraag die hierbij voordoet is: hoe lang nog kan het criterium – personen woonachtig op Aruba – gehandhaafd worden? Het is een beetje uit de tijd dat Arubanen verblijvende in het buitenland van een dergelijke prijs worden uitgesloten. Om naar niet te spreken van de schrijvers en dichters – woonachtig op Aruba – die niet gestimuleerd worden om hun schrijverschap voort te zetten. Tijdens m’n lezing aan de Universiteit van Amsterdam (april 2007) ben ik al ingegaan op het feit dat Arubaanse auteurs gemiddeld drie boeken publiceren en daarna houden ze ermee op. Omdat er vanuit de bestaande setting, geen incentive uitgaat.

In tal van landen in onze rego zien we dat er jaarlijks literaire prijzen worden uitgereikt. Op Curacao kent men al jaren de Cola Debrot-prijs en sinds 2009 de Boeli van Leeuwen Literatuurprijs. Op Aruba zal men ernstig moeten nadenken over het introduceren van een literatuurprijs, die bijvoorbeeld om de twee jaar wordt uitgereikt. Zo niet blijft het een moeilijke zaak om zowel het schrijverschap als het lezen onder het publiek te stimuleren. De wisselwerking tussen het boek – de auteur – het lezerspubliek moet er blijven, anders is er geen boekproductie meer of een afname daarvan te signaleren.

Uiteraard geldt de wetmatigheid dat schrijvers die een literatuurprijs in de wacht weten te slepen, de verkoopcijfers van hun boek(en) zien stijgen. Bovendien kan het vermelden als winnaar van de El Hishra-prijs, de BMW-prijs of de SL-prijs de overstap en daarmee de afstand naar een AKO-literatuurprijs, Libris Literatuur Prijs en de Gouden Uil iets verkleinen. In dat opzicht zou ik willen pleiten om de Simia Literario prijs in ere te herstellen, zodat ook Arubanen en Antillianen kunnen meedingen aan deze literaire stoelendans.

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter