Op donderdag 27 mei 2021 ondertekenden Rita Rahman, voorzitter van de Werkgroep Caraïbische Letteren, en... Lees verder →
Posts tagged with: Kom Judith de
Rede gehouden tijdens de uitreiking van de E. du Perronprijs 2010
door Alice Boots en Rob Woortman
(31 mei 2011, uitgesproken door Rob Woortman)
Dames en heren,
Dat ik hier sta en niet mijn vrouw Alice, is een kwestie van rolverdeling. Ik verzorg de buitenkant en zij is er voor de binnenkant, dan weet u meteen wie er echt belangrijk is van ons beiden.
Suriname ons vaderland!
Land van blauwe lucht en eeuwige zonneschijn
Watervallen en bronnen die altijd klateren
Mieren en appels met de kleur van roode wijn
Blauwe bergen plassend in de wateren
Milliarden insecten die eentonig gonzen
Rivieren, kreken vol gouden stroomen
Vogeltjes gekleed in brilliante donzen
Surinaamse ebben, ceder, reuze boomen
Liefde voor dit land, mensen en natuur
Judith, hierdoor wordt je geest zoo groot
Gedurende je heele schoone levensduur
Want liefde is meer soms, dan het dagelijksch brood.
Als Anton eind oktober 1940 dit versje niet in het poesiealbum van zijn dochter Judith had geschreven, dan hadden Alice en ik hier niet gestaan om deze prijs in ontvangst te nemen. Want hoe dierbaar Anton ons ook is geworden, voor een biograaf is hij een nachtmerrie. Hij liet nauwelijks of geen brieven na en een dagboek of iets dergelijks hield hij al helemaal niet bij. Toen wij aan de biografie begonnen, waren vrijwel alle mensen die hem meegemaakt hadden, op zijn kinderen na, overleden. En hoe belangrijk zijn kinderen ook voor ons zijn geweest, zij konden maar weinig vertellen over hun vaders politieke optreden, want toen Anton politiek actief was, waren zij te jong om zich daar later nog veel van te kunnen herinneren, bovendien was Anton weinig mededeelzaam over zijn bezigheden buitenshuis.
Judith, negen jaar oud als Anton in haar poesiealbum schrijft, schaamt zich eigenlijk een beetje voor het ‘malle’ gedichtje, dat zo afwijkt van de andere versjes in haar album. Zij durft het haar vriendinnen dan ook niet te laten lezen. Het is vele jaren later, in 1960, als zij het versje weer onder ogen krijgt. Anton, vlak voor de bevrijding omgekomen in het kamp Sandbostel in Duitsland nabij Hamburg, wordt in dat jaar gevonden door een Frans identificatieteam dat op zoek was naar de stoffelijke resten van Franse krijgsgevangenen in Sandbostel. Na vijftien jaar is er dan eindelijk die vreselijke zekerheid: Anton is dood. De moeder van Judith, Antons vrouw Nel, begint dan een begin te maken met de bezittingen van haar man weg te gooien. Tussen de volgeschreven schriftjes, papieren en boeken vindt Judith haar oude poesiealbum terug en leest het gedichtje van haar vader weer, maar ditmaal met de ogen van een volwassen vrouw. Die dag heeft haar leven ingrijpend veranderd, want zij beschouwt het gedicht als een persoonlijk aan haar gerichte opdracht en begint alles wat haar vader heeft nagelaten te verzamelen.
Iedere snipper beschreven papier, ieder gedichtje, iedere aan Anton gerichte brief slaat zij nauwkeurig op in wat uitgroeit tot een waar familiearchief. Zonder dat archief, waren wij biografen nooit in staat geweest de ontwikkeling van Antons belangrijkste werk Wij slaven van Suriname op de voet te volgen.
In dezelfde tijd dat Judith begint het familiearchief samen te stellen, herontdekken een aantal Surinaamse studenten, die in Nederland studeren, het werk van Anton de Kom en zij brengen Anton onder de aandacht van het Surinaamse volk. Ook Judith draagt haar steentje daaraan bij en zij houdt lezingen in Suriname, op de Antillen en in Nederland om haar vader de naamsbekendheid te geven die hij verdient. Het leidt ertoe dat Anton zowel in Suriname als in Nederland een symbool wordt voor veel Surinamers. En of het nu het militaire bewind in Suriname uit de jaren tachtig is, of de tegenstanders van dat regime, allen dragen Anton als vrijheidsstrijder of verzetsheld in hun vaandel. Dit leverde voor de biografen de volgende lastige opdracht op. Niemand wil een volk zijn symbool afnemen, terwijl het toch de taak van de biograaf is de mens achter het symbool te zoeken. Al gauw wordt de biograaf beschuldigd van gebrek aan eerbied, ja voordat hij het weet is hij, in ons geval, zelfs een typisch voorbeeld van het witte kolonialisme, die de Surinaamse helden geen recht wil doen.
