blog | werkgroep caraïbische letteren
Posts tagged with: Koenders J.G.A.

Op zoek naar Papa Koenders

door Roy Khemradj

Het Bijlmerpark Theater was een paar weken geleden tot de nok toe gevuld bij de presentatie van het boek Op zoek naar Papa Koenders – over een strijder voor emancipatie in het koloniale Suriname, geschreven door Jules Rijssen, Roy Wijks en André Reeder. De belangstellenden waren overwegend oudere Surinamers, onder wie enkele personen die Papa Koenders persoonlijk kenden, zoals Etturee Wijngaarde en de 86-jarige mevrouw Randy Kersout-Gunning. Ze werden op het podium in de spotlight geplaatst met hun herinneringen. Mevrouw Kersenhout droeg zelfs een verhaal voor en zong het lied – Jantje nyun bruku – geschreven door Papa Koenders. Ze deed dit met flair – de teksten zijn in het geheugen gegrift want zij had op vele Srananneti-avonden van Koenders opgetreden. Etturee Wijngaarde hielp Papa Koenders, zijn grootoom, het blad Foetoe-boi rond te brengen.

read on…

Op zoek naar Papa Koenders

Over een strijder voor emancipatie in het koloniale Suriname

Julius Gustaaf Arnout Koenders leefde in Paramaribo, Suriname van 1886 tot 1957. Hij was kleinzoon van tot slaaf gemaakte Afrikaans Surinaamse grootouders en werkte als onderwijzer. Over het koloniale Nederlandse onderwijssysteem zei hij:

“….ik tot die activiteiten ben gekomen toen rotsvast de overtuiging zich in mij vestigde, dat het onderwijssysteem van het kolonialisme met een voor de Neger volslagen vreemde taal als voertaal, een groot onrecht, een misdaad is geweest en nog is, want het heeft ons gemaakt tot achterlijke mensen met twee halve talen, met voorkeur naar klater boven gedegen goud….” read on…

Luciën Kargs historiakalender

door Kwasi Koorndijk

Op 11 augustus 2016 beloofde ik op mijn Facebook website: https://www.facebook.com/kwasi.koorndijk terug te komen op de kalender van brada Luciën Karg. Bij de bespreking van deze kalender put ik uit: DWT-online[i], de prikkels en de Facebook website van de schrijver zelf. (https://www.facebook.com/lucien.karg?fref=ts).

read on…

Coding and decoding in Sranan; the writing-speaking controversity. A critical review of the Eddy van der Hilst spelling (II)

by Kwasi Koorndijk

Preview
As language trainer and activist of the Surinamese lingua franca, Sranan or Sranantongo, I will draw upon Skrifi Sranantongo, leysi en bun tu (Van der Hilst, 1988) referring at the same time where appropriate to the follow up De spelling van het Sranan. Hoe en waarom zo (Van der Hilst, 2008). First there is a break down per chapter as even most Sranan speakers lack reading skills. Then I give my Commentary. For practical reasons the words ‘spelling’ and ‘orthography’ are treated interchangeable in this exposition. Finally: there are phonological aspects to be commented on which for practical reasons will be left out in this frame work. read on…

2e Sranantongo Bakadina

Op 1 maart 2015 vindt de 2e editie van Sranantongo Bakadina plaats in het gebouw Ons Suriname. De eerste editie in 2014 was een groot succes, met maar liefst 150 enthousiaste Sranantongo liefhebbers, was het evenement uitverkocht. read on…

Stemmen van Afrika in Bibliotheek Reigersbos

Op zaterdag 20 september om 13.30 uur organiseert de bibliotheek Reigersbos in samenwerking met de Taalstudio het programma Stemmen van Afrika: over de Surinaamse taal. Het is een informatief en cultureel programma over de Surinaamse taal, muziek en literatuur. read on…

Papa Koenders was zijn tijd ver vooruit

door Tascha Samuel
Paramaribo – Alles geheel in het Sranan, was de opzet van de Papa Koenders Neti die het erfgoed van deze taalpionier moest eren. Het bleek een zeer geslaagde opzet. De aanwezigen amuseren zich enorm, terwijl zij tal van oude ‘onbekende’ Srananwoorden oppikken. Het interactief programma en de vele tori’s werken goed op de lachspieren. De achtertuin van Tori Oso is dan ook goed gevuld wanneer Eddy van der Hilst de spits afbijt door het levensverhaal van Koenders te vertellen. Naargelang de avond vordert, wordt het duidelijk dat Julius Gustaaf Arnout Koenders zijn tijd ver vooruit was.

