Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Een Westers Beschavingsoffensief – onderzoek naar Tilburgs koloniaal verleden
Op 11 juni 2024 werd in de LocHal in Tilburg het lang verwachte onderzoek naar Tilburgs’ koloniaal verleden gepresenteerd. Het onderzoek, uitgevoerd onder leiding van historica Rosemarijn Hoefte van het Leidse KITLV en de Universiteit van Amsterdam, is getiteld ‘Een westers beschavingsoffensief: Sporen van het koloniaal en postkoloniaal verleden van Tilburg’.
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (5 en slot)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
Indianen waren ook maar gewone mensen
De bedoeling van dit artikel was om het treurige lot te belichten van Indiaanse volken die door de omvang van de Arabische en Afrikaanse slavernij en de aandacht die daarop was gericht bijna als onopvallende voetnoot in de marge van de bewuste geschiedenis terecht zijn gekomen. Ik heb geprobeerd te schetsen hoe zij ten tijde van Columbus te lijden hebben gehad van de sinistere macht van het Vaticaan en de Spaanse ontdekkings- en veroveringsdrift. Daarbij is ook enigszins begrip getoond voor de Spaanse Kroon die door het vaststellen van allerlei verordeningen, geboden en verboden serieuze pogingen heeft aangewend om het lot van de inheemse bevolking te verzachten en daarbij te maken had met de nietsontziende ambitie van de individuele kolonisator.
De inheemse bevolking liep in dit betoog een grote kans om zonder veel nuances en bijna als een abstracte categorie te worden neergezet, terwijl ze in feite lichamelijk zijn bezweken onder het geweld van de Spaanse legers.
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (4)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
Vroege beeldvorming over ‘de’ Indiaan
In de Spaanse beeldvorming van de 16e eeuw waren veel Indianen menseneters, een begrip dat al gangbaar was in de Oudheid. De praktijken van die menseneters werden met veel lugubere details en fantasie beschreven. Ook door serieuze kroniekschrijvers. Wat ervan waar is laat zich moeilijk gissen. Men baseerde zich o.a. op getuigenissen van mensen die bij de Cariben gevangen hadden gezeten. Columbus had van de Taíno (Indianen die het westelijk deel van het Caribisch gebied bewoonden) begrepen dat ze erg bang waren voor de mensen die ze ‘Caniba’[i] noemden Deze ‘Cariben’ zouden mensenvlees eten en zeer oorlogszuchtig zijn. Ook de eerste bisschop van Hispaniola spreekt omstreeks 1519 van de afschuwwekkende Kannibaleneilanden (las detestables islas de los caníbales).De Spanjaarden hadden veel moeite met het koloniseren van die eilanden omdat de Cariben weerstand boden en later ook samenwerkten met de Engelse, Franse en Hollandse piraten die vijandig stonden tegenover de Spanjaarden en Portugezen, de ‘legitieme’ kolonisten.
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (3)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
Kroniekschrijver Gonzalo Fernández de Oviedo y Valdés[i]
Oviedo was geen hoog opgeleid persoon, maar wel een scherp observator. Hij was ook een waardevol ooggetuige en schreef talloze boeken over flora, fauna, planten en Indianen. Hij had kritiek op het misbruik dat van de bevolking werd gemaakt door de Spanjaarden, op de ruzies tussen de verschillende religieuze ordes en het gebrek aan ethisch gevoel bij de Christenen. Jammer genoeg heeft hij zich negatief uitgelaten over de Indianen en zijn mening was ook leidend in later tijden.
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (2)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
De brief aan Santángel
In zijn verslag stelt Columbus de Indiaan voor als de ‘edele wilde’ die niet is besmet met maatschappelijke ondeugden. Indianen zijn eenvoudig, meegaand, houden van hun medemens en zijn goedlachs. Het is daarom des te verbazingwekkender dat Columbus ook overweegt hen tot slaaf te maken.
read on…Indianen in het Wilde Spaanse Westen (1)
Indiaanse slavernij, weerstand, kolonisatie en missie in de Cariben
door Fred de Haas
Sinds onheuglijke tijden zijn er oorlogen waarin mensen elkaar onderdrukken en naar het leven staan, vaak vanwege het bezit van een stuk grond. De geschiedenis der mensheid zal zich herhalen zolang er mensen zijn. Al lerend van de Geschiedenis rennen we als hamsters in een loopwiel.