Maar in dat proces van vermenselijking bleek ook de werkelijke betekenis van De Kom, die zich niet alleen inspande voor een Suriname bestuurd door Surinamers, maar de Surinamer ook een eigen identiteit wilde geven. Het unieke van Anton daarbij was dat hij zocht naar een eigen Surinaamse cultuur en geschiedenis, een achtergrond waar de Surinamer trots op kon zijn. Hij zocht de roots van zijn volk niet in Afrika of Azië, maar in de Caraïben, in Suriname zelf. Anton de Kom had als middel daarvoor zijn pen en wilde dan ook in de eerste plaats schrijver zijn. Daarom schreef hij Surinaamse verhalen en gedichten die altijd Suriname en de slavernij als thema hadden.
Naast deze problemen was het ook nog eens moeilijk te achterhalen hoe de contemporaine kritiek over Antons werk oordeelde. Tijdens zijn leven werd zijn werk voornamelijk, zelfs bijna uitsluitend, besproken en bejubeld in de communistische pers. En zoals u weet, was die communistische pers niet echt objectief, hoewel dat ook van de burgerlijke pers in die dagen gezegd kan worden. De weinige aandacht die Anton van die kant krijgt, is al evenzeer bevooroordeeld. In de ogen van de burgerij in het interbellum kan er van een antikoloniale activist weinig goeds komen. In de sporadische aandacht die de pers aan Anton besteedt, wordt zijn werk dan ook neergesabeld.
Maar binnen de literaire kritiek is een uitzondering van een criticus die boven alle twijfel is verheven en dat was Eddy du Perron. Eddy is op zichzelf niet afkerig van socialistische literatuur, hij beklaagt zich er alleen over dat het niveau in het algemeen zo laag is. Zo noemt hij in zijn bundel De smalle mens de verzen van Jef Last ‘schor gezang en gebral’ en meent hij dat ‘niemand zit te wachten op zijn banale en intens burgerlijke (niet in communistische zin) klaagliedjes’. Over Wij slaven van Suriname is Eddy echter heel enthousiast. Hij wilde dat een ‘Javaan een dergelijk boek over het kolonialisme vanuit Javaanse zijde’ had geschreven. Over het werk van De Kom zelf schrijft hij: ‘Het boek van De Kom heeft mij werkelijk getroffen en om het onderwerp en om de rustige moed waarmee het wordt voorgedragen’. Du Perron dringt er bij zijn vriend Ter Braak op aan aandacht aan het boek te besteden. Maar Ter Braak, conservatiever dan zijn vriend Eddy en bovendien bevriend met de Surinaamse historicus Rudy van Lier een fel tegenstander van De Kom, negeert de wensen van zijn vriend.
Wij zijn de jury buitengewoon dankbaar dat zij ons heeft willen vereren met de E. du Perronprijs. Maar de prijs gaat eigenlijk ook een beetje naar Eddy zelf, omdat hij na al die jaren toch nog gelijk krijgt in zijn oordeel over De Kom en zijn werk.
E. du Perronprijs uitgereikt aan biografen De Kom
Dinsdag 31 mei is de E. du Perronprijs uitgereikt aan het schrijversduo Alice Boots en Rob Woortman voor hun boek Anton de Kom. Marjo Frenk, wethouder van Cultuur van de gemeente Tilburg, reikte de 21ste editie van deze prijs uit, in aanwezigheid van De Koms dochter Judith de Kom.
Alice Boots en Rob Woortman hebben volgens de jury een fascinerende biografie geschreven over het leven en tweede leven van de Surinaamse Nederlander Anton de Kom, die in 1920 in Nederland arriveert om het Nederlandse publiek bekend te maken met zijn land van herkomst. De auteurs laten zien hoe De Kom tot twee keer toe speelbal wordt van politieke machinaties. In een fascinerend en genuanceerd relaas krijgen we een scherp beeld van hoe deze antislavernij activist keer op keer geknecht wordt.
Boots en Woortman hebben volgens de jury een voorbeeldige biografie geschreven. Het boek laveert historisch zorgvuldig en genuanceerd door een levensverhaal dat een enorme aantrekkingskracht heeft gehad op mythevorming.
De E. du Perronprijs is een initiatief van de gemeente Tilburg en de School of Humanities van Tilburg University. De prijs wil mensen en instellingen bekronen die door middel van een cultuuruiting in brede zin een bijdrage leveren aan het multiculturele Nederland. Net als Du Perron in zijn tijd, signaleren zij grenzen en doorbreken zij scheidsmuren die wederzijds begrip tussen de verschillende Nederlandse bevolkingsgroepen in de weg staan. Voor de E. du Perronprijs 2011 waren er drie nominaties: Alice Boots en Rob Woortman met Anton de Kom. Biografie 1898-1945 / 1945-2009, Ernest van der Kwast met Mama Tandoori en Lydia Rood met Opgejaagd.
De jury bestond uit prof. dr. Sjaak Kroon (voorzitter), drs. Geno Spoormans (secretaris), dr. Sander Bax, prof. dr. Herman Beck, dr. Tineke Nugteren, drs. Wilbert van Herwijnen (gemeente Tilburg) en dr. Manu van der Aa (Universiteit Antwerpen en Du Perron Genootschap). Eerder werd de E. du Perronprijs uitgereikt aan onder anderen Noni Lichtveld, Marion Bloem, Max Velthuijs, Hugo Pos, Hafid Bouazza, Anil Ramdas, Kader Abdolah, Guus Kuijer, Adriaan van Dis en Abdelkader Benali.
