Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Medendorp Clazien
Kotomisi, de kracht van klederdracht
door Alice Boots
Ik vond ze altijd al prachtig, die oude foto’s van Afro-Surinaamse vrouwen in kotomisi. Steevast zijn ze frontaal gefotografeerd, rijzig in hun lange rokken bestaande uit vele meters bedrukte stof, het haar bedekt door kunstig gevouwen hoofddoeken, uitlopend in omhoog of naar achteren wijzende punten. Dat de bindwijze van die hoofddoeken boodschappen kon overbrengen, wist ik niet. Wel vroeg ik me keer op keer af of die vele meters stof niet warm waren voor het tropische Suriname waar de temperatuur overdag de 30 graden overstijgt.
read on…Stadsfoto’s en plantagefoto’s
door Clazien Medendorp
Het fotoboek Cityscapes + Birdmen is net zo gespleten als de titel al doet vermoeden. Wessels maakte foto’s in onwaarschijnlijk harde kleuren van twee thema’s: reclame in het stadsbeeld van Paramaribo, vooral op de gevels van supermarkten én mannen met hun zangvogeltjes op het Onafhankelijkheidsplein. De foto’s van muurschilderingen lijken op collages, een enkele schaduw, een paar grassprietjes, de bekende ‘diefijzers’ of een berg rommel op de grond laten zien dat het om beschilderde muren gaat. De schilders zijn hyperrealistisch in de weergave van de producten die men in de veelal Chinese supermarkten kan kopen. Baygon insectenverdelger, Jonkers of Coroos bruine bonen, Bacardi breezer, Zwan knakworst en natuurlijk Fernandes limonade en Parbo bier. De gevels en de foto’s vormen onwillekeurig ook een mooi archief van productvormgeving. Al zijn de meeste schilderingen recent. Was er tot voor kort nog schaarste aan dan weer dit, dan weer dat, nu is alles volop verkrijgbaar. Het leven is een feest schreeuwen de muren, Paramaribo is booming. Ooit gehoord van schoenendeo, ‘met een fris en verleidelijk geurtje?’ ’Catch the flavours!’(p. 93, 18) Ook zijn er aansporingen in allerlei toonaarden. Zoals ‘Doe je best op school’ en ‘Blijf studeren’ (p.173, 191). Lucky Store zal je dan blijven voorzien van pennen en schriften. Of wijsheden zoals deze: ‘Ouder worden is een feit, ouder uitzien verleden tijd’ (p.75). Gereedschappen, bureaustoelen en gascylinders zijn minder kleurig en fotogeniek maar sieren evengoed het straatbeeld, dat er met de vele winkels uitziet als één groot reclamespandoek.
Michiel van Kempen schrijft de twee thema’s luchtig aan elkaar. Van de Chinese supermarkt naar de Chinezen die de wegen asfalteren naar de auto waarop de chauffeur zijn vogelkooitje neerzet, een mooi beeld van de hiërarchie van de dingen. Vroeg op een zondagochtend trekt Van Kempen eropuit om de vogelmannen op het plein te zien. Er is niemand. De avond tevoren was immers de Avondvierdaagse, een nationaal, bindend, maar ook vermoeiend evenement. Als de vogelman de vierdaagse loopt, naar zijn werk gaat of zijn buitenvrouw bezoekt, gaat ook zijn zangvogeltje mee. Immers, ‘a fowru wani waka, de vogel wil lopen, net als zijn baas.’(p. 125).
De zangvogelsport zou midden vorige eeuw zijn ontstaan in Nickerie. Stoere mannen die bloedserieus al hun hoop en verwachting projecteren op de zangkunst van een klein vogeltje. Van mijn verblijf op Victoria herinner ik me hoe jongens het plakkerige zoete sap van de broodboom opvingen om er vogeltjes mee te vangen. Eenmaal in het bezit van een twatwa of pikolet is het zaak de vogel zo goed mogelijk te verzorgen zodat hij zich thuis voelt bij zijn baasje en gaat zingen. Of, zoals dat heet, ringslagen gaat maken. En dat dan weer het liefst op de vroege zondagochtend in het gezelschap van andere gekooide vogeltjes en hun eigenaren. Uiteindelijk, als alle rituelen goed zijn uitgevoerd en de vogel genoeg slagen maakt tijdens de wedstrijd, zal het beestje de man een grote zak dollars opleveren.
Dit is een mannenwereld. De fotografe heeft de mannen af en toe samen met hun glimmende auto’s en motoren geportretteerd, maar meestal zonder deze attributen. De vogelmannen kijken gespannen in de lens. Stuk voor stuk poseren ze trots maar ondoorgrondelijk met hun gekooide vogeltje. De kleine gekooide zangvogeltjes vormen een machtig contrast met de mannen die ze vertroetelen en aanmoedigen om hun mooiste klanken te laten horen. Van Kempen schrijft ‘Traman buku dangra fu leisi’ oftewel, ‘het is duister lezen in andermans boeken.’(p. 153). Wessels, in 1990 afgestudeerd aan de Gerrit Rietveldacademie, fotografeerde de vogelmannen niet alleen op het plein in Paramaribo maar ook in Den Haag en de Bijlmer, waar het gras groener is en het licht schaarser.
Een derde thema in het boek zijn de foto’s van de oude plantage Limeshoop aan de Warappakreek in Commewijne. Prachtige foto’s van de oude stoommolen, overwoekerd door bamboe, zonovergoten verval. Op het eerste gezicht zijn deze foto’s niet te plaatsen. Een verklarend tekstje helemaal achter in het boek biedt uitkomst. Volgens de Almanakken van 1793 en 1821 verbouwde Limeshoop koffie en katoen, net als de nabijgelegen plantage Kerkshoven die Gerrit Schouten in 1823 afbeeldde in zijn grootste diorama (te zien in museum Het Valkhof te Nijmegen). De koffieloods van Kerkshoven is later verplaatst naar de plantage Peperpot en daar gerestaureerd. Limeshoop schakelde over op de productie van suiker. De stoommolen dateert uit 1830. Na het verlaten van de plantages is de kreek dichtgeslibd en kreeg het woud de overhand. Dat dit proces heel snel gaat leerde een uitstap naar Victoria in 2005. Ons huis, bewoond tot 1993, was in bezit genomen door planten en dieren van allerlei soorten en formaten. In 2007/2008 is de Warappakreek uitgegraven en kan men een uitstapje maken naar het gebied met de postboot of met een touroperator.
De foto’s in Cityscapes + Birdmen geven een krachtig beeld van twee kleurrijke Surinaamse thema’s. De plantagefoto’s en een paar stadsfoto’s van oude ongeschilderde huizen vormen een derde thema. De foto’s gaan hier en daar, door de plaatsing, in dialoog met elkaar. Maar een overkoepelende eenheid is er niet. Niet voor niets is het boek verkrijgbaar met twee verschillende omslagen.
Jacquie Maria Wessels (Fotografie) & Michiel van Kempen (tekst), Cityscapes + Birdmen. Amsterdam: uitgeverij Voetnoot, 2010. 204 p., ISBN 978 90 78068 662, prijs € 29,00.
[uit Oso, 2011, nr. 2]
RSS
Facebook
Twitter