Er is al veel geschreven over de tijd dat Spanjaarden, Portugezen, Fransen, Hollanders en Arabieren eeuwenlang mensen uit Afrika kochten en roofden om ze onder dwang te laten werken in Azië en op de plantages in de Amerika’s. Daarbij is de aandacht zozeer gericht geweest op de Afrikaanse en Arabische slavernij dat er hele volkstammen zijn geweest die het zonder die aandacht hebben moeten stellen, maar die niet minder zijn geconfronteerd met geweld, onderdrukking en uitbuiting van de kant van, voornamelijk, Europeanen. Het gaat hier over de volken die wij, naar algemeen verbreide gewoonte, rubriceren onder de generieke naam ‘Indianen’, een naam die te vergelijken is met de benaming die men in vroeger tijden, en zelfs tot in onze tijd, gewoon was te geven aan de onderling meest verschillende volken van Afrika: ‘Zwarten’ of ‘Negers’.
read on…De religieuze erfenis van slavernij en kolonisatie
Welke rol speelden christelijke zendelingen in de slavernij? En wat was hun invloed op de hedendaagse geloofsbeleving van afstammelingen van slaafgemaakte en gekoloniseerde mensen? VU-antropoloog Amisah Bakuri onderzoekt wat deze historische erfenis precies is en hoe mensen van Afro-Caribische en West-Afrikaanse komaf daarmee omgaan. “Voor slaafgemaakte mensen voelde het alsof hun geloofsovertuiging geen vrije keuze was. Het was kiezen of delen: dit geloof óf je leven werd je heel moeilijk gemaakt.”
read on…Een bijzondere bijzonder hoogleraar
door Yra van Dijk
Vanmiddag werd tijdens de Neerlandistiekdagen de vierde Everwinus Wassenbergh Penning uitgereikt aan Michiel van Kempen. Yra van Dijk sprak namens de jury de laudatie uit.
Waarom gaat het steeds weer over ‘schrijvers met witte billen’? vroeg Michiel van Kempen zich af in 2009 met een ludieke en persoonlijke formulering die kenmerkend is voor zijn stijl. Hoewel hij zijn pijlen specifiek richtte op een studie van een collega, had het ook over het hele neerlandistieke onderwijs van die tijd kunnen gaan. Ook daarin ging het immers lang over wat Van Kempen noemde ‘een merkwaardig claustrofobisch afgepaald gezelschap’ auteurs. Hij vervolgde zijn blog met de opmerking dat hij helemaal geen zin had in de rol van ‘apostel van schrijvend gekleurd Nederland’.
read on…Vreemde volkeren – Leren van geschiedenis 113
door Hilde Neus
Recentelijk is er nogal wat te doen geweest over de immigratie van Mennonieten, die een gemeenschap in Suriname willen bouwen en met investeringen financiën in de landbouw willen injecteren. De verwachting is, dat Suriname zelf daar, via de overheid, fondsen aan over zal houden, wellicht export zal bevorderen en werkgelegenheid scheppen.
read on…Caraïbische salon: Leven in dienst van de Heiland
Over missie- en zendingsliteratuur; met Benoît Verstraete-Hansen, Susan Legêne en Felix Burleson
De literatuur van zendelingen en missionarissen is een verwaarloosd genre, ongetwijfeld omdat we vandaag de dag een broertje dood hebben aan evangelische boodschappen in romans en jeugdboeken, die we zien als deel van het koloniale project. Maar de literatuur van zendelingen en missionarissen heeft een enorme omvang gekend. Zij laat veel zien over hoe mensen eeuwenlang dachten en ze toont de bevlogenheid en idealisme van velen die naar de tropen trokken.
read on…Tentoonstelling: Een heidens karwei. Zendingsverhalen voor kinderen
Vanaf mid-september 2023 is om te beginnen in het zendingshuis in Zuidland en daarna op verschillende plekken in het land, een tentoonstelling over zendingsboeken geschreven voor kinderen en jongeren te zien. Bij de tentoonstelling zijn ook twee uitgaven verschenen. In de nieuwsbrief van de Stichting Zendingserfgoed staat het volgende te lezen over deze tentoonstelling.
read on…Het leren lezen en schrijven van slaven (3) – Leren van geschiedenis 74
door Hilde Neus
De vorige twee afleveringen van deze rubriek schonken aandacht aan een fonds dat de heer D’Allonne in 1722 in zijn testament naliet om de scholing van slavenkinderen in Suriname ter hand te nemen. Zoals gebleken, is daar niets van terecht gekomen. Over mooie plannen en goede intenties voor het onderwijs gesproken. De Sociëteit in Amsterdam heeft het niet opgepakt en uitgevoerd, en na ruim tien jaar was het geld verdampt. Helaas zien we dat ook gebeuren in Suriname, met de enorme leningen (bijvoorbeeld van de IDB) die aan onderwijsvernieuwing besteed moeten worden. Wat daarvan terechtkomt, weten we niet omdat de procedures en de uitkomsten totaal niet transparant zijn.
read on…