18 Februari: Anton de Kom-lezing 2010
Op donderdag 18 februari houdt Freek de Jonge in het Verzetsmuseum Amsterdam de Anton de Kom-lezing 2010. De cabaretier zal op geheel eigen wijze spreken over sociaal engagement, verzet en politiek. Aansluitend reageert schrijfster Naema Tahir op de lezing. De Anton de Kom-lezing is een initiatief van Art.1 en het Verzetsmuseum Amsterdam. Met ingang van 2010 heeft dagblad Trouw zich als mediapartner verbonden aan de lezing. Aldus een persbericht van Art.1.
Freek de Jonge
Freek de Jonge werd bekend toen hij samen met Bram Vermeulen optrad als de sociaal geëngageerde cabaretgroep Neerlands Hoop. Vanaf 1980 ging hij solo en maakte hij naam als cabaretier met zijn ingenieus geconstrueerde conferences. In 1978 nam De Jonge samen met Vermeulen in de actie ‘Bloed aan de paal’ stelling tegen deelname van Nederland aan het WK voetbal in Argentinië. Reden was het strenge dictatoriale regime dat de macht daar in handen had. Bijna 30 jaar later – in 2004 – verbaasde De Jonge vriend en vijand door af te reizen naar Irak en daar voorstellingen te geven voor Nederlandse militairen. Tijdens de Anton de Kom-lezing 2010 zal De Jonge zich opnieuw uitspreken over verzet.
Anton de Kom-lezing
De Anton de Kom-lezing heeft tot doel aandacht te vragen voor de strijd tegen intolerantie en discriminatie in heden en verleden. Met het vernoemen van de lezing naar Anton de Kom menen Art.1 en het Verzetsmuseum Amsterdam recht te doen aan de inhoud ervan. De Kom (1898 – 1945) kwam als schrijver op voor zijn Surinaamse landgenoten tijdens de koloniale onderdrukking en was verzetsstrijder in de Tweede Wereldoorlog. Zijn onvermoeibare strijd tegen onrecht vormt een inspiratie voor zowel Art.1 als het Verzetsmuseum Amsterdam.
Praktische informatie
Datum: 18 februari 2010
Tijd: 19.30 uur (zaal open om 19.00 uur)
Locatie: Verzetsmuseum Amsterdam
Entree: 5,00 euro (gratis voor leden van de stichting Vrienden van het Verzetsmuseum). In verband met het beperkte aantal plaatsen is reserveren noodzakelijk. Bel 020 – 620 25 35 of mail naar info@verzetsmuseum.org.
Pers is van harte uitgenodigd om aanwezig te zijn bij de Anton de Kom-lezing 2010 door Freek de Jonge. Journalisten kunnen zich aanmelden bij Marjolein Marreveld van het Verzetsmuseum Amsterdam, tel. 020 – 620 25 35, e-mail marreveld@verzetsmuseum.org of Leyla Hamidi van Art.1, tel. 010 – 201 02 01, e-mail l.hamidi@art1.nl.
Het leven van Anton de Kom te boek gesteld
Op zondag 1 november om 15.00 uur vindt bij de Vereniging Ons Suriname in Amsterdam de presentatie plaats van de biografie van Anton de Kom, geschreven door Alice Boots en Rob Woortman.
.
Programma
– Welkom door de voorzitter van Ons Suriname
– Inleiding door historicus Chris van der Heijden
– Michiel van Kempen spreekt als letterkundige over Anton de Kom
– Aanbieding van het eerste exemplaar aan Judith de Kom, de dochter van Anton de Kom die zich haar leven lang heeft ingezet voor de nagedachtenis van haar vader
– Schrijver en journalist Anil Ramdas interviewt de auteurs.
Na afloop van het programma zijn de auteurs bereid hun boek te signeren.
Datum: zondag 1 november 2009, 15.00 uur.
Plaats: Vereniging Ons Suriname
Zeeburgerdijk 19a
1093 SK Amsterdam
Telefoon 020 693 50 57
E-mail info@veronsur.org
Toegang gratis; aanmelding vooraf gewenst.
Bereikbaarheid met openbaar vervoer:
Vanaf Centraal Station: bus 22 Vanaf Centrum Amsterdam (Dam, Munt, Rembrandtplein): tram 14, tramlijn 10 (vanaf metrohalte Weesperplein).
Telefoon 020 693 50 57
E-mail info@veronsur.org
Toegang gratis; aanmelding vooraf gewenst.
Bereikbaarheid met openbaar vervoer:
Vanaf Centraal Station: bus 22 Vanaf Centrum Amsterdam (Dam, Munt, Rembrandtplein): tram 14, tramlijn 10 (vanaf metrohalte Weesperplein).
De biografie van Anton de Kom verschijnt bij uitgeverij Contact
580 blz. geillustreerd, ruim 70 illustraties, gebonden, 49,50 €.
.
RSS
Facebook
Twitter
