Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Oudste Surinaamse plantencollectie één dag in museum te zien
Naturalis belicht botanie met exposities, lezing en demonstratie
Leiden, 14 juni 2012 – Zondag 24 juni om 14.00 uur geeft etnobotanicus Tinde van Andel een lezing over het zeer oude Surinaamse Hermann herbarium, dat alleen deze dag tentoongesteld wordt. Wetenschappelijk illustrator Anita Sachs geeft gelijktijdig een demonstratie botanisch tekenen.
Tijdens de verhuizing van het Utrechtse Herbarium naar NCB Naturalis kwam ook het ‘vergeten Hermann Herbarium’ mee naar Leiden. De Leidse hoogleraar botanie Paul Hermann stelde het omstreeks 1689 samen. Dit boek met 49 plantencollecties, verzameld in Suriname rond 1687 door de mysterieuze Hendrik Meyer, was eigenlijk nooit goed onderzocht. Onlangs is gebleken dat dit herbarium de oudste bewaard gebleven natuurhistorische collectie uit Suriname is en daarmee van groot wetenschappelijk belang. Behalve Indiaanse gebruiksplanten bevat het boek ook de eerste Afrikaanse slavengewassen.
Expositie en lezing
Het Hermann herbarium wordt op zondag 24 juni 2012 eenmalig tentoongesteld in Naturalis. Etnobotanicus Tinde van Andel houdt daar om 14:00 een lezing over het wetenschappelijke belang van dit herbarium. U hoeft zich hiervoor niet aan te melden. De lezing is gratis bij aankoop van een entreebewijs tot het museum.
Tentoonstelling
De tentoonstelling Passie voor bloemen toont 17e en 18e eeuwse botanische tekeningen uit de Van Berkhey collectie getoond. In veertig jaar bracht Van Berkhey (1729-1812) een indrukwekkende verzameling bijeen van uiteenlopende natuurhistorische objecten. Deze omvat onder meer een opmerkelijke collectie tekeningen en gravures die op wetenschappelijk geordende wijze de levende natuur in beeld brengt, waaronder tekeningen van Maria Sibylla Merian (1647-1717), die rond 1700 in Suriname verbleef en daar de flora en fauna tekende.
Demonstratie wetenschappelijk tekenen
Wetenschappelijk illustrator Anita Sachs geeft tijdens de lezing een demonstratie. Zij werd onlangs nog beloond met de Margaret Flockton Award, een belangrijke Australische wedstrijd voor wetenschappelijk illustratoren van planten en bloemen. Sachs: “De exacte weergave van een plant of bloem is essentieel voor het wetenschappelijk onderzoek eraan. In een illustratie kun je de ideale situatie van de plant of bloem weergeven. Op een foto is het object soms verkreukeld of verlept.”
Kijk voor extra informatie in de agenda op www.naturalis.nl. Het digitale herbarium is nu in zijn geheel online te bekijken op www.hermann-herbarium.nl. Deze website wordt op 24 juni officieel gelanceerd.
De bewaker van de Merians is niet meer
Gisteravond bereikte ons het droeve bericht dat Piet Verkruijsse is overleden. Verkruijsse nam jarenlang een vooraanstaande plaats in binnen de neerlandistiek. Na de opheffing in 1997 van het papieren tijdschrift Dokumentaal, informatie– en communicatiebulletin voor neerlandici (1972-1997), waarvan hij een steunpilaar was, werd hij redacteur van Neder-L (link zie de kolom rechts). In de bijna 15 jaar dat hij aan Neder-L heeft bijgedragen en geredigeerd, demonstreerde Piet overtuigend hoe belangrijk een goede academische nieuwsvoorziening is. De laatste jaren was Piet Verkruijsse de bibliothecaris van de Artisbibliotheek van de Universiteit van Amsterdam, een van de belangrijkste plaatsen ter wereld waar de werken van Maria Sybilla Merian worden bewaard.
Francien Petiet, redacteur van Neder-L, herdacht hem zo:
Of ik niet in de redactie van Neder-L zou willen zitten? Die vraag legde Piet mij enkele jaren geleden voor. We hadden afgesproken in de Artisbibliotheek, waar hij destijds als conservator werkzaam was. Daar zouden we het een ander doornemen en zou ik wegwijs worden gemaakt in Neder-L en de daaraan verbonden werkzaamheden. Ik kwam aanlopen en trof Piet buiten voor de bibliotheek aan. Op de muur van de Artisbibliotheek zat een buitengewoon grote vlinder en Piet was aan het wachten op een specialist van het nabij gelegen Hortus Botanicus. Piet was aan het speculeren wat voor een soort vlinder het zou kunnen zijn en was ervan overtuigd dat het een bijzonder exemplaar was. Hij was voor zijn doen dan ook redelijk opgewonden. Wellicht zag hij zichzelf opnieuw op de voorpagina van de NRC, maar dan niet als ontdekker van een nieuwe Bredero-druk. We bleven doodstil wachten. Toen eenmaal de ‘vlinderexpert’ kwam werd meteen duidelijk dat het een veel voorkomende reuzenvlinder was (de naam is mij ontschoten), ontsnapt uit de vlinderkas van de Hortus, maar niet bijzonder en niet de moeite van het vangen waard. We gingen enigszins teleurgesteld naar binnen, waar we de rest van de middag gesproken hebben over Neder-L.