Gevoelige snaar

Het eerste deel van de avond wordt gevuld met gedichten en agersitori’s die Koenders publiceerde in het ala tu wiki koranti getiteld De schakel tussen school en thuis. Alvorens dat gebeurt, klinkt de krachtige stem van Marlene Tuinfort die tweestemmig sokopsalmliederen zingt met Hugo Gallant. Met veel gevoel declameert Tuinfort vele werken die een gevoelige snaar raken en zeker tot nadenken stemmen. Nyan mofo Adrian nanga en nekti Miriam is een kort tweespel gebracht door Rosanna Etnel-Lukson en Romeo ‘Oela’ Leeds. De essentie van het verhaal is, dat je vooral jezelf moet zijn en het eigenen moet waarderen.
Gedachte van vervloeking
Eén van de door Koenders geschreven stukken gebracht door Van der Hilst stelt, dat de zwarte man vervloekt is. “En inderdaad vervloekt is degene die meent vervloekt te zijn”, stelde Koenders. Deze gedachte leef(de) toen zwaar onder de bevolking. Dit verzwakte de geest, het verstand en capaciteit van de zwarte mens. Koenders verzocht hen die gedachte van vervloeking uit te rukken te verbranden en voor alle zekerheid ook nog in de rivier te gooien. En om daarna de man aan te nemen die respect heeft voor zichzelf, opdat anderen hem zullen respecteren. Dit is slechts de simpele weergave, maar het verhaal op zich getuigt van de diepe gedachten van papa Koenders. Zijn gedichten roepen vooral op tot het kennen van het eigene en om er respect voor te hebben.
Miskenning
De kleindochter van de broer van Koenders is de bekende liedjesschrijfster Ruth Koenders. Zij geeft in haar presentatie aan, dat zij vooral miskenning ervaart voor haar muziek dat in het Sranan is geschreven. Alhoewel enkele van haar nummers topprijzen hebben gewonnen, worden zij niet door de lokale radiostations afgedraaid. Hooguit haar Suripop winners zoals ‘Wi Srefi’ en ‘Yu na mi son’ worden nog afgedraaid. Na de pauze wordt er werk van anderen gepresenteerd. Tegen de tijd dat de avond eindigt lijkt het alsof de aanwezigen niet weg willen. De sfeer zat er goed in en er wordt nu al uitgekeken naar een volgende Sranan neti.
[naar de Ware Tijd, 02/03/2013]

Waarom Multatuli en niet Anton de Kom?

door Rolf van der Marck

 

De wekelijkse bijlage de Ware Tijd Literair van het Surinaamse ochtendblad de Ware Tijd was afgelopen zaterdag in z’n geheel gewijd aan Multatuli, pseudoniem voor Eduard Douwes Dekker, en zijn Max Havelaar, naar ik heb begrepen vanwege het Multatuli-jaar. Het is de uitkomst van een project van de sectie Nederlands van het Instituut voor Opleiding van Leraren (IOL) te Paramaribo, die dit heeft georganiseerd op verzoek van de Nederlandse Multatuli-vereniging.

Eduard Douwes Dekker, gedroomd onderkoning van Nederlandsch-Indië

Te waarderen is dat aandacht wordt besteed aan een van Nederlands belangrijkste schrijvers, al is het dan een obligate partij voor het Multatuli-jaar. Maar, alhoewel het begrijpelijk is dat op één krantenpagina te enenmale de ruimte ontbreekt om flink uit te pakken, het resultaat is maar magertjes. Twee van de vier artikelen zijn geschreven door Hilde Neus, docent aan het IOL en mederedacteur voor dit nummer van dWTL: één de verantwoording, het ander over de ‘hertaling’ (wat een afschuwelijk woord en welk een afschuwelijke daad) van Max Havelaar. De twee andere artikelen zijn geschreven door cursisten van het IOL, waarvan de originele inbreng van Sharon Veldkamp met haar brief aan Eduard Douwes Dekker noemenswaard is. Het vierde artikel is een obligaat uittreksel uit Multatuli leven en werk van Eduard Douwes Dekker van de hand van Dik van der Meulen.

Maar een raadsel blijft het kaderstukje links onderin de pagina, inhoudende een soort van vergelijking, een soort synopsis, van Max Havelaar en Wij slaven van Suriname die werkelijk nergens op slaat, en dat zonder enige verantwoording, toelichting en/of vermelding van samenstel(l)(st)er! Het lijkt ontsproten aan een slecht geweten dat er zoveel aandacht wordt besteed aan Multatuli, terwijl nauwelijks ooit zoveel eer is toegevallen aan de niet met Douwes Dekker te vergelijken Surinaamse verzetsheld Anton de Kom. Dat slecht geweten is terecht, want waarschijnlijk veroorzaakt door het ‘koloniaal syndroom’ dat ook de Biografie van Anton de Kom heeft aangetast (zie mijn artikel hier van 22 juni j.l.: Boots & Woortman, kolonialisme vanuit het perspectief van de kolonisator?).

Anton de Kom: “Geen volk kan tot volle wasdom komen dat erfelijk met een minderwaardigheidsgevoel belast blijft.”

Het is onbegrijpelijk dat tot op heden nog altijd geen enkele Surinamer/ Surinaamse zich geroepen heeft gevoeld om De Kom’s biografie vanuit Surinaams persectief te schrijven. Alhoewel, hierover schreef ik eerder in mijn artikel Anton de Kom, voorloper van Frantz (Zwarte huid, Blanke maskers) Fanon, dat afsloot met: “Deze miskenning van Anton de Kom ligt mede ten grondslag aan de onderwaardering die nog altijd Anton de Kom’s deel is in Suriname en die gehandhaafd blijft zolang er nog mensen rondlopen als Hans Breeveld, docent aan de Anton de Kom Universiteit van Suriname, die verklaart ‘dat Anton de Kom is overschat en dat Suriname belangrijker helden heeft gekend, zoals Koenders, Dobru en Bos Verschuur’ (Biografie Anton de Kom, pagina 405).” De Kom was zijn tijd ver vooruit, maar Breeveld kan dat vandaag de dag nog steeds niet inzien.

[Dit artikel is gelijktijdig gepubliceerd op http://www.surinamestemt.com/]

  • RSS
  • Facebook
  • Twitter