Het was de bedoeling dat ik Piet zou vervangen, maar daar is weinig van terecht gekomen. Ik werd toegevoegd aan de redactie. De afgelopen jaren bleef de bijdrage van Piet aan Neder-L zeer groot, helemaal toen de weblog van start ging. Veel berichten waren afkomstig van Piet, die een groot netwerk om zich heen had, veel nieuwsbrieven ontving; op het gebied van de Nederlandse taal en literatuur en natuurlijk boekwetenschap ontging hem weinig. Zelfs de laatste dagen voor zijn overlijden was Piet nog betrokken bij Neder-L. Weliswaar was hij te moe om zelf berichten te plaatsen, maar berichten naar mij doorzetten deed hij nog wel. Op woensdag 15 februari ging ik samen met een goede vriendin naar Piet toe om definitief afscheid te nemen, ik namens de redactie van Neder-L. Piet was moe en lusteloos, maar nog wel Piet. Rustig als altijd zei hij dat hij op was en dat het leven voor hem zo geen zin meer had. Het was, hoe zwaar ook, goed om dat van hemzelf te horen. We spraken kort over zowel leuke als minder leuke zaken. De Artis-bibliotheek kwam voorbij, Zeeland en natuurlijk ook Neder-L. Hij was blij met de inzet van de nieuwe Neder-L-ers Bas Jongenelen en Fabian Stolk.
Het is moeilijk te accepteren dat Neder-L zonder Piet verder moet. Hoewel, helemaal weg is hij natuurlijk niet. Als mede-oprichter blijft Piet digitaal voortleven via Neder-L. Een kleine troost voor een groot verlies.
Een zeldzame Merian
Dit is een plaat uit een zeldzame editie van Maria Sibylla Merian, die in januari geveild wordt. Voor het luttele bedrag van 12.000 euro kan men er de eigenaar van worden. De catalogusbeschrijving volgt hieronder, met dank aan Buku Surinamica.
read on…Discoveries by a Little-Known 17th-Century Woman Naturalist/Artist
Science writer Kim Todd’s book Chrysalis, Maria Sibylla Merian, and the Secrets of Metamorphosis tells the previously unknown story of a 17th-century naturalist and artist whose pioneering field studies of insects in South America helped lay the groundwork for modern-day ecology. Merian’s life story is interwoven with the tale of how notions about metamorphosis developed through time.
Merian, trained as an artist in Frankfurt, Germany, found herself drawn to the mysteries of insect metamorphosis at an early age. By 50, she had written two books detailing the life histories of hundreds of European species. Wanting to investigate the South American specimens in collector’s cabinets alive and in their natural habitats, she decided to travel to Surinam in 1699 with only her daughter.
Her careful observations of iridescent blue morpho butterflies and giant cockroaches offered views into the tropical insect world that no one else had seen. But her accomplishments were mostly dismissed and then forgotten in the 19th century when scientists feared they would be discredited if they built on the work of “amateurs,” particularly women.
Kim Todd is a widely published science writer whose work has appeared in Sierra Magazine, Orion, Legal Affairs, and Grist Magazine. Todd’s first book, Tinkering with Eden: A Natural History of Exotics in America (W.W. Norton & Co. 2001), a study of the biological and social effects of invasive species, won the PEN/Jerard Fund Award and the Sigurd Olson Nature Writing Award.
A graduate of Yale University and the University of Montana, Todd has degrees in environmental studies and creative writing.
Maria Sibylla Merian
Prachtig animatiefilmpje over het werk van Maria Sibylla Merian.
Concept: Karen Eve Johnson
Animatie: Mayura Subhedar
Geluid: Thomas Myrmel
.
Zie voor de theatervoorstelling het bericht hieronder.
Wilde Wespen & Verboden Vruchten
Theater: Maria Sibylla Merian in Suriname
Suriname, 1699. Twee vrouwen ontmoeten elkaar. Sibylla, natuurwetenschapper en kunstenaar uit Europa, hongerig naar kennis over het leven van planten en insecten die ze wil schilderen, en Jacoba, slavin, weggehaald uit Afrika en bekend met de geheimen van het oerwoud. Net als de insecten en dieren om zich heen moeten zij zich aanpassen om te overleven in een harde, gevaarlijke, maar ook prachtige wereld. Door hun nauwe samenwerking ontstaat er een intieme band.
Maar de vrouwen komen uit twee verschillende werelden.
Wilde Wespen en Verboden Vruchten is gebaseerd op het boek De Veranderingen der Surinaamse Insecten en het leven van Maria Sibylla Merian. Haar fascinerende en wonderbaarlijke tekeningen zijn voor de voorstelling verwerkt tot prachtige animaties die zo het natuurlijk décor vormen voor het verhaal van Jacoba en Sibylla. De sensuele schoonheid van een bloeiende bananenplant – een spin die het bloed zuigt uit een pasgeboren vogeltje – een leger van mieren dat alles vernietigt – een verleidelijke, maar dodelijke vrucht. Beelden die hand in hand samen gaan met de boeiende levensverhalen van twee bijzondere vrouwen in een exotisch land.
“Botanische tekeningen komen tot leven” ˗ Leidsch Dagblad
Concept, tekst en regie: Karen Eve Johnson
Vertaling: Matin van Veldhuizen
Spel: Katrien van Beurden (Sibylla) & Esther Drenthe (Jacoba)
Video-ontwerp: Mayura Subhedar met materiaal van Germaine Colajanni
Kostuums: Margot Koudstaal
Geluid: Thomas Myrmel
Producenten: Mike Evers, Onstage (Suriname), Stichting Lantaarndragers
Met dank aan de Universiteitsbibliotheek van Amsterdam, Bijzondere Collecties
Speellijst zie http://www.wildewespen.nl/